Türkiye’den ‘lazer’ hamlesi! İlk kez görücüye çıkıyor

Geçen müddette geliştirme çalışmaları tamamlanan HETS, birinci sefer 17-20 Ağustos’ta düzenlenecek 15’inci Memleketler arası Savunma Sanayii Fuarı’nda (IDEF 2021) sergilenecek.

Meteksan Savunma Genel Müdür Yardımcısı Özgür Cankara, AA muhabirine, bu periyotta helikopterlerin bilhassa alçak uçuş yaparken inançlı seyrini tehdit eden pek çok mahzur bulunduğunu söyledi.

Bu pürüzlerin yüksek tansiyon sınırları, meteorolojik şartlar ya da birtakım yapay ve doğal mahzurlar olarak özetlenebileceğini belirten Cankara, “Ne yazık ki bu pürüzler yüzünden her hafta dünyada en az 2 helikopter önemli kaza tehlikesi atlatıyor. Ülkemize baktığımızda da 1990 yılından bugüne ne yazık ki bu mahzurlar nedeniyle 40’a yakın helikopterimizi kaybettik ve askerlerimiz şehit oldu.” dedi.Havacılık sanayisinin son yıllarda bilhassa bu pürüzleri vaktinde tespit edip pilota gösterebilen sistemler üzerinde ağır çalışmalar yaptığını vurgulayan Cankara, şöyle konuştu:

“Ülkemizde de şu anda helikopterlerimizde pasif pürüz tanıma sistemleri kullanılıyor. Bu sistemler ulusal olarak geliştirildi. Bu mahzurların coğrafik konumları harita üzerinde işaretleniyor ve hareket halindeyken bunlar gerektiğinde pilota gösteriliyor. Bir de etkin mani takip sistemleri var.

Bilhassa pilotların aşina olmadıkları coğrafyalarda uçarken ya da görüşle ilgili ıstırapları olduğu vakit helikopter kendi üzerindeki sensörler vasıtasıyla etrafındaki objeleri tespit ediyor ve gerçek vakitli olarak pilota gösterebiliyor. Bugün prestijiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) elinde etkin mani tanıma sistemleri yok. Boşluğu doldurmak üzere Meteksan Savunma olarak SSB ile birlikte bir dizi proje yürütüyoruz. Bu projede artık son evrelere geldik. Projede bilhassa dünyada son vakitlerde kullanım alanı genişleyen lazer teknolojilerini kullanıyoruz.”

Elektrik tellerine öncelik verildi

Mani tespitinde lazer teknolojilerinin kıymetli bir avantaj sağladığına işaret eden Cankara, çıplak gözle, radarla ya da kamerayla görülemeyecek derecede küçük ancak helikopter için mahzur teşkil edebilecek objelerin lazer teknolojisiyle algılanabildiğini bildirdi.

Projede elektrik tellerinin algılanmasına öncelik verdiklerini aktaran Cankara, “Elektrik telleri, yüksek tansiyon sınırları aşağıdan bakıldığında çok rahat görünüyor lakin yerden yükseldikçe hem bakış açısı hem de gün ışığı tesirleri sebebiyle pilotlar tarafında çok rahat algılanamıyor. Geldiğimiz evrede artık pilotlara bilhassa gece uçuşu yaparken alçak uçuşta ya da yağmur, sis üzere makus hava şartlarında inançlı seyir yapmasına müsaade verebilecek bir etkin pürüz tespit sistemini geliştirdik.” tabirlerini kullandı.

Hudut dışında da inançlı seyir

Sistemin öncelikle lazer ışın demetleri yaydığını ve etrafındaki objelerden gelen yansımaları topladığını anlatan Cankara, bu yansımalardan objelerin uzaklığı, tarafı ve yüksekliğinin bulunduğunu lisana getirdi.

Bu bilgiler helikopterin uçuş bilgisiyle eşleştirildikten sonra etrafta tehdit olabilecek manilerin gerçek vakitli olarak pilota gösterilebildiği bilgisini veren Cankara, “Bugün prestijiyle yaklaşık 1500 metreden etraftaki manileri bu sistemlerle tespit edebiliyoruz. 900 metreden ise elektrik tellerini algılayabiliyoruz.

HETS, bir harita altlığına gereksinim duymadığı için ülkemiz sonları dışında da operasyon yapıldığında pilotlara pürüzler hakkında bilgi verebiliyor ve inançlı seyirlerine dayanak olabiliyor. Kullandığımız lazer kaynağı insan gözü, etraf ve tabiat kurallarına ziyan vermiyor.” dedi.

Uçuş testleri başlıyor, tüm helikopterlere uygun

Özgür Cankara, gelecek aydan itibaren HETS ile Kara Kuvvetlerine bağlı helikopterlerle uçuş testlerine başlayacaklarını bildirdi. Cankara, şu değerlendirmede bulundu:

“Sistem öncelikle Sikorsky helikopterlerinde kullanılacak ama bu TSK envanterinde bulunan bütün helikopterlere entegre edilebilecek şeklide geliştirildi. Dünyada geliştirilen en son sistem olmasının değerli avantajları var.

Bu avantajlar sayesinde dünyada yalnızca askeri kesimde değil, sivil kesimde de kıymetli bir oyuncu olmayı hedefliyoruz. Helikopterlerimizi kaza ve kırımlardan korumak ismine teknolojinin bütün imkanlarının kullanılması artık bir mecburilik ama operasyonel kaideler ve alçak uçuşun zorlukları düşünüldüğünde kaza-kırım riskleri ne yazık ki her vakit var olacak.

Biz bir helikopterimizi, bir çalışanımızı bile bu sistemleri kullanarak koruyabilirsek emelimize ulaşacağız. Artık son kademeye gelen ve ürünleşen HETS’yi birinci defa IDEF 2021’de standımızda sergiliyor olacağız.”

Yangın söndürme vazifesinde de tesirli olacak

HETS’nin yangın söndürmede vazife yapan helikopterler için de yarar sağlayacağını söyleyen Cankara, şunları kaydetti: “Özellikle kent içi ve meskun mahallerde yapılan bu çeşit operasyonlarda elektrik telleri, yüksek tansiyon çizgileri çok fazla gözüme çarpıyor.

Helikopterler birbirine çok yakın uçuş yapabiliyor. Şu anda HETS baktığı istikametteki bütün manileri kendi sensörleriyle gerçek vakitli tespit edip pilotu uyarabiliyor o yüzden canlı bir sistem olduğu ve anında bu bilgileri verebildiği için bu çeşit operasyonlarda da çok bedelli olacağına inanıyorum.”