Samsun’da manda yetiştiren çiftçilere destek projeleri

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın her gece yatmadan evvel manda yoğurdu tükettiğini söylemesinin akabinde manda sütü eserlerinin faydaları tekrar gündeme geldi.

MANDA SAYISINDA SAMSUN BİRİNCİ SIRADA

Türkiye’de manda; dombay, camız, camış ve kömüş isimleri ile anılıyor. TÜİK bilgilerine nazaran Türkiye genelinde toplam 185 bin 574 baş manda bulunuyor. 23 bin 633 büyükbaş mandaya sahip Samsun, Türkiye’de en çok büyükbaş mandaya sahip vilayet olarak dikkatleri üzerine çekiyor.

Öte yandan Samsun’da mandanın doğal ömür alanı olan Kızılırmak Deltası, Bafra ilçesinde bulunurken, hudutları 19 Mayıs ve Alaçam ilçelerine dayanıyor ve delta içerisinde 9 bin-9 bin 500 baş manda yetiştiriliyor.

Ayrıyeten Samsun’da manda yetiştiriciliğinin yanı sıra manda sütü üretimi ve tüketiminin arttırılması için birçok proje de eş vakitli olarak yürütülüyor. TÜİK bilgilerine nazaran Türkiye’de manda sayısı 2008 yılında 86 bin 297 baş iken, 2021 yılında 185 bin 574 başa kadar çıktı.

Yeniden 2021 yılı TÜİK bilgilerine nazaran Samsun 23 bin 633 baş manda mevcudu ile Türkiye’de 1. sırada yer alıyor. Bu ölçünün 11 bin 300’ü Bafra ilçesinde bulunuyor.

325 MANDA TOHUMLANDI

Yapay Tohumlama Uygulamaları ile Etçi ve Kombine Irkların Yaygınlaştırılması Projesi çerçevesinde Samsun’da manda çeşidinde yapay tohumlama uygulamaları yapıldı.

Projenin maksadı yapay tohumlama uygulamaları ile yüksek verimli döller elde edilmesi, alışılmış tohumlamaya bağlı bulaşıcı hastalıkların önlenmesi, döl randımanına bağlı kayıpların azaltılması olarak belirlendi. 2020-2021 yılı çerçevesinde özgür veteriner doktorlarca 325 adet manda tohumlandı.

36 DAMIZLIK BOĞA DAĞITILDI

Damızlık Mandalarda Verimliliği Arttırma Projesi çerçevesinde manda combası dağıtımı gerçekleştirildi. Proje çerçevesinde Alaçam ilçesine 8, Bafra ilçesine 17, 19 Mayıs ilçesine 5, Terme ilçesine 3, Vezirköprü ilçesine 3 adet olmak üzere 36 adet manda boğası dağıtımı yapıldı.

MANDA SÜTÜ SÜRECE PROJESİ

Samsun Tarım ve Orman Vilayet Müdürlüğü ve Samsun İli Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği iştirakinde Manda Sütü Sürece, Üretim ve Pazarlama Projesi 2019 yılında kabul edildi.

Proje ile manda sütü ve eserlerine ait katma paha oluşturarak hem üreticilerin yetiştiriciliğe ilgisinin arttırılması hem de Samsun İli Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği’nin kurumsal yapısının güçlendirilmesi ve ayrıyeten TÜİK datalarına nazaran Türkiye manda varlığı açısından 1. sırada yer alan Samsun’un direkt ve dolaylı yollardan tanıtımının sağlanması amaçlanıyor.

Proje, Samsun’da 2011 yılından itibaren Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Vilayet Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Samsun İli Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği ile ortak olarak; Bafra, Çarşamba, 19 Mayıs, Vezirköprü ve Ladik ilçelerinde 101 işletmede yürütülüyor. Proje çerçevesinde yetiştiricilere on yılda toplam 21 milyon 974 bin 850 TL ödeme yapıldı.

Manda sütü inek sütünden daha yağlı ancak kolesterolü yüzde 43 daha düşük
Türkiye’de Anadolu mandası laktasyonda 1000 kg’a kadar süt vermekte. Manda sütü yüksek ölçüde A vitamini içermesinden ötürü daha beyaz renkte.

İnek sütünde yağ oranı yüzde 3-4 iken manda sütünün yağ oranı yüzde 7-8 olmasına karşın kolesterol oranı inek sütüne nazaran yüzde 43 daha az.

Kalsiyum, demir, fosfor bedeli inek sütüne oranla daha fazla. Yağ oranı ve kuru unsur oranı daha fazla olduğundan tereyağı ve süttozu üzere eserlerin üretiminde daha fazla randıman sağlar.

MANDA ETİ SIĞIR ETİNE NAZARAN DAHA FAYDALI

Mandanın yaygın olduğu birden fazla ülkelerde mandanın gücünden yararlanılıyor oluşu, yaşadığı flora ve bakım koşuları ile fizikî görünüş sebebiyle etinin sert, kuru ve kalitesiz olduğu düşünülüyor.

Oysa manda eti sığır etinden yüzde 40 daha az kolesterol yüzde 55 daha az kalori ve yüzde 11 daha fazla protein ve mineral içerdiğinden insan sıhhati için daha uygun olduğu uzmanlar tarafından belirtiliyor.

Manda etinin renginin sığıra nazaran daha koyu olması, manda popülasyonunun düşük verimli yerli ırklardan oluşması, bakım ve besleme yetersizlikleri ile birlikte yaşlı mandaların kesilmesi nedeniyle tüketiciler tarafından tercih edilmediği biliniyor.

Fermantasyon mühletini kısalttığı için sucuk etinde TSE’nin müsaade verdiği yüzde 10 oranında manda eti kullanılıyor.