Lüfer tükendi

İstanbul’un simgelerinden lüfer balığı, yanlış avlanma ve kirlilik nedeniyle ülke denizlerinde azalıyor. Karadeniz’de defneyaprağı ismiyle dünyaya gelen bu balık, uzun bir seyahatin akabinde İstanbul Boğazı’na girer. Yol boyunca aldığı besinler sayesinde uzunluk atar ve ismi çinakop olur. İstanbul’da mavi yakalısından beyaz yakalısına kadar her kesitin vazgeçilmezi olan bu balık biraz daha büyür, artık yeni ismi sarıkanat olmuştur. Boğazdan çıkarak Marmara’ya açılır, kendisinden küçük balıkları yer ve nihayet lüfer olur.

BİLİNÇSİZ AVCILIK

İstanbul’da yüzyıllardan bu yana saray soflarını dahi süsleyen lüfer, Çanakkale’ye yaklaştıkça kofana, Ege’ye geçtiğinde ise daha da büyüyerek sırtıkaraya dönüşür. Özcesi Türkiye’nin balığı olan bu tıbbın stoku son yıllarda telaş verici biçimde azaldı. Uzmanlar balığın büyük kısmının çinakop uzunluklarında iken yakalandığına dikkat çekiyor. Denizlerdeki bilinçsiz endüstriyel balıkçılık nedeniyle sarıkanat aşmasına geldiğinde ise çeşidin büyük bir kısmı avlanıyor.

25 TONDAN 1 TONA

İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saadet Karakulak, çinakop ve sarıkanat avcılığı nedeniyle iç denizlerde lüfer ve kofana stokunda alarm verici bir azalma olduğuna dikkat çekti. Karakulak, 2002 yılı istatistiklerinde 25 ton tutulan lüfer balığının, geçtiğimiz yıl ise 1 ton 200 kilogram seviyelerinde yakalandığını söyledi.

YASAL HUDUT 25 CM OLMALI

Lüfer stoku için acil tedbir planları hazırlanması gerektiğini belirten Saadet Karakulak, “Lüfer bir vakitler Batı Karadeniz ve Marmara’da en çok tutulan balıktı. Lakin balıklar yavru iken yakalandığı için büyümesine müsaade verilmiyor. Bu balık şimdi defne iken yakalanıyor. Lüfer ölçüsü azaldığı vakit onun bir büyüğü olan kofana hiç görülmüyor. İhtarlara karşın lüferin avlanma uzunluk sonu 18 santimetrede tutuldu. Lüfer balıkları bu uzunlukta yumurta bırakmıyorlar. 25 santim boya ulaşmadan üremiyorlar. Bu tipi muhafazamız lazım. Üreme devirlerinde yasaklar olmalı. 18 santim üzeri av için kâfi değil” formunda konuştu.

‘TORUNLARIM TUTAMAYACAK’

İstanbul’da 50 yıldır olta balıkçılığı yapan oto tamircisi 65 yaşındaki Kazım Demir ise gençlik yıllarında oltayla lüfer avladıklarını anlattı. Artık çinekop dahi sıkıntı bulduklarını söyleyen Demir, “Biz dededen beri İstanbulluyuz. Babamla çocukken Galata’ya balık tutmaya gelirdik. Uzunluk boy kofanalar tutulurdu. Teknelerde, kıyılarda satılırdı. Lüfer şimdiki çinakop üzereydi. Her balıkçı lüfer yakalamadan meskene dönmezdi. Artık denizden yavru çinekop çıkıyor. Büyümesine müsaade verilmiyor. Yavruyken tutuluyor. Uzun vakittir büyük balık çıkmıyor denizden. Tedbir alınmaz ise benim torunlarım burada balık tutamayacak” dedi.

KOFANAYI TUTAN DA SATAN DA YOK

Lüfer balığı az yakalandığı için fiyatları çok yüksek. Bu balığın bir büyüğü kofanayı ise tezgahta görmek mümkün değil. Zira çok az sayıda yakalanıyor. Karaköy Balık Pazarı esnafından Savaş Sistemli (21) lüferin geliş fiyatının çok yüksek olması nedeniyle alıcının az olduğunu söyledi. 27 yıldır balıkçılıkla uğraştığını söyleyen Sistemli, “Denizlerde balık azalıyor. Evvelden bol bol lüfer gelirdi. Kiloyla alanlar olurdu. Bütçeyi sarsmazdı. Artık lüferin tanesi 60 liraya satıyoruz. Kofana ise hiç gelmiyor. Evvelden bütün tezgahlarda kofana satılırdı. Artık kofana satan yok” diye konuştu.