Japonya’nın büyüyen sorunu ‘Akiya’: Ülkede 9 milyondan fazla boş ev var

Genellikle kırsal alanlarda gizli kalmış terk edilmiş konutlar, Japonya’da ‘Akiya’ olarak isimlendiriliyor. Fakat Tokyo ve Kyoto üzere büyük kentlerde daha fazla ‘Akiya‘ görülüyor. Bu durumun da aslında yaşlanan nüfus ve her yıl doğan çocuk sayısındaki tasa verici düşüşle boğuşan bir hükümet için sorun teşkil ediyor.

Kanda Milletlerarası Çalışmalar Üniversitesi’nde öğretim vazifelisi olan Jeffrey Hall, “Bu Japonya’nın nüfusunun azalmasının bir belirtisi. Bu aslında çok fazla mesken inşa etme sorunu değil, kâfi sayıda beşere sahip olmama sorunu” dedi.

İçişleri ve İletişim Bakanlığı tarafından derlenen istatistiklere nazaran, Japonya’daki tüm konutların yüzde 14’ü boş durumda. Bu orana ikinci konuta sahip olanların ve sahipleri yurtdışında çalışırken süreksiz olarak boşaltılan mülklerin de dahil olmak üzere öteki nedenlerle boş bırakılanlar meskenlerinde de dahil olduğu aktarıldı.

Uzmanlar, sayıları giderek artan bu mülklerin klasik ‘Akiya‘ üzere terk edilmediğini, hükümet ve toplum için bir dizi öteki sorun teşkil ettiğini söyledi. Uzmanlar bu meseleler ortasında en değerli konunun deprem ile tsunamiye eğilimli bir ülkede felaket vakitlerinde kurtarma takımları için riskleri artırmak olduğunu vurguluyor.

Konut fazlalığı

Akiya tipi konutların çoklukla jenerasyonlar boyunca aktarıldığını belirten uzmanlar, yaptıkları açıklamada, Japonya’da doğurganlık oranının düşmesi nedeniyle pek birçoklarının miras bırakacak varisi kalmadığını ya da kentlere taşınan ve kırsal bölgelere dönmenin pek bir bedeli olmadığını düşünen genç kuşaklara miras kaldığını söyledi.

Uzmanlar, birtakım konutların de idari belirsizlik içinde kaldığını çünkü mahallî makamların makûs kayıt tutma nedeniyle sahiplerinin kim olduğunun bilinmediğini söyledi. Bu durumun hükümetin süratle yaşlanan kırsal toplulukları canlandırmasını zorlaştırdığı ve alternatif bir ömür şekline ilgi duyan gençleri ya da pazarlık peşinde koşan yatırımcıları çekme uğraşlarını engellediği belirtildi. Japonya’nın vergi siyasetleri sebebiyle kimi konut sahiplerinin yine onarım için yıkmaktansa meskenlerini ellerinde tutmayı daha ucuz bulduğu aktarıldı.

Hall, mesken sahipleri satmak isteseler bile alıcı bulmakta zorlanabileceklerini belirterek, “Bu meskenlerin birçoklarının toplu taşıma araçlarına, sıhhat hizmetlerine ve hatta marketlere erişimi kesilmiş durumda” dedi.

Çoğunluğu yabancı olan yatırımcıların ucuz Japon meskenlerini alıp şık konukevleri ve kafelere dönüştürdüklerini gösteren trend görüntülerin son yıllarda toplumsal medyada çok sayıda takipçi topladığını belirten Hall, fakat bunun göründüğü kadar kolay olmadığı konusunda ikazda bulundu.

Hall açıklamasında, “Gerçek şu ki, bu konutların birçok yabancılara satılamayacak çünkü idari işlerin fazlalığı ve gerisindeki sıkı kurallar, Japonca konuşamayan ve Japoncayı çok yeterli okuyamayan biri için kolay bir şey değil” cümlelerini lisana getirerek bu meskenlerin ucuza alınamayacağını belirtti.

‘Japonya’nın nüfusu düşüşte’

Japonya’nın nüfusunun birkaç yıldır düşüşte olduğunu gösteren istatistikler, 2022’deki son sayımda nüfusun bir evvelki yıla nazaran 800 binden fazla azalarak 125.4 milyona gerilediğini göstermişti.

Buna ek olarak resmi bilgilere nazaran, 2023 yılında yeni doğum sayısı üst üste 8. kere düşerek rekor seviyeye ulaşmıştı.

Japonya’da doğum oranı yıllardır 1.3 civarında seyrediyor ve istikrarlı bir nüfus için gerekli olan 2.1’den çok uzakta olduğu belirtiliyor. Bir müddet evvel Japonya İçişleri ve İletişim Bakanlığı 15 yaş altı çocuk sayısının 43 yıl üst üste düşerek 1 Nisan itibariyle yaklaşık 14 milyon ile rekor düşük düzeye gerilediğini açıklamıştı.

Uzmanlar tüm bu konuların, çok fazla konut ve çok az insan sıkıntısının bir müddet daha devam edeceği manasına geldiğinin altını çizdiler.

Tokyo Kent Üniversitesi mimarlık ve kentsel tasarım fakültesi profesörlerinden Yuki Akiyama, örneğin Ocak ayında Ishikawa eyaletinin merkezindeki Noto Yarımadası’nı vuran 7.5 büyüklüğündeki sarsıntıdan sonra boş meskenlerin geçmişte de sıkıntılara yol açtığını lisana getirdi.

Depremin meydana geldiği bölgenin ‘Akiya‘ ile dolu olduğunu ve bunların hem afet sırasında bölge sakinleri için tehlike oluşturduğunu hem de sarsıntı sonrası tekrar yapılanma için zorluklar yarattığını söyleyen Akiyama, “Bir zelzele ya da tsunami meydana geldiğinde, boş meskenlerin yıkılıp yok olurken tahliye yollarını kapatma ihtimali var” diyerek zelzeleden sonra yetkililerin, mülkiyet meçhullüğü nedeniyle hangi hasarlı mülkleri temizleyebileceklerine karar vermekte zorlandıklarını ve bunun da ‘yeniden inşa için bir engel‘ oluşturduğunu söyledi.

Japonya’daki meskenlere uzun ömürlü oldukları için paha verilmediğini ve Batı’dakinin tersine, insanların ekseriyetle tarihi binalarda yaşamayı bedelli görmediklerini belirten Akiyama, “Japonya’da mesken ne kadar yeniyse o kadar yüksek fiyata satılıyor” cümleleriyle açıklamalarını sonlandırdı.