Çıplak Bayan ve İki Adam Figürüyle Ressam Manet’nin Varlıklı Sınıfa Rest Çektiği Tablo: Kırda Öğlen Yemeği

Her hafta sanat dünyasından pahalı bir yapıtın ince ayrıntılarına bakarak birlikte inceliyor ve öykülerini öğreniyoruz sizlerle…

Gerçekçilik akımından izlenimciliğe hakikat kıymetli bir rol oynayan Fransız ressam Édouard Manet’nin en ilgi çeken tablolarından birini bahis alıyoruz bu hafta: Kırda Öğlen Yemeği!

Asıl ismi ‘Le Déjeuner sur l’herbe’ olan eser 1862-63 yılları ortasında tamamlandı ve an prestijiyle Paris’teki Orsay Müzesi’nde sergileniyor.

Manet bu tablosunu tamamladıktan sonra Paris Salonu’na başvurmuş lakin heyet tarafından reddedilmiş, kendi tablosu üzere reddedilen 3 bin yapıtla birlikte ‘Reddedilenler Salonu’ açılarak burada sergilenmiştir.

Peki tablomuz neden bu periyot stantlardan reddedilerek büyük reaksiyon gördü? Öncelikle yalnızca tablonun konusu ve çıplak kodun değil, çalışma tekniği de sorun yarattı.

Fransa’nın o periyoda kadar görmeye ve sergilemeye alışık olduğu mitolojik öyküler, periler ya da aristokratlar yoktu bu tablonun içinde, yalnızca sıradan görünümleri ile Paris’te yaşayan gerçek beşerler vardı!

Gelin artık biraz daha yakından inceleyelim….

Tabloya baktığımız anda çıplak bir bayan ve yanında oturup konuştuğu iki erkek figürü çekiyor dikkatimizi. Bu üç kişinin bir konuşma yaptığını varsayıyoruz birinci olarak.

Biraz daha yakından baktığınız ise yalnızca tek bir kişinin konuşmaya çalıştığını,

Figürlerin hiçbirinin aslında birbirine bakmadığını ve konuşulanları dinlemediğini fark ediyoruz.

Hatta bayan tam olarak bize, yani tabloya bakan kişinin gözlerinin içine odaklanmış halde!

Çıplak bayan hakkında gözden kaçmayan bir ayrıntı ise kendisinin o periyoda kadar çizilmiş çıplak bayan portrelerinden çok daha farklı bir konumda, albenili ve alımlı halde değil de neredeyse gerçekçi bir halde resmedilmiş olması.

Kendisinin bu biçimde poz vermediğini, bilmediğimiz bir sebepten dolayı kıyafetlerini aslında bir kenara çıkarıp attığını görüyoruz.

Kadının saçında saklı bir bandanası bile bulunuyor!

Manet’nin çizdiği bu bayanın izleyicilerin gözünün içine bakması ve ayağının bile seyirciye dönük olması, müzelerde gezen seçkin Paris kitlesine karşı gelmek için atılmış bir adım.

Şimdi gelelim dikkatimizi çeken, görenleri sonradan rahatsız eden gerideki bayan figürüne… Bu bayan fotoğrafın tam merkezinde olmasına karşın geride duruyor, artta durmasına karşın perspektif olarak fazla büyük çizilmiş!

Sanki suyun içinden bir şey almaya çalışıyormuşçasına uzanan bu bayan ayrıyeten konuşan adamın eline uzanıyormuş üzere görülüyor.

Arkadaki bayan da dahil olmak üzere tabloda bulunan tüm figürlerin teknik olarak yanlışsız orantılı olarak çizilmemiş olması, o devir yapıtın eleştirilerek reaksiyon toplamasına neden oldu.

Son olarak tablomuzu ve ressam Manet’yi bariz bir biçimde etkileyen Titian’ın 1509 tarihli Pastoral Concert yapıtında olduğunu da altını çizelim.

Tüm bu düzgün olmayan açılar ve perspektifler Manet’nin sanatla ilgilenen Fransa’nın aristokrat sınıfına yaptığı bir gönderme, diyor sanat tarihçileri.

Siz nasıl buldunuz bu tabloyu? Haftaya görüşmek üzere!