ABD’li Bakan BlInken anlaşmadan umutlu: ‘Hamas’a cömert bir teklif sunduk’

Bölge ülkeleri başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinden üst seviye temsilciler Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tepesi için Suudi Arabistan’ın başşehri Riyad’da bir ortaya geldi. Gazze savaşı doruğun en kıymetli konusu olurken, İsrail’in davetli olmadığı tepede muhtemel ateşkes ve uzun vadeli tahlil planları bağlamında çok sayıda görüşme gerçekleştirildi. 7 Ekim’den bu yana yedinci Ortadoğu tipi kapsamında Riyad’a giden ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da muhtemel Refah operasyonu, ateşkes muahedesi ve İsrail-Suudi Arabistan olağanlaşmasına ait değerlendirmelerde bulundu.

DEĞİŞİM ŞANSI

Hamas’a iletilen son teklifi “İsrail açısından inanılmaz derecede cömert” olarak nitelendiren ABD’li Bakan, grubun kararını “hızlı bir biçimde vermesi gerektiğini” belirterek, “Doğru karar vereceklerinden umutluyum” tabirlerini kullandı. Muhtemel bir ateşkes muahedesiyle alandaki “dinamiklerde temelden bir değişim” olabileceğini kaydeden Blinken, bölgedeki insani yardımların arttırılması için ise bir ateşkese ulaşılmasını beklememeleri gerektiğini söyledi. Blinken ile birebir aktiflikte konuşan Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükri de Blinken’ın açıklamalarına pararlel biçimde, Hamas’a sunulan teklifin “her iki tarafın da konumlarını göz önünde bulundurduğunu” söz ederek, muahede sağlanmasından “umutlu” olduğunu söyledi.

NORMALLEŞME TEMASLARI

ABD’nin Riyad ve Tel Aviv ortasında olağanlaşmayı sağlamak üzere yaptığı temaslara da değinen Blinken, Washington idaresinin Suudi Arabistan’a vereceği güvenlik garantilerinden oluşan paketin neredeyse tamamlandığını söyledi. Blinken, “Ancak bundan sonra olağanlaşmanın sağlanabilmesi için Gazze’de sükunetin sağlanması ve Filistin devletinin kuruluşu için sağlam bir yol gerekiyor” tabirlerini kullanırken, tıpkı aktiflikte konuşan Suudi mevkidaşı Faysal bin Ferhan da ABD-Suudi mutabakatının “çok yakın” olduğunu belirtti. Washington idaresi Riyad ve Tel Aviv ortasında olağanlaşmayı sağlayabilmek için Suudi Arabistan’a askeri ittifak biçimi güvenlik garantileri sunmayı planlıyor. Buna karşı İsrail’den bağımsız Filistin devletinin kurulmasına onay vermesini istiyor.

‘GÜVENİLİR PLAN YOK’

Blinken’ın konuşmasında değindiği bir öteki husus ise İsrail’in Refah kentine yönelik muhtemel operasyonuydu. İsrail, ABD’nin kentteki yaklaşık 1.5 milyon yerinden edilmiş Filistinli sivilin ziyan göreceği gerekçesiyle karşı çıktığı operasyonun hazırlıklarını sürdürüyor. İsrailli yetkililerden sivillerin tahliyesi için planlama yapıldığı istikametinde açıklamalar gelse de Blinken dün “Henüz sivillerin tesirli bir formda korunacağı itimadını veren bir plan göremedik” dedi.

YENİ PLANDA NELER VAR

ABD’li Bakan Blinken’ın “İsrail açısından hayli cömert” diye nitelediği ateşkes mutabakatı taslağı dün Kahire’ye giden Hamas heyeti tarafından Mısır ve Katarlı yetkililerle masaya yatırıldı. AFP’ye açıklamada bulunan üst seviye Hamas yetkilisi mutabakat ayrıntılarıyla ilgili “ciddi bir sorun olmadığını” ve İsrail’in pürüzler çıkarmaması halinde atmosferin olumlu göründüğünü söz etti.

KALICI BARIŞ İHTİMALİ

Amerikan Axios haber sitesine konuşan İsrailli kaynaklar da savaşın başından bu yana birinci kere Tel Aviv idaresinin “kalıcı barışın tesisi” için görüşmelere açık olduğunu aktardı. Hamas sürecin başından bu yana kalıcı ateşkes, İsrail güçlerinin Gazze’den büsbütün çekilmesi ve yerinden edilmiş Filistinlilerin Gazze’nin kuzeyine dönüşü koşullarından taviz vermezken, yeni muahedenin her iki tarafa da ödünler vermeye ve uzun vadeli barış için görüşme yeri oluşturmaya uygun olduğu belirtiliyor.

TAKAS VE ATEŞKES

– Mısır basınına nazaran iki kademeli muahedede öncelikle 3 haftalık bir ateşkes ve 30 İsrailli esirin özgür bırakılması öngörülüyor. İsrail ise sayıları şimdi kesinleşmeyen Filistinli mahkûmları hür bırakacak.

– İkinci etapta 10 haftalık bir ateşkes ve tarafların müzakere edilecek daha geniş bir esir takasını uygulaması öngörülüyor. Ayrıyeten en az 300 bin Filistinlinin Gazze’nin orta ve kuzey kesitlerine dönüşü planlanıyor.

FİDAN VE BLİNKEN GAZZE’Yİ GÖRÜŞTÜ  

İSLAM İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Birliği’nin Gazze’deki katliamın sona erdirilmesi ve kalıcı barışın sağlanması hedefiyle oluşturduğu Temas Kümesi, Riyad’da toplandı. Ağır bir diplomasi trafiği yürüten Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, toplantının ikinci gününde de mevkidaşlarıyla temaslarda bulundu. Fidan, Malezya Başbakanı Enver İbrahim ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüştü. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye nazaran Fidan, görüşmede ABD’li mevkidaşına Gazze’deki katliamın bir an evvel sona ermesi gerektiği; kalıcı ateşkes ve insani yardımların Gazze’ye ulaşması için İsrail üzerinde baskı kurulması gerektiğini vurguladı. 

Bilgi notu: İsrail ve Hamas ortasında kasım ayında 7 günlük ateşkes gerçekleşmişti. Hamas 81 İsrailli rehineyi İsrail 240 Filistinli mahkûmu hür bırakmıştı. Hamas’ın elinde 130 rehine olduğu sanılıyor.