Vergi savaşında yeni raunt  

ABD’de kasım ayında yapılacak başkanlık seçimleri öncesinde hem Joe Biden hem Donald Trump cephesinde Çin’e uygulanacak ek gümrük vergileri lisanlardan düşmüyor. Trump’ın 2017-2021 başkanlığı sırasında geniş gümrük vergileri uygulaması, Çin ile gümrük vergisi savaşını başlatmıştı. Her iki 2024 adayının Çin’e karşı ek gümrük vergisi açıklamalarının, Çin’in de misilleme yapacağı beklentilerle yeni bir vergi savaşına dönüşebileceği yorumlarına neden oluyor.

ABD basınında yer alan haberlere göre, ABD Başkanı Joe Biden yönetimi bu hafta Çin menşeli pak güç eserlerine ek gümrük vergisi getirmeye hazırlanıyor. Bu kapsamda elektrikli araçlara uygulanan vergilerin yaklaşık 4 katına çıkarak yüzde 25’ten yaklaşık yüzde 100’e yükselmesi bekleniyor. Bu tarifelerin ayrıyeten Çin menşeli kritik mineralleri, güneş gücü eserleri ile bataryaları etkileyeceği belirtildi. Biden, bunlara ek olarak Çin çeliği ve alüminyuma yönelik gümrük vergilerini de üç katına çıkarma planlarını nisan ayında duyurmuştu. Kaynakların Reuters’e verdiği bilgiye nazaran, şırıngalar ve ferdî hami ekipmanlar üzere Çin imali tıbbi gereçler de ek gümrük vergileriyle karşı karşıya.

TRUMP’TAN %10 VE %60 ÇIKIŞI

Ancak, korumacılık tedbirleri kapsamında Çin’e ek vergi konusunu gündeme taşıyan sırf Biden değil… ABD basınında yer alan haberlere nazaran, eski lider Trump da birinci devrinde başlattığı ABD-Çin ticaret savaşını kızıştırmayı planlıyor.

Trump’un birinci devrindeki ticaret savaşında Çin mallarının ithalatına uygulanan gümrük vergisi ortalama yüzde 3’ten yüzde 12’ye çıkarılmıştı. Yine seçilmesi durumunda ise Çin’den yapılan ithalata en az yüzde 60’lık gümrük vergisi uygulamayı düşünüyor. Trump’ın açıklamasına nazaran bu oran daha yüksek de olabilir. Lakin Trump, sırf Çin mallarına değil, tüm ithal mallara yüzde 10’luk bir gümrük vergisi uygulamayı ve Amerikan yerli üretimini teşvik etmeyi planlıyor.

GEREKÇESİ NE?

Korumacılık, yerli üreticilerin dış rekabet karşısında korunması maksadıyla uygulanan bir dış ticaret siyaseti. Bunu sağlayacak esas araçlar da gümrük tarifeleri, kotalar ya da ithalat yasakları… Pekala, ABD’nin son devirdeki bu çıkışlarına neden gerek duyuluyor? ABD basınında yer alan haberlere nazaran, Çin’e karşı bu atılım hazırlıklarının nedeni olarak ‘Çin’in pak güç eserlerinin ihracatını artırması’ gösteriliyor ve bu durumun Washington’da telaş yarattığı belirtiliyor.

Senato Bankacılık Komitesi Başkanı Sherrod Brown, Biden idaresinden ‘Çin elektrikli araçlarını, Amerikalıların şahsî dataları için risk oluşturduğu endişesiyle’ direkt yasaklamasını istiyor.

Biden, nisan ayında Çin çeliğine yönelik ek vergi hazırlığı için yaptığı konuşmasında “Çin hükümeti, Çin’in gereksinim duyduğundan daha fazla çelik üreten Çin çelik şirketlerine çok uzun müddettir para akıttı ve sonunda fazladan çeliği haksız derecede düşük fiyatlarla global pazarlara boşaltı. Rekabet etmiyorlar, hile yapıyorlar ve bunun Amerika’daki ziyanını gördük” demişti.

BUGÜN AÇIKLANABİLİR

Wall Street Journal gazetesinin ismini açıklamayan hükümet yetkililerine dayandırdığı bir haberine nazaran, 14 Mayıs salı günü yani bugün açıklanması beklenen kararın münasebeti, ABD’nin yeni gelişmekte olan pak güç endüstrisini Çin’e karşı korumak olacak. Haberde, hükümet yetkililerinin bilhassa elektrikli araba ithalatına odaklandıkları ve Çin’den ithal edilecek elektrikli arabalara uygulanacak gümrük vergisi oranı yüzde 100 olarak belirleyecekleri söz edildi. Ülkede halihazırda ithal edilen arabalara yüzde 2.5 oranında gümrük vergisi uygulanırken, Çin’den ithal edilen elektrikli arabalara ise yüzde 25 oranında vergi uygulanıyor.

‘ÇİN’DEN MİSİLLEME GELEBİLİR’

Biden idaresi ayrıyeten komşu Meksika’ya, Çin’in metal eserlerini dolaylı olarak ABD’ye satmasını yasaklaması için baskı yapıyor. Çin ise, tarife tedbirlerinin karşıt tesir yarattığını ve ABD ile global iktisada ziyan verdiğini açıkladı.

Açıklanması beklenen önlemler, dünyanın en büyük iki iktisadı ortasındaki tansiyonun arttığı bir periyotta Çin’in misilleme yapmasına davetiye çıkarabilir.

ÇİN’İN ABD’DEN İTHALATI ARTTI

ÇİN’İN ihracat ve ithalatı 2023’teki düşüşün akabinde yeni yıla beklentilerin üzerinde artışla başlamıştı fakat mart ayında yine gerileyerek dış ticaretteki zayıflığın sürdüğünü gösterdi. ABD basınında yer alan haberlere nazaran, mart ayında Çin’in ABD’ye ihracatı gerilerken ithalatı ise arttı. Nisan ayında da bir yıl öncesine nazaran, Çin’in ABD’den ithalatı yüzde 9 artarken ihracatı yaklaşık yüzde 3 düştü. İç talebin zayıf olmasının ithalat üzerinde baskı yarattığı belirtilirken; global talebin yavaşlaması ve Çin’in en büyük ticaret ortağı ABD ile yaşanan gerginlikler nedeniyle ihracatın da bir ölçü baskı altına girdiği belirtiliyor.

‘İLKİ 195 MİLYAR DOLARA MAL OLDU’

ABD merkezli CNBC’de yer alan bir haberde, fikir kuruluşu American Action Forum’un bir araştırması paylaşılmış; Trump’ın Çin’le olan ticaret savaşının Amerikalılara 2018’den bu yana yaklaşık 195 milyar dolara mal olduğu varsayımı yer aldı. ABD-Çin İş Konseyi’ne nazaran ise, ekonomik savaş tıpkı vakitte 245 binden fazla ABD’linin işini kaybetmesine yol açtı. O devir Deutsche Bank da, ticaret savaşının borsada trilyonlarca dolarlık kan kaybına neden olduğunu kestirim etmişti.

37 ŞİRKET DAHA YAPTIRIM LİSTESİNDE

ABD, kuantum ve nükleer güç teknolojileri ile insansız havacılık alanlarında faaliyet gösteren 37 Çinli şirketi, ihracat denetimleri uygulanacak “varlık listesine” aldığını bildirdi. ABD Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, kelam konusu şirketlere ABD’nin ulusal güvenlik ve dış siyaset çıkarlarına karşıt faaliyetleri nedeniyle önlem uygulandığı belirtildi. 

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Cien ise önlem kararına ait yaptığı açıklamada, ABD’nin, Çin şirketlerini amaç almak için varlık listesini ve ihracat denetimlerini berbata kullandığını savundu. Lin, Çinli şirketlerin legal haklarını ve çıkarlarını korumak için gerekeni yapacaklarını vurguladı.