Uyuz hastalığı hız kesmiyor, Google’da en çok arananlar arasında!

Geceleri şiddetlenen kaşıntı, küçük kırmızı renkli döküntüler… Bunlar; bite benzeri, gözle görülmeyen bir parazit tipi olan sarcoptes scabei hominis akarının deri altına yerleşmesiyle ortaya çıkan uyuz hastalığı belirtileri. Türkiye’de Kovid-19 pandemisinin yaşanmaya başladığı 2020 yılının mart ayından beri bu şikayetleri yaşayan pek çok kişi, hastanelerde dermatoloji kliniklerinin kapısını çaldı.

Bunun yanı sıra deva arayanlar Google aramalarında da uyuz hastalığı en üst sıralara taşıdı. Konutta geçirdiğimiz müddetin arttığı pandemi periyodunda uyuz hastalığında yaşanan bu olay patlamaları hakkında Bezmialem Vakıf Üniversitesi Dekan Yardımcısı ve Dermatoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof.Dr. Hasret Su Küçük’ten bilgi aldık.

‘2.5 KATIN ÜZERİNDE ARTIŞ VAR’

Pandemi sürecinden bu yana uyuz olaylarında nasıl bir artış var? ‘Dirençli uyuz olaylarında patlama oldu’ diyerek daha evvel de bu bahiste uzmanlar açıklamalarda bulunmuştu. Şu günlerde tablodaki değişim nasıl? Nitekim tarihte görülmemiş bir boyutta uyuz salgın mı yaşanıyor?

Pandemi sürecinden bu yana uyuz hastalığının görülme oranı manalı oranda arttı. Aslında son 5 yıldır uyuz hadiselerinin ülkemizde giderek attığını gözlemliyorduk. Lakin pandemi nedeniyle uyuz olaylarının daha da arttığını Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji polikliniğine başvuran hasta sayılarını ve uyuz tanısı alan hastaları kıymetlendirerek ulaştık.

Pandemi öncesi 2019 yılının mart-eylül ayları ortasındaki vakit dilimi ile pandemi başlangıcından itibaren 2020 yılı mart-eylül ortasındaki vakit dilimini karşılaştırdığımızda uyuz hadiselerinde 2.5 katın üzerinde artış saptadık.

Literatüre baktığımızda da bizim çalışmamıza benzeri biçimde Kovid-19 pandemisinde uyuz salgınına dikkat çeken İspanya’da yapılmış bir çalışmayla da karşılaştık.

Bu çalışmada da insanların konuta kapanmasıyla, konutta akrabalarla geçirilen vaktin artmasının ve insanların bu periyotta çok zarurî kalmadıkça tabibe başvuramamalarının uyuz salgınında tesirli olduğu belirtiliyor.

‘YOĞUN BİR BİÇİMDE GÖRMEYE DEVAM EDİYORUZ’

Uyuz hadiselerini hala poliklinikte bu periyotta de ağır bir halde görmeye devam ediyoruz. Daha evvel tarihte buna emsal durumların yaşandığı olmuştur.

KAŞINTI CİDDİYE ALINMAZSA GEÇ KALINIYOR

Bilhassa pandemi periyodunda bu türlü bir artışın olmasının sebepleri neler? Üstelik hijyen konusunda daha da hassas olduğumuz bir devirdeyiz.

Pandemi devrinde karantina nedeniyle birinci olarak kalabalık ailelerde meskende akrabalarla uzun vakit geçirilmesi, direkt temas ya da paraziti taşıyabilen eşyalar yoluyla konut içi bulaşların artmasına; ikinci olarak şahısların kaşıntı yakınmalarını pandemi nedeniyle göz arkası etmeleri, polikliniklere ve doktorlara müracaatlarını ertelemeleri uyuz hastalığında teşhis ve tedavi gecikmelerine neden oldu.

KEDİDEN, KÖPEKTEN DEĞİL BEŞERDEN BULAŞIYOR

Uyuz nasıl bulaşıyor, farkında olmadan uyuzu bir diğerine taşıyabilir miyiz? Örneğin pek çok kişi uyuzun daima kedilerden, köpeklerden bulaştığını sanıyor.

Fizikî temas (direkt temas) ile şahıstan şahsa çok kolay bulaşan uyuz hastalığı, sanılan tersine kedi ve köpek üzere hayvanlardan beşere bulaşmaz. Birebir vakitte hastalık paraziti taşıyabilen eşyalar yoluyla da bulaşabilir.

Bilhassa birebir kıyafetleri giyen, birebir yatağı yahut birebir havluyu paylaşan şahıslar ortasında daha kolay yayılan uyuz hastalığı yaş ve cinsiyet ayırt etmeksizin bulaşır.

Bedenimizde hissettiğimiz hangi kaşıntılar ‘Bu uyuzdur’ dedirtir?

Her kaşıntı olağan ki uyuz belirtisi değildir. Kaşıntının pek çok farklı sebebi vardır. Fakat belirttiğimiz üzere geceleri şiddetlenen kaşıntı, küçük kırmızı renkli döküntüler ve bilhassa başka aile bireylerinde benzeri yakınmaların olması uyarıcı belirtilerdir.

20 DAKİKALIK TEMAS BULAŞMASINA YETİYOR

Uyuz teşhisi alan biri hangi noktalara dikkat etmeli, kaç gün sonra düzgünleşme başlıyor?

Uyuz çok bulaşıcıdır. El ele tutuşma, dans etme üzere uzun müddetli deri teması (20 dakikayı aşan temaslar) ve cinsel münasebet ile bulaşabilir. Ayrıyeten uyuz enfeksiyonu olan biri tarafından kullanılmış olan giyecekler, yatak örtüleri yahut havluları paylaşma yoluyla da bulaşabilir. Uyuz çoğunlukla direkt fizikî temas yoluyla geçtiğinden aile bireylerine, arkadaşlara ve eşe kolaylıkla bulaşabilir.

İLAÇ TEDAVİSİNDEN SONRA BİLE KAŞINTI OLABİLİR

Konutta bütün giysiler ve eşyalar temizlenmeli. Hastalar tedavi sonrasında düzgün bir banyo yapmalı, bütün giysiler, yatak çarşafları, nevresim ve örtüler 60 derecede yıkanıp kızgın ütüyle ütülenmeli. Yıkanamayacak eşyaların ağzı kapalı poşet içinde yaklaşık 1 hafta tutulması önerilir. Uyuzda ilaç tedavisinden yaklaşık 3 hafta sonraya kadar kaşıntı devam edebilir.

‘AYNI MESKENDE YAŞAYAN HERKES EN AZ 1 SEFER İLAÇ KULLANMALI’

Birebir meskende yaşayanlardan birinde uyuz ortaya çıktığında başkaları kendini korumak için neler yapmalı?

Tıpkı meskende yaşayanlar da hiçbir uyuz belirtisi olmasa da en az 1 kür topikal uyuz tedavisini kullanmalarını gerekir. Belirti varsa mutlak 2 kür tedavi almaları gerekir. Bu manada kuşkulu kaşıntısı olan şahısların doktora başvurması, yanlışsız ve kâfi tedavinin alınarak yayılmanın önlenmesi açısından çok değerli.

Kovid-19’un belirtileri ortasında hem yetişkin hem de çocuklarda kaşıntı, kızarıklık, deride döküntü görülebiliyor. Bunu uyuzdan nasıl ayırt edebiliriz?

Uyuzda gece kaşıntısı ve ailede öteki bireylerde kaşıntı olması tipiktir. Bel ve göbek etrafı, el bileği iç yüzü, parmak ortaları, kalçalar, koltuk altları, bayanlarda göğüs bölgesi, erkeklerde genital bölge daha sıklıkla tutulur. Bebeklerde ve yaşlılarda farklı olarak avuç içi ve ayak tabanları, yüz, boyun hatta tüm beden tutulabilir.

Hastalar en çok gece ve sıcakta artan kaşıntı ve kırmızı renkli döküntüler bazen küçük su dolu kabarcıklar, bazen kirli görünümde tünel dediğimiz çizgi halinde yapılar küçük kabuklanmalarla doktora başvurabilir.

Kovid-19 hastalığının başlangıcında ya da hastalık süreci içinde kızarıklık, ürtikere (kurdeşene) benzeri, su çiçeği gibisi bazen morumsu renkte döküntüler ortaya çıkabilir. Çoklukla Kovid-19 hastalığının öteki belirtilerine eşlik eder, kaşıntılı olmayabilir. Hastalık güzelleşince yahut hastalık müddeti içinde bu döküntüler kaybolur.

‘UYUZ KENDİ KENDİNE İYİLEŞMEZ’

Uyuza yakalanan biri gereken tedaviyi olmazsa neler yaşanır? Uyuzun kendi kendine güzelleşme mümkünlüğü var mı?

Uyuz tedavi olmazsa bedende iltihabi kabuklu yaralar oluşur. Geç tedavi halinde kalıcı , kaşıntılı sertlikler meydana gelir. Ayrıyeten hastalık tüm aile bireylerine bulaşır.

Uyuz tedavisinde ne tıp ilaçlar kullanılıyor? Bu ilaçların içeriğinde neler var?

Çoğunlukla beden yüzeyine uygulanan, yaşa ve hastanın durumuna nazaran ölçüsü değişebilen losyon ve krem (permetrin 8-12 saatlik bir uygulama) biçiminde ilaçlar önerilir. Bunlar tabibin önerdiği kullanım formu ve kullanım sıklığına (örneğin permetrin için 1 hafta orta ile 2 kür) nazaran ihtimamla uygulanmalı.

Deri yüzeyine uygulanan ilaçlara cevap yoksa ağız yolundan alınan ilaç (ivermektin) önerilir. Tedaviye paralel olarak eşyalardaki parazitleri yok etmeye yönelik uygulamalar da önerilir. Bazen kaşıntıyı azaltmak için antialerjik ilaçlar da tedaviye eklenebilir.