Ümmet Coğrafyacısı Akif Emre Vefatının 7. Yılında Anılıyor

Türk-İslam fikir hayatının son çeyrek asrına iz bırakan, “Ümmet coğrafyacısı” olarak anılan, entelektüel kişiliği ve gündelik tartışmalardan uzak yapısıyla basın-yayın etraflarında saygın bir pozisyona sahip Akif Emre, vefatının yedinci yılında anılıyor.

Kayseri’deki şeker fabrikasında emekçi olarak çalışan Latif Emre’nin üç çocuğundan ikincisi olan Akif Emre, 2 Mart 1957’de dünyaya geldi. Birinci ve ortaokulu Kayseri’de okuyan Emre, 1975’te Kayseri Sanayi Meslek Lisesinden mezun oldu.

O periyot ismi İstanbul Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi olan Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği kısmından 1981’de mezun olan Emre, 1983’ten itibaren bir süre Mavera dergisi ve Akabe Yayınları’nın İstanbul yöneticiliğini yaptı.

Daha sonra Pakistan’da bir üniversitede master programına katılan Akif Emre, burada Rusya’nın Afganistan işgalini yakından takip edip, Afgan direnişinin Burhaneddin Rabbani, Ahmed Şah Mesud ve Gülbeddin Hikmetyar üzere değerli isimleriyle röportajlar yaptı.

Türkiye’ye döndükten sonra askerlik vazifesini tamamlayan Emre, 1986-1987 yıllarında Seha Neşriyat bünyesindeki İslam Dünyası Ansiklopedisi projesini yönetti. Akabinde yeniden birebir yayınevinin çıkardığı İlim ve Sanat mecmuasının yayın şurasında bulundu.

Osmanlı ve İslam medeniyetinin izini sürdü

Akif Emre, 1988-1991 yıllarında İngiltere’ye giderek Londra’da Tottenham College of Technology’de okutmanlık yaptı. İngiltere’de İslam dünyasının değerli isimleriyle bir ortaya gelen Emre, burada kurulan Association of Muslim Writers’ın (Müslüman Yazarlar Birliği) kurucuları ortasında yer aldı.

Türkiye’ye döndükten sonra iki yıl İnsan Yayınları Genel Yayın Direktörlüğü misyonunu yürüten Emre, akabinde bir sanat galerisini yönetti. Akif Emre, 1993-1995 yılları ortasında Bilim ve Sanat Vakfında idarecilik yaptı.

Bu tarihten itibaren gazeteciliğe adım atan Emre, Kanal 7’de Dış Haberler Dairesi’nde misyon alırken, Yeni Şafak gazetesinin de kurucuları ortasında yer aldı. Kanal 7’de İslam medeniyetinden izler taşıyan kentleri husus alan belgesellere imza atan Emre, proje kapsamında Selanik, Üsküp, Filibe, Kudüs ve Saraybosna’yı anlatan belgeseller çekti.

Küre ve Klasik yayınlarının kurucuları ortasında yer alan Emre, iki yayınevini üç yıl boyunca yöneterek çok sayıda değerli yapıtı yayın hayatına kazandırdı. Bu vazifesi sırasında Bosna Hersek’in kurucu lideri ve önemli İslam düşünürlerinden Aliya İzzetbegoviç’in de yapıtlarını yayınladı.

Akif Emre, 2006’dan itibaren internet haberciliğine adım attı ve 10 yıl boyunca Dünya Bülteni haber sitesinin Genel Yayın Direktörlüğü misyonunu yürüttü. 2016’da bu misyonundan ayrılan Emre, Mayıs 2017’de Haberiyat isimli bir haber sitesi kurdu. Emre, 23 Mayıs 2017 sabahı Haberiyat’ın Beşiktaş’taki ofisinde geçirdiği kalp krizi sonucu 60 yaşında vefat etti. Cenazesi, 24 Mayıs 2017’de Fatih Mescidi’nde kılınan cenaze namazının akabinde Edirnekapı Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Gündeminde her vakit İslam coğrafyası vardı

İstanbul başta olmak üzere İslam kentlerine adeta aşık olan Akif Emre, gençlik yıllarından itibaren İslam coğrafyasında yaşanan her olayla direkt ve yakından ilgilendi. Emre, Endülüs İslam uygarlığından Filistin’e, Balkanlar’dan Pakistan’a kadar geniş bir coğrafyayı kendisine çalışma alanı belirledi.

Akif Emre, daha çok dış haber ve dış siyaset yüklü projelerde çalışmasına karşın hiçbir vakit savaş, çatışma ve taarruzlar ekseninde gazetecilik yapmadı. Kanal 7, Yeni Şafak, Dünya Bülteni ve Haberiyat haber sitelerinde dünya Müslümanlarının sıkıntılarını, coğrafyanın koşulları ve tarihi perspektiften bakarak yorumlamaya çalıştı.

Yönettiği tüm haber mecralarında dünya Müslümanlarının hayat üslubunu ve kültürünü Türkiye’ye, Türkiye’deki Müslümanları ise dünyaya tanıtmaya çalıştı.

30 yıllık müelliflik hayatında binlerce köşe yazısına imza atan Emre, sıhhatinde bu yazılarının bir kısmını kitaplaştırdı. Yayına hazırladığı yahut planını çıkardığı birçok kitabı ise hala yayımlanmaya devam ediyor.

Gündeminde her vakit İslam coğrafyası olan Akif Emre‘nin ani vedası, yalnızca Türkiye değil Lahor’dan Üsküp’e, Bakü’den Gırnata’ya, Kudüs’ten Saraybosna’ya, Kabil’den İslamabad’a kadar kendisini tanıyanları hüzne boğdu. Emre’nin vefatının akabinde başta Balkan ülkeleri olmak üzere birçok İslam kentinde gıyabi cenaze namazları kılındı.

Akif Emre, “Göstergeler (1997)”, “Küreselliğin Fay Çizgisi (2001)”, “İzler (2001)”, “Çizgisiz Defter (2016)”, “Müstağrip Aydınlar Yüzyılı (2017)”, “Aliya (2019)”, “Söyleşiler (2019)”, “İstanbul’u Yine Düşünmek ve Erguvanname (2019)”, “Mekanı Paranteze Almadan (2020)” ve “Portreler Kitaplar ve Mecmualar (2020)” isimli kitapları kaleme aldı. 2014’te Türkiye Müellifler Birliğince “Basın Fikir Ödülü”ne layık görüldü.

Yalnızca yazdıklarıyla değil görsel çalışmalarıyla da hafızalarda yerini alan Akif Emre, “Elveda Endülüs: Moriskolar (5 bölüm)”, “Osmanlı Kentleri Saraybosna, Mostar, Üsküp, Selanik (2 Bölüm)”, “Kudüs (2 Bölüm)” ve “Mimar Sinan (6 Bölüm)” isimli belgesellere imza attı.

“Her vakit sade fakat azimli bir kişilik oldu”

İbn Haldun Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alev Erkilet, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Akif Emre ile dostluğunun 2005’te İstanbul’a taşınmasıyla başladığını, o vakte kadar uzaktan takip ettiği bir İslamcıyla, entelektüel iştirakin ötesine geçen bir dostluk, yoldaşlık kurma fırsatına da bu halde sahip olduğunu söyledi.

İnsanların dostluklar kurmasının tavsiye edildiğini ve birbirlerini güzelliğe yönlendirip, berbatlıktan sakındırmaları gerektiğini belirten Erkilet, “Akif Emre, bu bakımdan tam bir dost ve veliydi. Rastgele bir kelamın ya da amelin İslami bakımdan yanlışsız olmadığını düşünürse bunu çabucak, kesin ve net biçimde söylerdi.” dedi.

Akif Emre’nin Aliya İzzetbegoviç’i örnek aldığını kaydeden Erkilet, Emre’nin de gündelik hayatın sadeliğinden hiç uzaklaşmadan, durum peşinde koşmadan çok sevdiği davasına adanmış hayatını büyük bir incelikle sürdürdüğünü lisana getirdi.

Erkilet, hayatının her alanında prensiplerine nazaran davranmış olmasının Akif Emre’yi özel ve tesirli kıldığını vurgulayarak, şöyle devam etti:

“Her vakit meraklı bir gözlemci ve gezgin, disiplinli bir müellif ve editör, sade ancak azimli bir kişilik oldu. Bu özelliklerin bir ortaya gelmesi onu olduğu kişi yapıyordu. İslam dünyası hakkındaki çalışmalarında onu öne çıkaran vasıf ise bütünsel bir varlık ve güç olarak İslam dünyasının geleceğine duyduğu sarsılmaz inançtı. O, İslam’ın kompartımanlaştırılmadan hayata aktarılmasının ehemmiyetine inanıyor ve o ince, sadeliği içinde görkemli uygarlığın küllerinden doğacağına iman ediyordu. Her gününü, her saatini bu sürece katkı vermek için bereketlendirdiğine şahidiz.”

Erkilet, Akif Emre’nin en değerli ayırıcı vasfının gazeteciliği günlük tüketilecek içerikler oluşturma gayreti olarak görmemesi olduğunu, her köşe yazısında sıkıntıları kuramsal bir art plana dayandırarak ele aldığını tabir etti.

Emre’nin gerçek politiğin dar kalıplarına sıkışarak yazmadığına vurgu yapan Erkilet, “Onun vizyonu daha genişti, tüm ümmeti, tüm İslam coğrafyasını, geçmişi, bugünü ve geleceği kapsıyordu. İslam kentlerini, öne çıkan Müslüman şahsiyetleri, İslamcı direnişlerin birikimini ümmet vizyonuyla tahlil ediyordu.” değerlendirmesinde bulundu.

Erkilet, Akif Emre kelam konusu olduğunda kendilerine kalan bir mirastan çok, onu tanımakla edindiği tecrübeye, ondan öğrendiklerine ve birlikte yapıp ettiklerine bakmayı tercih ettiğini kelamlarına ekledi.