Tayvan Boğazı’nda gerilim yükseldi: Çin, Tayvan’ın etrafını kuşattı

Çin Halk Kurtuluş Ordusunun Doğu Cephesi Komutanlığından yapılan açıklama, Çin ordusunun, Tayvan Boğazı, Tayvan Adası’nın kuzey, güney ve doğu bölgeleri ile ana kara yakınındaki Kinmen, Matsu, Vuçi ve Dongyin adaları etrafında müşterek askeri tatbikata başladığı belirtildi.

Komutanlık Sözcüsü Li Şi, tatbikatın “Tayvan’ın bağımsızlığına yönelik aksiyonlara karşı cezalandırma ve dış güçlerin müdahalesine karşı ihtar olduğunu” tabir etti.

Komutanlığın açıklamasında, ‘Müşterek Kılıç-2024A’ ismi verilen, iki gün sürecek tatbikata, kara, hava, deniz ve roket kuvvetlerinden birliklerin katıldığı, “müşterek deniz-hava muharebe hazırlık devriyesi, müşterek muharebe alanı ele geçirme ve denetim ile kilit gayelere müşterek atış talimleri yapılacağı” kaydedildi.

Tatbikatta, “devriye araçlarının Tayvan Adası etrafındaki alanlara odaklanacağı, ada zinciri içinde ve dışında müşterek harekatlarla birliklerin gerçek muharebe kabiliyetlerinin test edileceği” aktarıldı.

Tayvan Savunma Bakanlığı, sosyal medya platformu X’teki hesabından yaptığı paylaşımda, Çin ordusunun tatbikat duyurusunu kınarken “Biz çatışma arayışında değiliz ancak çatışmadan kaçacak da değiliz. Ulusal güvenliğimizi koruyacağımıza inancımız tam” tabirine yer verildi.

Tayvan’ın yeni lideri Lai’nin yemin töreninin akabinde geldi

Tayvan’ın etrafında abluka oluşturan tatbikat, Ada’daki hükümetin yeni seçilen lideri Lai Ching-te’nin 20 Mayıs’taki yemin merasiminin akabinde geldi.

Tayvan’da 13 Ocak’ta yapılan başkanlık seçimini kazanan iktidardaki Demokrat İlerici Partinin (DPP) adayı Lai Ching-te, bu hafta başında yemin ederek misyonuna başlamıştı.

Lai, lider olarak yaptığı birinci konuşmada, Tayvan Boğazı’nın iki yakasındaki statükoyu müdafaa kelamı verirken Çin’e, Tayvan’ı askeri olarak tehdit etmeye son verme davetinde bulunmuştu.

Tayvan hükümetinin egemenliğe, demokrasiye, özgürlüğe ve statükonun korunmasına bağlı kalacağını lisana getiren Lai, “Anayasaya nazaran Çin Cumhuriyeti’nin (Tayvan) egemenliği bütün olarak halka aittir. Çin Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti birbirinin boyunduruğunda değildir” diye konuşmuştu.

Çin, Lai’nin konuşmasına reaksiyon vermişti

Pekin idaresi, Lai’yi, bağımsızlık arayışında olacağına dair ‘tehlikeli işaretler’ verdiği gerekçesiyle eleştirmişti.

Çin’in Tayvan Münasebetleri Ofisi Sözcüsü Çın Binhua, yaptığı açıklamada, Lai’nin konuşmasının, onun “Tayvan’ın bağımsızlığı için çalışan biri” olduğunu gözler önüne serdiğini savunarak, “Lai’nin konuşması, Tayvan’ın bağımsızlığı duruşuna inatla bağlı kalıyor, ayrılıkçılık yanılgısını teşvik ediyor ve bağımsızlık için dış güçlere bel bağlayarak Tayvan Boğazı’nın iki yakası ortasında cepheleşmeyi kışkırtıyor” sözlerini kullanmıştı.

Tayvan Bağlantıları Ofisi, yayımladığı daha sert tondaki yazılı açıklamada ise Lai’nin konuşmasının, “çatışma ve provokasyon, aldatma ve palavralarla dolu olduğu” ve “Tayvan’ın bağımsızlık duruşunu daha da radikal ve riskli hale getirdiği” savunulmuştu.

Lai, ‘bağımsızlık yanlısı’ ve ‘ayrılıkçı’ olarak görülüyor

Lai, Çin tarafından bağımsızlık yanlısı ve ayrılıkçı görülüyor. Çinli yetkililer, seçim öncesinde Lai’yi birçok defa “iflah olmaz”, “sorun çıkaran” üzere sözlerle anmıştı.

Pekin idaresi, seçim arifesinde Lai’nin Tayvan’ı bağımsızlık doğrultusunda ‘tehlikeli bir yola’ sokacağı uyarısı yapmış, seçilmesi halinde çatışma ve savaş riskinin doğabileceği imasında bulunmuştu.

Çin’in reaksiyonu, DPP’nin genel siyasi çizgisine karşıtlığından kaynaklanıyor. Parti, Ada’nın egemenliğinden taviz verilmemesini, fiili bağımsızlığının korunmasını savunan siyasi çizgiyi temsil ediyor.

Tayvan’da çok partili periyoda geçilmesinden sonra kurulan DPP, Çin’deki iç savaşta komünistlerle mücadelede eden kurucu parti Koumintag’ın Çin’in yasal temsilcisi olma argümanından çok ‘Tayvan’ın bağımsızlığı’ fikrine yakın duruyor.

Çin-Tayvan anlaşmazlığı

Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Koumintag) güçleri ile Mao Zıdong önderliğindeki Çin Komünist Partisi (ÇKP) güçleri ortasında yaşanan iç savaşta galip gelen komünistler, 1 Ekim 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmişti.

İç savaşı kaybeden Koumintag üyeleri ise Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek, burada süreksiz hükümet kurmuştu.

Çin Halk Cumhuriyeti’nin kendi topraklarının kesimi olduğunu savunduğu Tayvan, 1949’dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip bulunuyor. Çin ana karası ile Tayvan ortasındaki ayrılık hala sürüyor.

Son yıllarda Tayvan üzerindeki askeri baskıyı artıran Pekin idaresi, Ada’nın ana kara ile yine birleşmesi için gerekirse güç kullanımını dışlamayacağını vurguluyor.