Smyrna Antik Kenti’nde Mısır etkisini yansıtan eserler bulundu

İzmir merkezindeki en büyük antik devir agoralarından biri Smyrna Agorası ile Akdeniz’in en büyük tiyatrolarından biri olan Smyrna Tiyatrosu’nun tarihi, çalışmalar ile gün yüzüne çıkıyor.

Kadifekale’den Kemeraltı’na kadar uzanan ve Büyük İskender tarafından 193 hektarlık alanda kurulan kentte gerçekleştirilen arkeolojik kazılarla farklı devirlere ilişkin binlerce nesne keşfediliyor.

UNESCO tarafından 2020 yılında ‘İzmir Tarihi Liman Kenti’ ismiyle oluşturulan miras alanının bir modülü olarak Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne dahil edilen Smyrna Antik Kenti’nde yapılan hafriyatlarda Mısır tesirli figür ve nesneler de bulundu.

YAZITLARDA DA MISIR ETKİSİ

Buluntular hakkında bilgi veren İKÇÜ Türk- İslam Arkeolojisi Kısmı öğretim üyesi ve Smyrna Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. Akın Ersoy, “Son yıllarda bilhassa Smyrna Tiyatrosu’nda hafriyat çalışmalarını yoğunlukla sürdürüyoruz. Bu hafriyatlarda çok sayıda Mısır tesirli buluntularla karşılaşmaktayız.

Mısır’la Anadolu ilgilerinin siyasi, kültürel ve ticari manada birinci çağlara kadar dayandığını biliyoruz. Artık Smyrna Tiyatrosu’ndaki hafriyatlarda bu bağlantının somut örneklerini görmekteyiz. Smyrna Tiyatrosu’nda çoklukla bu nesnelerin ortaya çıkıyor olması, bize tiyatronun bulunduğu alanda tahminen de Mısır ilahlarına dönük bir ibadet alanının olduğunu gösteriyor.

Tabii bunu mimari olarak da kanıtlamamız gerekir. Fakat bu nesneler en azından Mısır ilahları tapınağını işaret ediyor. Yazıtlardan da Mısır tesirinin İzmir’de ve natürel bütününde de Anadolu’da olduğunu biliyoruz. Zira bilhassa Büyük İskender sonrasında ve Roma İmparatorluğu’nun Mısır topraklarına hükümran olmasıyla birlikte bu kültürel yakınlaşma süratle gerçekleşti” dedi. 

‘BEŞİNCİ NESNE, RA’NIN GÖZÜ FİGÜRÜ’

Prof. Dr. Ersoy, “Burada 5 örnek var. Bu örneklerden birincisi bir mask. Bu figür, kandillerin yanma deliğinde kullanılan bir kapaktır. Mısır tesirli bir figürdür. Bir başka nesne, doğum yapar durumunda bir bayan figürü, yarısı yok. Ancak diğer örneklerden biliyoruz ki bu nesne, bayanın sağlıklı doğum yapması ve çocuğunun sağlıklı olarak dünyaya gelmesiyle alakalı bir figür. Daha çok Mısır’da görülen bir özellik.

Bir başka nesne kandil kesimi. Üzerinde İsis Tapınağı’nın görseli var. 4’üncü nesne, bir tuğla modülü. Bunun üzerinde ‘Serapis Hiera’ yazısı var. Manası ise ‘Serapis’in kutsal alanı demek. Hasebiyle bütün bu buluntular üzerinden ‘Burada bir kutsal alan olabilir’ diyoruz. 5’inci nesne Ra’nın gözü figürü. Buna ‘Horus’un gözü’ de deniyor. Tek bir ilah olduğunu söz eder. Birebir vakitte vicdanın gözüdür. Mısır tesirini gösterir” diye konuştu. 

‘UNESCO KALICI LİSTESİNE BAŞVURULACAK’

Antik Smyrna’yı çevreleyen Tarihi Kemeraltı Çarşısı, Basmane ve Kadifekale ile Bayraklı’daki Eski Smyrna, Yeşilova ve Yassıtepe höyüklerinden oluşan ‘İzmir Tarihi Liman Kenti’nin UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi’ne girmesi için çalışmaların sürdüğünü belirten Prof. Dr. Akın Ersoy, “Bu hazırlıklar sona erdiğinde umuyoruz ki UNESCO kalıcı listesine başvurulacak ve sonunda da kalıcı listeye girmiş olacak. İzmir, tarihi bir liman kenti ise bu çeşit Mısır tesirlerinin de nasıl ve ne formda geldiğini anlıyoruz. Demek ki ticaret rotaları bilhassa deniz ticaret rotaları üzerinden bu kültürel tesirler burada yaşayan İzmirlilere ve Anadolu halklarına ve öbür batılı topluluklara yansıdı” dedi.