Prof. Dr. Naci Görür, Deprem Beklediği Alanları Açıkladı: ‘Marmara Fayı Kırıldı Kırılacak’

İstanbulluları ‘Anadolu yakasındaki yaşlı kayalar, Avrupa yakasına nazaran daha yapılı ve sert. İstanbul sarsıntısında Avrupa yakası Anadolu yakasına nazaran daha fazla tahrip olacak. Marmara’nın güney bölgesi dikkatli olmalı’ diye uyaran Görür, ‘Marmara’ya dikkat diyoruz. Kilitli olan fay burası diyoruz. Buradaki gerilim kayma gücünden daha fazla’ dedi.

Naci Görür, Habertürk’te Fatih Altaylı’nın programında yayında soruları yanıtladı. Konuşmasında dikkat çeken ikazlarda bulunan Naci Görür, şunları söyledi:

‘Depremi Marmara Denizi’nin altındaki kuzey Anadolu fayının kuzey kolu üzerinde bekliyoruz. Gölcük’ten Tekirdağ’a kadar fay sınırı. O kesite kolaylık olsun diye Marmara fayı diyoruz. Bütün dikkatler burada. Bu türlü olduğu vakit zannediliyor ki, sarsıntı yalnızca burada olabilir, hasar burada olur. Başka yerlerden dikkatimizi çekiyoruz. Yapılan son araştırmalarda bu fay boyunca biriken gerilim. Gerilim deyince ünite alana düşen kilogram cinsinden kuvvet anlaşılmalı.Fay düzlemi üzerinde gerilim birikiyor. Anadolu batıya hakikat her sene 2,5 cm kayarken, kaydığı yerlerde sorun yok. O fayın kuzeyindeki ve güneyindeki bloklar. Kimi yerde bu hareket sürtünme nedeniyle takılıyor. O takıldığı yerde sürtünme kayma kuvvetinden daha fazla oluyor. O nokta itibariyle kayma takılıyor. Anadolu bloğunun hareketi devam ediyor. Takıldığı yerde deformasyon oluyor. Ta ki kayma kuvveti, sürtünme kuvvetini aştığı an orası çat diye kırılıyor ve açığa güç çıkıyor ve orada zelzele oluyor.Bu gerilim şu anda Kuzey Anadolu Fayı’nın bir Adalar fayı segmanı ile Kumburgaz fayı üzerinde kilitli. O nedenle Marmara sarsıntı olursa ya Adalar fayı üzerinde olur. Bu aşağı üst 43 kilometredir. Tamamı kırılırsa azamî 7 büyüklüğünde sarsıntı üretir. Yahut Kumburgaz fayı, Yeşilköy, Silivri açıklarında uzanır. Bu 65 kilometredir. Bu kırılırsa da asgarî 7.2 büyüklüğünde zelzele üretir.Tekirdağ kısmı tartışmalı, oraya girmeyeceğim. Hasebiyle dikkatlerimiz orada. Marmara fayı kırıldı, kırılacak. Kırılırsa en az 7.2 büyüklüğünde zelzele üretecek. Halbuki yapılan çalışmalar gösteriyor ki, bu fayın güneyinde gerilim birikimi kuzeyinden çok daha fazla. Marmara’nın güney kısmında.’

‘Bütün Marmara bölgesi kırmızı fay ağıyla örülmüş. Bu faylar canlı faylar. Canlı fay demek, bu fayların sağında solunda bloklar muhakkak ölçüde hareket ediyor. Hareket demek bu faylara tektonik yük/stres bindiriyor. Bu fayların rastgele birinde takılan yerler deforme oluyor, ta ki sarsıntı üretinceye kadar. Kuzey Anadolu’nun kuzey fayı Marmara fayı diyoruz. Bu fay güneyden daha faal. Güney kolu da aşağı üst Gölcük’ün 50-60 kilometre ötesinde. Oradan ikiye ayrılıyor.Kuzey kolu Marmara’nın altından Yunanistan’a devam ediyor. Güney kolu İzmit, Gemlik, Erdek civarından Biga yarımadasında kollara ayrılarak bir güney kol meydana getiriyor. Bu faylar boyunca makul hareketten ötürü tektonik yük, gerilim biriktiği için bunların hepsi yüklenmiş vaziyette. Biz sarsıntısı büyük olasılıkla Adalar fayı ile Kumburgaz fayı üzerinde bekliyoruz. Aşağı üst 43 kilometre bir fay bu.Tekirdağ fayında tartışma var; kırıldı mı, kırılmadı mı diye. Twitter’da anlatmak istediğim birtakım araştırmacıların yaptığı çalışmaya nazaran bu fayın güneyindeki blokta gerilim yoğunluğu kuzeye göre 10 üzere fazla olacak, buranın jeolojik yapısı gereği. Kuzeyden daha fazla hasar verebilir. Takipçilerimin sorusu üzerine, buradaki yöneticileri de uyarmak için; Bursa, Yalova, Gemlik Bandırma, Biga sarsıntıya hazırlanmalı. Zelzele güneyde olmasa bile vereceği hasar kuzey bloğundan fazla olabilir.’

‘İki tektonik sistem var. Bir tanesi yanlışsız atılımlı. Batıya gerçek yılda 2,5 santim geliyor. Her santim hareket bir kuvvet bindiriyor; ona da gerilim diyoruz. Burada gerilim birikiyor. Fayın güneyinde olan alanlardaki jeolojik yapı, kayaların yaşı vesaire itibariyle gerilim burada daha fazla.İstanbul’un Anadolu yakasındaki yaşlı kayalar, Avrupa yakasına nazaran daha yapılı ve sert. İstanbul sarsıntısında Avrupa yakası Anadolu yakasına nazaran daha fazla tahrip olacak. Marmara’nın güney bölgesi dikkatli olmalı.Tektonik yüklemenin üzerine artı 55 saniyede 250 senede birikecek yük ekstra geldi. Münasebetiyle burası düzgünce yüklenmiş oldu. Bu Marmara fayının zelzele üretme, tekerrür katsayısı, vakti yaklaşık 250 sene. 250 seneyi buldu; zira en son sarsıntı buralarda 1766’da. Bütün bunlardan ötürü baktığımız vakit kuzeyi daha tehlikeli görüyoruz. Yeni teknolojiler çıktı, uzay teknolojileri. Uydu sistemleri ile buradaki bütün deformasyonu, hareketi milimetre olarak ölçüyoruz. Anadolu bloğu aşikâr ölçü bu tarafa geldiyse demek ki gerilim yüklendi. Hesapla o hareketten ne kadar gerilim yüklendiğini biliyoruz.Anadolu’nun batıya hareketinden ötürü gerilim tektonik birikiyor. Takılan yerlerde kuvveti artırıyor. Sismolojik gerilim transferi var bir de. 1999’da İzmit-Gölcük civarında sarsıntı oldu. Bu zelzele olduğu vakit gücün kıymetli bir kısmı ısı gücü ve elastik dalga gücü olarak çıktı. Çıkan elastik dalgaların kıymetli kısmı bir kısmı kuzeye bir kısmı da doğu tarafına enerjiyi transfer etti. Gölcük sarsıntısı olduğu vakit yer bilimciler bağırdık; ‘Düzce’ye dikkat’ dedik. 3 ay sonra orada 7.2 üzere sarsıntı oldu. Bir de Marmara’ya dikkat dedik. Marmara, İstanbul sarsıntısı 1999 zelzeleleri oldu diye gündeme geldi. Enerjiyi transfer etti.’

‘Özellikle yer bilimciler olarak bizim zelzele beklediğimiz yerler, Bursa ve etrafı, Biga yarımadası. Uzun vakittir sarsıntı olmuyor oralarda. Biga yarımadası ve Marmara’nın güneyinde 1800 yıllarında çok sayıda zelzele var 6.9-7 boyutunda. Gerilim transferiyle oralar tetiklenebilir. Erzincan-Bingöl-Karlıova ortasında zelzele bekliyoruz. Orası da oldu olacak üzere. İzmir bölgesinde çok sayıda faylar var.En son Sisam zelzelesi oldu. O zelzele yarımada üzerindeki faylara güç transfer etti. Jeotermal kaynaklarda güç transferinin başladığı görüldü. İzmir sarsıntı bakımından epeyce tehlikeli. Bütün yarımada faal faylarla kesilmiş durumda. Çok sayıda zelzele kaynağı var. Gediz’den gelen İzmir fayının bulunduğu yerler ayrıyeten Büyükmenderes etkiliyor, Ege’de deniz içinde faylar, hatta Kıbrıs-Helen yayındaki faylar bile İzmir’i etkileyebilir.’