Laodikya’da ‘Hygieia’ heykelinin başı bulundu

Geçmişi M.Ö. 5500’e kadar uzanan ve İncil’de ismi geçen 7 kiliseden birinin bulunduğu Laodikya Antik Kenti’nde hafriyat çalışmaları sürüyor.

‘Batı Tiyatrosu’ alanında sürdürülen hafriyat çalışmalarında bu yıl Yunan ve Roma mitolojisinde geçen tıp yaradanı Asklepios’un heykeli bulundu.

Asklepios’un akabinde dün de kızı Hygieia’ya ilişkin heykelin başına ulaşıldı. Yapıtın 2 bin 100 yıl sonra tekrar gün yüzüne çıkarılması arkeologları heyecanlandırdı.

Heykel başı, titiz bir çalışma ile bulunduğu yerden çıkarıldı. Heykelin gövdesinin de bulunduğu kestirim edilen alanda hafriyat çalışmaları titizlikle sürdürülüyor. 

‘HEYKEL KLASİK DEVİR USULÜNDE YAPILMIŞ’

Laodikya Hafriyat Alanı Lideri Prof. Dr. Celal Şimşek, 2024 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürütmekte olduğu geleceğe miras projesi kapsamında Laodikya Antik Kenti’nde hafriyat ve onarım çalışmalarının sürdüğünü söyledi.

Şimşek, çalışmaların değerli bir ayağını Hellenistik Periyoda MÖ 2’nci yüzyıla tarihlendirilen Batı Tiyatrosu sahne binası oluşturduğunu kaydetti.

Şimşek, bilhassa kentin İmparator Theodosius-Arcadius vaktinde MS 395-396 yılında Sasani akınlarına karşı alınan karar gereği kenti çeviren sur duvarlarının bir kısmının Batı Tiyatrosu sahne binası üzerinden geçirildiğini söyleyerek, “Bu periyotta süratli bir biçimde yapılan sur duvarları çalışmasında sahne binasındaki localar ve parados geçişleri molozlar ve heykellerle doldurulmuştur.

Locaların içinde yapılan çalışmalarda dolgu içinde çok sayıda heykel bulunmuştur. Çalışmalarda Geç Hellenistik-Erken Augustus devrine 2100 yılı öncesine tarihlendirilen birçok heykel dolgu içine atıldığı formuyla ortaya çıkarılmıştır. Bunlar içinde boyalı tavan kasetleri, paye başlıkları ve boyalı sütunlar da yer alıyor” dedi.

Şimşek, bulunan heykeller ortasında sıhhat rabbi Asklepios ve kızı Hygieia heykellerinin kıymetine işaret ederek, “Her iki heykel MÖ 4’üncü yüzyıl klasik devir üslubunda Geç Hellenistik-Erken Augustus Devrinde yapılmıştır. Sıhhat ilahı ve tanrıçası heykelleri Laodikya Antik Kenti idare alanında Herophileion tıp okulunun varlığı ve burada yetiştirilen kıymetli tabiplerden antik muharrir Strabon bahsetmektedir.

Özellikle Strabon, Aleksandros isimli bir hekimin ehemmiyetini aktarır. Ayrıyeten İncil’de Laodikya’ya gönderilen mektupta göz merheminden de kelam edilmesi kentin ticaret alanında öne çıkmasının yanı sıra sıhhat alanında da kıymetli olduğunu ortaya koymaktadır. Bunu da takviyeler biçimde sıhhat yaradanı Asklepios ve kızı Hygieia heykelinin bulunması değerlidir. Tüm heykellerde çok ince personellik olup sanatsal taraftan üst seviyede nitelik taşımaktadır.

Bulunan başka ilah tanrıça heykelleri dans eden 2 adet Eros, Zeus, Hera, Asklepios, Hygieia, Hermes, Selene, Ares üzere heykeller ile bayan ve yönetici heykelleri, kent sembolü Demos-Boule heykelleri, Herakles, Tykhe, bayan heykeli başları, zırhlı imparator heykeli, mitolojik olarak Skylla kümesi, kaya atan dev heykeli modülü, kabartmalı tavan kasetleri sayılabilir. Heykellerin tanıtımının Sayın Bakanımız tarafından yapılması geleceğe miras kapsamında büyük ehemmiyet arz etmektedir” diye konuştu. 

‘HEYECAN VERİCİ BİR BULUNTU’

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Hafriyatlar ve Araştırmalar Dairesi Lideri Dr. Umut Görgülü de 2024 yılında kentin ‘Batı Tiyatrosu’ diye tanımladıkları alanda çok sayıda arkeolojik yapıta ulaştıklarını kaydederek, “Özellikle heykeller, heykel modülleri ve bu kümeye ilişkin öbür plastik eserler gün yüzüne çıktı. 2024 yılında bulunan bu yapıtlarla birlikte 15’e yakın heykel envanterimize kaydedilmiş durumda.

Hygieia, mitolojide sıhhatle, hijyenle alakalı bir tanrıça olarak bilinir. Anadolu’da pek çok alanda elimize geçen örnekleri mevcut. Fakat en taze örnek olarak Laodikya  Antik Kenti’nde çıkan bu örnek bugün bizde de heyecan yarattı. Önümüzdeki günlerde öteki heykel kümeleriyle birlikte, konservasyonları tamamlandıktan sonra kamuoyuna duyurusu yapılacak.

Sergiye hazırlandıktan sonra halkımızın ilgisine, ziyaretine açılacak. Ülkemizde başka yürütülen arkeolojik hafriyat alanlarında da geçmiş devirde Hygieia heykelleri yahut heykel modülleriyle karşılaşılmıştık. Lakin Laodikya’da çıkan bu heykelin baş kısmı hayli heyecan verici. Durumu da çok güzel görünüyor, umarım kalan kesimleri da bütün hale getirilebilirse hoş bir stantla pek yeterli olacaktır diye düşünüyoruz. Çok heyecan verici buluntu” sözlerini kullandı.