İran’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 7 adayı belli oldu

İran, 18 Haziran’da yapılacak 13. Cumhurbaşkanlığı seçimlerine hazırlanıyor.

Gelecek ay yapılacak seçimler için 592 aday müracaat yaptı. İsimleri onaylananlar ortasında muhafazakar aday Yargı Erki Lideri İbrahim Reisi öne çıkıyor.

592 MÜRACAAT

Seçimde aday olmak isteyenlerin rejime bağlılığı ile siyasi, ahlaki ve dini sabıkalarını inceleyen Anayasayı Koruyucular Kurulu (AKK) cumhurbaşkanlığı seçimi için adaylık müracaatında bulunan 592 şahıstan yalnızca 7 şahsa onay verdi. AKK isimlerle ilgili açıklama yapmazken İran devlet televizyonu onaylanan adayların listesini yayınladı.

ADAYLIK İÇİN 7 İSİM ONAYLANDI

Cumhurbaşkanlığı için 11-15 Mayıs tarihleri ortasında kayıt yaptıran Yargı Erki Lideri İbrahim Reisi, eski İhtilal Muhafızları Ordusu Genel Kumandanı ve Sistemin Maslahatını Teşhis Kurulu Genel Sekreteri Muhsin Rızai, eski Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Genel Sekreteri ve Nükleer Başmüzakereci Said Celili, Milletvekili Buyruk Hüseyin Kadızade Haşimi ve eski Milletvekili Ali İstek Zakani’ye adaylık müsaadesi verildi.

Reformist kimliğiyle tanınan isimlerden ise eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve eski İsfahan Valisi Muhsin Mihralizade ile Merkez Bankası Lideri Abdunnasır Himmeti de onay aldı.

ADAYLIKLARI REDDEDİLENLER

AKK tarafından yapılan açıklamayla, ölçülü muhafazakar eski İran Meclisi Lideri Ali Laricani, eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ve reformistlerin adaylarından Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri, eski İran Meclisi Milletvekili Mesud Pizişkiyan ve Mustafa Taczade’nin adaylık müracaatları resmen reddedilmiş oldu.

Eski Hatemü’l Enbiya Yapı Karargahı Kumandanı Tuğgeneral Said Muhammed, Merdomsalari (Demokrasi) Partisi Genel Sekreteri Mustafa Kevakabiyan ve eski Meclis Lider Yardımcısı Ali Mutahhari de veto edilen isimler ortasında yer alıyor.

“İTİRAZ ETMEYECEĞİZ”

Kurulun seçime katılmasına onay verdiği adaylar 28 Mayıs ile 16 Haziran tarihleri ortasında propaganda faaliyetlerini sürdürebilecek.

SEÇİMLERE KATILMALARINA MÜSAADE VERİLEN ADAYLAR

1- İbrahim Reisi (61):

Mart 2019’dan bu yana İran Yargı Erki Lideri olarak etkin misyonunu sürdüren İbrahim Reisi (61), adaylar ortasında muhafazakar kanadın en güçlü ismi olarak görülüyor.

İran ihtilali başkanı Ruhullah Humeyni’nin vefatı sonrası Hamaney devrinde devlet makamlarında süratle yükseldiği gözlenen Reisi, 1990-1995 yıllarında Tahran Cumhuriyet Başsavcılığı misyonuna atandı. 2016 yılında yeniden Hamaney tarafından Meşhed kentindeki İmam İstek Türbe ve Külliyesi Vakfı Başkanlığına getirilen Reisi, Mart 2019’da Yargı Erki Başkanlığı oldu. İki devir ülkenin dini önderini seçme ve denetleme vazifesine sahip Uzmanlar Meclisi üyeliğine seçilen Reisi, 2017 yılında cumhurbaşkanlığı seçimlerini rakibi Hasan Manevî karşısında kaybetti. Reisi, Yargı Erki Başkanlığına atanmasından kısa bir müddet sonra, Uzmanlar Meclisi’nin Lider Yardımcılığı makamına getirildi. Reisi, ayrıyeten Sistemin Maslahatını Teşhis Kurulu (DMTK) üyesi.

Reisi, Humeyni’nin talimatıyla 1988 yılında mahpustaki rejim muhaliflerinin idam kararını veren komitede yer aldı. Rejim muhalifleri tarafından “ölüm komitesi” olarak isimlendirilen 4 kişilik heyette yer alan Reisi, muhaliflerce “Katliam Ayetullahı” olarak isimlendiriliyor. Kelam konusu devirde yaklaşık 3 bin kişinin idam edildiği öne sürülüyor. ABD Hazine Bakanlığı, Kasım 2019’da Reisi’yi ülkedeki sıradan hatalılara yönelik idam kararları hasebiyle yaptırım listesine aldı.

İhtilal Muhafızları tarafından desteklendiği öne sürülen İbrahim Reisi ismi, Hamaney sonrasında ülke liderliği makamına oturması olası adaylar ortasında yer alıyor. Reisi, Kum kentinde üst seviye din eğitimini tamamladıktan sonra, özel hukuk alanında yüksek lisans yaptı.

2-Said Celili (55):

İran idare organlarında birçok vazifede bulunan ve cumhurbaşkanlığına aday olan muhafazakar siyasetçi İran Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Üyesi Celili, 1980-1988 yılları ortasındaki İran-Irak savaşında Irak’a karşı savaşırken bir bacağını kaybetti. Celili, Ahmedinejad periyodunda İran’ın Baş Nükleer Müzakerecisi vazifesinde bulundu.

3-Muhsin Rızai (67):

Muhafazakar siyasetçi, eski İhtilal Muhafızları Ordusu Genel Kumandanı ve Tertibin Maslahatını Teşhis Kurulu Genel Sekreteri Muhsin Rızai cumhurbaşkanlığı seçimleri için dördüncü sefer adaylık müracaatında bulundu.

1981-1997 yıllarında İhtilal Muhafızları Ordusu Genel Kumandanı misyonunda bulunan Rızai, 1997’den bu yana ülkede Meclis ile AKK ortasındaki uyuşmazlıkları çözen anayasal kurum olan Nizamın Maslahatını Teşhis Kurulunun Genel Sekreteri olarak vazife yapıyor. Rızai, 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinden evvel çekilmiş, 2009 ve 2013’teki seçimlere katılmış lakin kazanamamıştı.

4-Muhsin Mihralizade (65):

Eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve eski İsfahan Valisi Mihralizade, Doğu Azerbaycan’ın Merage ilçesi doğumlu. Reformist siyasetçi Mihralizade, lisans ve yüksek lisansı Tebriz Üniversitesi’nde Mekaniz Mühendisliğinde okudu ve Tahran Üniversitesi’nde maliye alanında doktora yaptı. Mihralizade Muhammed Hatemi periyodunda cumhurbaşkanlığı yardımcılığı ve Manevî periyodunda de İsfahan Valiliği vazifelerinde bulundu.

5-Ali İstek Zakani (56):

İran Meclis Araştırmalar Merkezi Lideri muhafazakar siyasetçi Zakani, Tahran’da dünyaya geldi. Tahran Üniversitesi’nde nükleer tıp okuyan Zakani, Irak savaşında eli, ayağı ve boynundan yaralandı.

Milletvekili de olan Zakani 2013 ve 2017’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimleri için de aday oldu fakat veto edildi.

6-Emir Hüseyin Kadızade Haşimi (50):

İran Meclis Lider Vekili ve Milletvekili Tıp hekimi olan Meşhed doğumlu muhafazakar siyasetçi Haşimi, 4 periyottur Horasan-i Rezevi eyaletinden milletvekili seçiliyor.

Haşimi Simnan Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektürlüğü yaptı. Muhafazakar Paydari Cephesi’nin kuruluşunda yer aldı ve sözcülüğünü yaptı.

7-Abdunnasır Himmeti (64):

Hemedan doğumlu reformist siyasetçi, doktorasını Tahran Üniversitesi’nde iktisat alanında yaptı. İran devlet televizyonunda yöneticilik yapan Himmeti, Irak savaşında propaganda sorumlusuydu.

Uzun yıllar banka yöneticiliği yapan Himmeti, Temmuz 2018’de Manevî tarafından Veliyullah Seyf’in yerine Merkez Bankası Başkanlığına getirildi.