Her Ay Bir Yeni Finansal Bilgi: Fransız İktisatçı Bergson’un Getirdiği Sosyal Refah Kavramı Nedir?

Hem bireysel hem de ekonomik anlamda refaha erişilmesi sosyal refah olarak adlandırılıyor. Çok yönlü bu kavram sağlık hizmetleri, kamu yardımları, ulusal savunma, vergilendirme ve daha birçok şeyi kapsıyor.

Henri Bergson, 1859’da Paris’te doğan Fransız bir filozof. Bergson, 1938 yılında sosyal refah fonksiyonunu ortaya atmış. ‘Pareto on Social Welfare” ve ‘A Reformulation of Certain Aspects of Welfare Economics’ adlı makalelerinde sosyal refah fonksiyonuna değinmiş. Bu çalışmadan birçok iktisatçı etkilenmiş.

Sosyal refah fonksiyonunda toplumun refahı tek tek bireylerin refahına bağlanmış. Yani, genel bir refah isteniyorsa önce toplumdaki her bir bireyin refahının sağlanması gerekiyor.

• W = W (U1, U2, U3 …………., Un)

Burada W, sosyal refahı temsil ediyor. U ise toplumun farklı bireylerinin faydasını göstermek için kullanılıyor. 

Bu denkleme göre bir bireyin faydası tükettiği mal ve hizmetlere ve yaptığı işin büyüklüğü ve türüne bağlı. Yani bireyin fayda seviyesi başkalarının değil, kendi tüketimine bağlı.

Sosyal refahın sağlanması için toplumun çoğunluğunun refaha ermesi gerekiyor. Buradan çıkarılabilen bir başka değerlendirme ise toplumdaki bireylerin refahlarının değişmesi toplumun refahı da etkiliyor.

Tüketilen ürün ya da hizmetten alınan fayda kişiden kişiye değişiyor. Burada tüketilen herhangi bir ürün bir kişiye fayda sağlayabilirken başkası daha az ya da hiç fayda görmeyebiliyor.

Otoritelerin farklı durumları analiz ederek bir sosyal refah fonksiyonu oluşturabileceğini söylüyor. Bunu yaparken de değer yargılarının kullanılması gerektiğini ifade ediyor. 

Otoriteden kastı ise herhangi bir ekonomist, güçlü bir grup, devlet veya bir diktatör. Otorite bu değerleri ortak bir şekilde belirleyebileceği gibi dayatması da mümkün.

Bu fonksiyon mantıklı görünse de değerlendirmenin nasıl yapılacağı konusunda hiç yol göstermemesi eleştirilmiş. Ayrıca tutarlı bir fonksiyon oluşturmanın da neredeyse imkansız olacağı ifade edilmiş.