Hacı Bayram Veli Camii’nde Restorasyon Sırasında Osmanlı Kalem İşçilikleri Ortaya Çıktı

Tarihi mescitteki onarım, kalem işçiliklerini ortaya çıkardı

ANKARA’nın Altındağ ilçesindeki tarihi Hacı Bayram Veli Camii’nde onarım sırasında duvarlarda sıvalar dökülünce Osmanlı’nın erken devirlerinde kullanılan kalem işçilikleri ortaya çıktı. Bunun üzerine mescitte ince personellik başlatıldı.

Solfasol Mahallesi’nde bulunan ve 100 yıllık olduğu bedellendirilen Hacı Bayram Veli Camii etrafında, 2022’de Altındağ Belediyesi’nce onarım çalışması başlatıldı. Hacı Bayram-ı Veli‘nin doğup büyüdüğü yer olarak da bilinen mahalledeki caminin etrafında bulunan atıl yapılar, temizlendi. Caminin içinde yapılan çalışmalarda, duvardaki sıvalar dökülünce alttaki kalem işçilikleri ortaya çıktı. Bunun üzerine mescitte ince personellik çalışması başlatıldı.

‘SANATÇI KİTABESİNİN OLMASI EPEYCE ÖNEMLİ’

Sanat Tarihçisi Muzaffer Karaaslan, yapıda bulunan kalem işçiliklerinin Osmanlı Devleti’nin erken devirlerinden bu yana yapılan işçiliğin örneklerinden olduğunu söyleyerek, “Bu sanat çeşidi, periyodun estetik kıymetlerine nazaran şekillenmiş ve bunu yapmaktan vazgeçmemişler. Anlaşılan o ki Cumhuriyet’in ilanı sonrasında da halk sanatkarları belleklerinde var olan motifleri işlemeye devam etmişler. Cami, bu açıdan kıymetli. Burada, Osmanlı geleneğinin Cumhuriyet periyodunda halk sanatkarları tarafından taşındığını görüyoruz. Yapıyı en kıymetli kılan noktalardan biri de sanatçı kitabesine erişiyor olmamız. Bayanlar mahfilinde yer alan kitabede, Kırşehirli Nakkaş Halil’in imzasını görüyoruz. Sanatkarlar, çoklukla anonim kalmayı tercih eder. 19’uncu yüzyılın sonları yahut 20’nci yüzyılın başlarında imza atma geleneğinin arttığını görüyoruz. Bu yapıda, sanatçı kitabesinin olması hayli önemli” dedi.

‘BU MESCİTTE FARKLI YAPILAR TASVİR EDİLMİŞ’

Camiyi ön plana çıkaran özelliklerden birinin de farklı yapıların tasvir edilmesi olduğunu söyleyen Karaaslan, “Burada hem Ankara özelinde yapı tasvirlerini görüyoruz hem de İstanbul üzere merkez bir kentten yapı tasvirleri görüyoruz. Sultan Ahmet Camii, Süleymaniye Camii’nin tasvirlerinin yanı sıra, bayanlar mahfilinde ‘Bala Köprüsü’ olarak belirtilen ‘Çeşnigir Köprüsü’nün tasvirlerini görüyoruz. Yapıda bunların yanı sıra ağır bir formda vazo düzenlemeleri, bitkisel ve geometrik motifler ve çeşitli çizgi düzenlemelerini sanatkarın yapmış olması, var olan bir geleneğin devamlılığını göstermesi açısından da epeyce dikkat çekici” diye konuştu.

‘GEZİCİ SANATKARLARIN VARLIĞINI GÖSTERİYOR’

Yapının Osmanlı Devleti’nin son devirlerine tarihlendirildiğini lakin kalem işçilikleri açısından bakıldığında, Nakkaş Halil’in 1930’larda Kırşehir’de de öbür bir camiyi nakşettiğinin bilindiğini söyleyen Karaaslan, “Yapılar açısından bir karşılaştırma yapıldığında, şu an içinde bulunduğumuz caminin bezemelerinin de 1930’larda yapılmış olma ihtimali mümkün. Ankara’nın çeşitli ilçelerinde bu sanatkarları takip edebiliyoruz. Veyahut Nevşehir’e gittiğimizde tıpkı ekolü görebilmemiz mümkün. Bu da hem Osmanlı devrinde hem de Cumhuriyet’in erken devrinde gezici sanatkarların varlığını bizlere gösteriyor. Bu, duvar resmi çalışmalarında epey değerli hususlardan birisi” dedi.

‘ANKARA’NIN TARİHİNE SAHİP ÇIKIYORUZ’

?Altındağ Belediye Lideri Asım Balcı ise caminin de içinde bulunduğu 20 dönümlük alanın dönüştürülmesini külliye mantığı ile sürdürdüklerini söyleyerek, “Restorasyon çalışmalarında sona geldik. Bir taraftan da Kur’an kursu inşa edildi. Tekrar Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri’nin doğmuş olduğu konut, kültürel yapıya uygun olarak ortaya çıkarıldı. Bir taraftan da burada bir meydan oluşturduk. İçinde kafeteryası, mahalle konağı, kütüphane, gençlik merkezi üzere yapıları da monte ederek, burayı yaşayan bir külliye haline dönüştürdük. Çalışmalarımızı, birkaç ay içerisinde tamamlayıp, Ankaralıların hizmetine sunmayı planlıyoruz. Çalışmalarla, Ankara’nın kültürüne, tarihine sahip çıkmış oluyoruz” diye konuştu.