Çavuşoğlu: Libya’da kalıcı ateşkes için Rusya’yla görüşmeler devam edecek

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, İranlı mevkidaşı Muhammed Cevad Şık ile İstanbul Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’ndeki ikili ve heyetler ortası görüşmelerin akabinde düzenlediği ortak basın toplantısında konuştu.

Koronavirüs sonrası Türkiye’de resmi olarak ağırladığı birinci mevkidaşının Şık olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, komşu ve kardeş ülkeden yapılan bu ziyaretin manasına işaret ederek iki ülke heyetleri ortasında verimli, kapsamlı ve samimi görüşmeler yapıldığını aktardı.

Çavuşoğlu, “Pandemi sürecinde gösterdiğimiz dayanışmayı, bundan sonra ticaretimizin artırılması, var olan lojistik bahislerin hepsinin halledilmesi ve gelecek amaçlarımıza birlikte yürümemiz bakımından devam ettirmemiz gerekiyor. Bu bahiste da hemfikiriz” diye konuştu.

‘Türkiye-İran ortası uçuşlar 1 Ağustos’ta başlayacak’

Çavuşoğlu, bilhassa hudutlarda geçişleri sağlamaya başladıkları bilgisini paylaşarak şöyle devam etti:

“Sınırları açtık. Hem hava yolu, hem de sondan geçişler için de çalışmaya devam edeceğiz. Bu, bilhassa önümüzdeki süreçte turizm bölümü için de, her iki taraf için de kıymetli. Bir aksilik olmazsa aslında uçuşların da 1 Ağustos prestijiyle açılması planlanıyor. Karşılıklı itimat ve ortak yarar temelinde ikili ilgilerimizi geliştirmek için bundan sonra da çalışmaya devam edeceğiz.”

‘Suriye’ye kalıcı barışı getirmek için neler yapmamız gerektiğini somut konuşup adımları atmamız lazım’

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde Kovid-19 salgını başlamadan evvel Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı için İran ziyareti planladıklarını anımsatan Çavuşoğlu, ertelenen bu ziyareti pandemi sonrası en kısa müddette yapmak istediklerinin altını çizdi.

Astana formatına İran’ın periyot başkanlığı yaptığına işaret ederek bu toplantıyı da en kısa müddette gerçekleştirmek istediklerini vurgulayan Çavuşoğlu, şöyle konuştu:

“Bölgemizde terör var. Terör, hepimizin düşmanıdır. Terörle çaba dahil güvenlik bahislerini da ele aldık. Bu bahislerde önümüzdeki süreçte de çalışmaya devam etmemiz lazım. Suriye’deki durumu biliyorsunuz. Bundan sonraki süreçte Suriye’ye kalıcı barışı getirmek için neler yapmamız gerektiğini somut konuşup adımları atmamız lazım. Bunlardan bir tanesi de anayasa kurulu. Ağustos ayında toplanması öngörülüyor ve bunun da başarılı olması gerekiyor.”

‘İran’a yönelik tek taraflı yaptırımlara karşıyız’

İran’ın istikrar ve huzurunun kendileri için de değerli olduğunu belirten Çavuşoğlu, “Biz her vakit söylüyoruz, İran’a yönelik tek taraflı yaptırımlara karşıyız. Pandemi bize şunu öğretti ki; bugün dünyanın her zamankinden daha fazla iş birliği ve dayanışmaya muhtaçlığı var” sözünü kullandı.

Çavuşoğlu, tek taraflı adımlar yerine, birlikte çalışma ve müsamaha kültürüyle dayanışmayı ön plana çıkarmaları gerektiğini söyleyerek pandemi sonrası bu gereksinimin daha çok ortaya çıkacağını kaydetti. Çavuşoğlu, gelecek süreçte İran ile bu dayanışmayı sürdüreceklerinin altını çizerek, şunları söyledi:

“Sadece Suriye değil, bölgede başka sıkıntılar da var. Libya, Yemen var. Öbür taraftan yeni kurulan İsrail hükümetinin Filistin topraklarını işgal etme planı ve kararı var. Gerek İslam İşbirliği Teşkilatı bünyesinde gerekse öbür platformlarda, milletlerarası toplumla birlikte bunlarla çabayı Türkiye ve İran olarak birlikte sürdüreceğiz ve iş birliğimizi daha da güçlendireceğiz.”

İki mevkidaş, toplantının başında, Türkiye ve İran ortasında ‘Diplomatik ve Konsüler Misyonların Taşınmazları Hakkında Mutabakat Zaptı’nı imzaladı. Çavuşoğlu, imzalanan mutabakat zaptıyla, her iki ülkenin de bundan sonra vatandaşlarına daha yeterli hizmet verme imkanına sahip olacağını belirterek, iş birliği için mevkidaşına teşekkür etti.

‘Rusya ile hiçbir görüş ayrılığımız yok’

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile Rus askeri ve güvenlik makamlarından oluşan heyetin Türkiye ziyaretinin ertelenmesine ait sorusu üzerine Çavuşoğlu, “Rusya ile daha evvel de Libya’da ateşkes için birlikte çalıştık ve çalışmaya da devam ediyoruz. Bu süreçte de tekrar, Sayın Cumhurbaşkanımız Erdoğan ile (Rusya Devlet Lideri Vladimir) Putin, Libya’da kalıcı bir ateşkes tesis edilmesi için birlikte çalışmaya devam etme konusunda mutabık kaldılar” dedi.

Çavuşoğlu, “Dışişleri, savunma bakanları ve istihbaratlar olarak bizlerin de bir ortaya gelerek bu hususta çalışma yapmamızı talimatlandırdılar. Bu doğrultuda biz de Rusya ile temasa geçtik. Evvel, bakan yardımcısı ve uzman seviyede, teknik seviyede toplantılar gerçekleştirildi. Bu toplantılarda gördük ki, temel prensipler konusunda hiçbir görüş ayrılığımız yok Rusya ile. Lakin burada, bilhassa ateşkesin kalıcı olması için, ayrıyeten ateşkes sonrasında atılacak adımların modalitelerinin ayrıntılı bir halde belirlenmesi için görüşmelere teknik seviyede devam edilmesinin daha yararlı olacağına karar verdik.”

Çavuşoğlu, bu görüşmelerin yalnızca Türkiye ile Rusya ortasında devam etmesinin değil, bilhassa Libya’yı yönetenlerin ne dediğinin değerli olduğunu belirterek, “Libya’da ateşkes olduğu vakit alışılmış bu tek taraflı bir şey olmaz. Çatışan taraflar var. Bunun içinde kabileler, farklı görüşler, farklı tavırlar var. Oturup da tarih ve öbür hususlarda Türkiye ile Rusya’nın, hiç müzakere etmeden ya da Libyalıların, bilhassa legal idarenin olurunu almadan karar vermesi gerçekçi olmayabiliyor, uygulaması bakımından. Bunu geçmişte gördük mü, evet gördük” tabirini kullandı.

‘Ruslarla görüşmelerimizde temel prensipler konusunda rastgele bir düşünce yok’

 Daha evvel Erdoğan ve Putin’in vardığı mutabakat doğrultusunda Libya’daki tarafların Moskova’ya davet edildiğini hatırlatan Çavuşoğlu, “Orada legal idare, Serrac bu ateşkes evrakını imzaladı, lakin Hafter imzalamadı” dedi.

Çavuşoğlu, Türkiye’nin de dayanağıyla daha sonra Berlin Konferansı’nın düzenlendiğini, fakat Hafter’in oradan çıkan ortak açıklamaya da desteklemediğini ve saldırganlığını artırdığını, kaybetmeye başladığında ise ülke idaresine el koyduğunu sav ettiğini vurguladı.

Bu nedenlerle, Libya konusunda ortaya konulan tüm bu gayretlerin sonuçsuz kaldığını hatırlatan Çavuşoğlu, Rus heyetin Türkiye’ye yapacağı ziyaretin ertelenmesine ait, şunları kaydetti:

“Dolayısıyla, temel prensipler konusunda Ruslarla görüşmelerimizde rastgele bir dert yok. ‘Şu sebepten bu sebepten masa sallandı’ diye bir şey yok. Fakat bu sefer, kalıcı bir ateşkes ve Libya’yı siyasi sürece götürebilecek bir süreç, bunun da ayrıntılarını biraz daha konuşmamız lazım. Bunlar netleştikten sonra bakanlar seviyesinde bir ortaya gelip ortak bir belgeyi imzalamamız lazım ya da ortak bir belgeyi açıklamamız gerekiyor. O nedenle teknik seviyede biraz daha hem kendi ortamızda hem de Libyalılarla görüşme konusunda hemfikir kaldık.”

‘Rus heyetin ziyaretinin ertelenmesinin öteki yere çekilmesine gerek yok, bunun Suriye ile hiçbir ilgisi yok’

Çavuşoğlu, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile dün iki sefer telefonda görüştüğünü belirterek, “Bu erteleme kararını da birlikte aldık. Önümüzdeki süreçte tekrar, bunlar netleşince bir ortaya gelme konusunda teyitleştik. Bunun diğer bir yere çekilmesine gerek yok. Bunun Suriye ile, İdlib ile hiçbir ilgisi yok” dedi.

​Türkiye ve Rusya’nın Libya konusunda farklı görüşlerde olduğunu lakin temel prensipler konusunda bir meşakkat yaşanmadığını işaret eden Çavuşoğlu, “Ateşkes konusunda çok farklı görüşler ortaya çıktı ya da kriz çıktı da o yüzden (Rus heyetin Türkiye ziyareti) ertelendi üzere değerlendirmeler yapılmasın. Bu yanlışsız değil” sözünü kullandı.

Şık: Türkiye’yle bilimsel ve tıbbi manada iş birliğine hazırız

Çavuşoğlu’nun akabinde konuşan İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Şık, salgında İran halkına verdiği dayanak için Türkiye’ye teşekkür etti.

İran halkının koronavirüs salgınının ilk kurbanlarını veren milletlerden biri olduğunu aktaran Şık, İran’ın ulusal güçleri ve bölgedeki dostlarının yardımlarıyla büyük oranda salgını atlattığını belirtti.  

Şık, İran’da ve tüm dünyada en son çözüme daha mesafe olduğunu kaydederek, “Türkiye’yle bilimsel ve tıbbi manada iş birliğine hazırız” dedi ve şöyle devam etti:

“Bu pandemi gösterdi ki ülkeler birbirlerine bağlılar ve tek taraflı siyasetler kalıcı bir tahlil değil. Büyük görünen güçler bile salgın karşısında çaresiz kalabiliyor. Dünyayı yönetebilirim kanısına kapılmışlardı ama yanlış olduğunu gördüler. Birtakım ülkeler insanların canı pahasına kısa vadeli siyasi siyasetlerini takip ediyorlar. Maalesef ABD hem kendi iç sıkıntıları hem de salgın konusunda kötü bir geçmiş bıraktı. Salgın sürecinde İran iktisadına ziyan vermek için ambargolarını daha da sıkılaştırdı. ABD’nin ambargolarının karşısında durdukları ve salgında İran halkına verdiği takviye için Türkiye’ye teşekkür ediyorum.”

Şık, salgın müddetince iki ülke ortasında azalan diyaloğu bugün arttırdıkları için şad olduğunu vurguladı. 

‘İran ve Türkiye, Libya’da ortak bakış açısına sahipler’

Mevkidaşıyla imzaladığı ‘Diplomatik ve Konsüler Misyonların Taşınmazları Hakkında Mutabakat Zaptı’na değinen Zarif, yıllardır süren bir sorunun bu mutabakatla tahlile kavuştuğunu söyledi. 

Şık, koronavirüs salgını nedeniyle kapatılan iki ülke kara sonlarının ticari geçişlere açılmasına işaret ederek, “Karayollarımız ticari geçişlere açıldı, inşallah yolcu geçişleri için de kara ve hava yolları açılır” diye konuştu. 

Güç alanında yapılan iş birliğine ait görüşme gerçekleştirdiklerini de tabir eden Zarif, “Türkiye’nin uğraşları sonucunda bu ayın sonu prestijiyle İran’ın doğalgaz akışı Türkiye’ye tekrar başlayacak ve yaz aylarında Türk halkı ve endüstrisi İran doğalgazını kullanabilecek” dedi.

Şık, farklı alanlarda ticari hususların ve ikili ticaretin nasıl geliştirilebileceğinin de görüşmede ele alındığını aktardı. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, salgın nedeniyle iptal edilen fakat yapılması tekrar planlanan İran ziyaretine de değinen Zarif, bu ziyarette Stratejik İş Birliği Tepesi’nin yapılamasının öngörüldüğünü söyledi. 

Türkiye, Rusya ve İran görüntü konferansla Suriye’yi görüşecek

Türkiye ile İran ortasında Astana Süreci üzere bölgesel hususlarda yapılan iş birliğinin devam edeceğini vurgulayan  Şık, Suriye’nin geleceğinin belirlenmesi ve ülkede kalıcı barışın sağlanması için Türkiye, İran ve Rusya’nın yine masaya oturacağını tabir etti.

Üç ülkenin evvel görüntü konferansla bir toplantı gerçekleştireceğini belirten konuk bakan, pandemi sürecinin el verdiği ölçüde toplantının yüz yüze yapılmasının planlandığını da kaydetti. 

Şık, görüşmede Afganistan’daki barış süreci ile Yemen konusunun da masaya yatırıldığını söyleyerek, “Yemen halkının ne kadar berbat bir durumda olduğunu ve ülkedeki savaşın bir an evvel bitmesi gerektiği vurguladık. İran ve Türkiye her vakit Yemen’de şiddetten uzak bir teknikle sorunun çözülmesinden yana olmuşlardır” dedi. 

Toplantıda Libya’daki son gelişmelerin de görüşüldüğünü söyleyen Zarif, “İran ve Türkiye Libya’da ortak bakış açısına sahipler. Umarız ki Libya halkının da acıları bir an evvel biter ve memleketler arası takviyeye sahip yasal hükümet tam olarak problemleri çözme yoluna girer” diye konuştu. 

Şık, bölgesel bahislerin görüşülmesinin de ehemmiyetine dikkati çekerek, “Bölgesel bahisleri görüşmek bölgemiz için çok değerli ve bunun için komşularımızla irtibatımızı geliştirmeye muhtaçlığımız var. Bu halde bölgemiz terörle, radikalizmle ve istikrarsızlıkla gayrette daha başarılı olacak, halklarımız için daha hoş bir gelecek hazırlanacaktır” dedi. 

İki ülke ortasındaki seyahatlerin başlamasına ait soruya cevap veren Zarif, İran’a turist ve yolcu giriş çıkışlarına hala müsaade edilmediğini belirterek, “İçişleri, Sıhhat ve Kültür ve Turizm bakanlıkları kuracakları kurulla komşularımıza kapıları açma konusunda görüş belirtecekler” tabirini kullandı.