‘Çakma’ ayakkabı vuruyor

TEKNOLOJİNİN ilerlemesi ile üst düzeye çıkan taklitçilik, ayakkabını bölümünü vuruyor. Gerek iç piyasada gerekse global iktisattaki sakinlik ve artan ham husus fiyatları nedeniyle yurt içinde markalı eser üreten fabrikalar kapasitelerini daraltırken, taklitçiler ise yıllık üretimlerini 200 milyon ikili çıkardı.

Geçtiğimiz günlerde bir ortaya geldiğimiz Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, ülkenin ve ayakkabı sanayisinin yurt dışındaki imajını olumsuz etkileyen taklit sıkıntısının dalın ‘kanayan yarası’ haline geldiğini söyledi. İçten’in verdiği nazaran, çakma (sahte, taklit) ayakkabıların yüzde 40’ı online, yüzde 60’ı fiziksek kanallarda satılıyor. İçten, Anadolu’daki mağaza raflarının yüzde 60-70’inin çakma eserlerden oluştuğunu söyledi.

Berke İçten

MALİYETİ 30 MİLYAR TL

Sektörün taklit üretim nedeniyle büyük bir mağduriyet yaşadığını belirten İçten, “Vergi ve istihdam kayıplarını hesapladığımızda çakma ayakkabının Türkiye’ye yıllık maliyeti en az 30 milyar lirayı buluyor” dedi. “Şubat ayında 6 bakanlık temsilcisiyle bir çalıştay yaptık, taklit eserlerin satış kanallarının kapatılmasını önerdik. Cezai yaptırımlar başladı. Fakat çok önemli cezalar uygulanmasını istiyoruz” diyen İçten, şu teklifte bulundu: “Bu firmalar bu kalitede üretim konusunda kendilerini geliştirmişlerse, bir proje geliştirilip markaları ikna edip bu eserlerin yepyenilerini üretmeleri için onları destekleyebiliriz.”

FİYATTA NAPOLİ’Yİ SOLLADIK

İçten’in aktardıklarına nazaran, yüksek ham unsur fiyatlarından ötürü Türkiye’de üretim yapmak, birçok vakit İtalya’dan bile daha değerli hale geldi. Bu da yurt içinde markalı üretim yapan fabrikaların ya kapanmasına ya da kapasitelerini daraltmalarına yol açtı. Türkiye’deki ham husus fiyatlarının yüksekliği nedeniyle Vietnam’da 11 dolara üretilen bir spor ayakkabının Türkiye’de 17 dolara üretildiğini söyleyen İçten, “Hindistan’da 15 dolara, Çin’de 17 dolara, Napoli’de 37 dolara üretilen bir deri ayakkabı ise Türkiye’de 39 dolara mal oluyor” dedi.

‘MARKALAR YATIRIMA GEREK DUYMUYOR’

“Vietnam’dan malı yükleyip Türkiye’ye getirdiğimizde, vergiler dahil uygun hale geliyor” diyen İçten, “Bu yüzden markalar Türkiye’de yatırım yapmaya gerek duymuyor; ‘niye yatırım yapalım ki’ diyorlar. Türkiye’ye yatırımının teşvik edilmesi için bakanlıkla görüşüyoruz” dedi.

GENEL MASRAFLARDA İNDİRİM TALEBİ

İçten, bölüm ismine şu talepte bulundu: “Ayakkabı üzere Türkiye’nin global ölçekte kelam sahibi olduğu dallarda faaliyet gösteren firmalara üretimi ve ihracatıyla orantılı olarak SGK primi, elektrik ve doğalgaz faturaları ile vergilerde, yani genel masraflarda indirim uygulanabilir. Bu şiddetli süreç atlatılana kadar ayakkabı bölümü için kısa çalışma ödeneğine benzeri bir dayanak gündeme alınmalı.”

İSTİHDAMDA 100 BİN KİŞİLİK KAYIP

TASD Başkanı Berke İçten, “Kapasite geçen yıla nazaran yüzde 50 düştü. Fabrikalar yüzde 20-25 oranında kapandı. İstihdamda en az yüzde 25’lik kayıp yaşandı. Bu da bir yıllık periyotta yaklaşık 100 bin bireye tekabül ediyor” dedi. Kaybettikleri çalışanları öteki kesimlere kaptırdıklarını anlatan İçten, “Yarın öbürgün işler açıldığında, tekrar siparişler gelmeye başladığında işçimizi geri kazanamayacağımız tasası yaşıyoruz” diye konuştu. Ayrıyeten, İstanbul Hadımköy’de 80 kişi çalışan bir fabrikanın 30 şahsa düştüğü; 55 çalışanlı öbür bir küçük ölçekli işletmenin ise 17 bireye gerilediği bilgisini veren İçten, bu örneklerle kapanmak için sırada bekleyen firmaların olduğuna dikkat çekti.

İHRACATTA SERT DÜŞÜŞ

YÜKSEK maliyetler nedeniyle rekabetçiliğini kaybeden ayakkabı dalının ihracatı azalırken ithalatı sert artıyor. Bu da, yıllardır cari fazla veren dalın artık açık veren bir pozisyona düşmesine yol açıyor.“2023’te ise 299 milyon çift ihracat karşılığında 1.2 milyar gelir elde edebildik” diyen İçten, “İhracatımız geçen yıl adet olarak yüzde 21, bedel bazında yüzde 3.2 geriledi. Tıpkı devirde ithalatta ise harikulâde bir artışla karşı karşıya kaldık. Son yıllarda 400-500 milyon dolar cari fazla veren bölüm, 2023’ü 130 milyon dolar açıkla kapattı” dedi. Tablonun ağırlaştığını belirten İçten, “İlk dört ayda 120 milyon doların üzerinde cari açığımız var” diye konuştu.

‘FABRİKALARIN YÜZDE 30’UNU KAYBEDEBİLİRİZ’

TASD Başkanı Berke İçten, yıl sonu beklentilerine yönelik de iddialarda bulundu. Devletten bekledikleri dayanak talepleri karşılık bulmazsa ihracatın yıl sonunda yıllık bazda yaklaşık yüzde 35-40 gerileyeceği öngörüsünde bulunan İçten, “Bu da ihracatın 700-800 milyon dolara gerilemesi demek. İthalat da 1.6 milyar dolara ulaşır. Fabrikaların da bir kısmını kaybetmiştik, şartlarımızda bir değişiklik olmazsa kalanların da yüzde 30’unu kaybedeceğimizi değerlendiriyoruz” dedi.