Bilim İnsanları İnsan-Maymun Melezi Embriyo Oluşturdu; Etik Tartışmaları Alevlendi

NTV’nin haberine nazaran Cell isimli bilimsel mecmuada yayımlanan çalışmanın başyazarı Juan Carlos Izpisua Belmonte, beşerler üzerinde gerçekleştirilemeyecek  birtakım deney çeşitleri olduğunu, bu nedenle neredeyse beşere benzeyen melezler yaratmanın bu sorunu çözebileceğini ve öbür kaynaklardan elde edilemeyen hayati dataları sağlayabileceğini açıkladı.

Genetik kimera yahut kimerizm, farklı çeşitlerden alınan hücrelerden oluşan ve iki DNA seti içeren tek bir organizmaya deniliyor. Memeliler ortası tipler 1970’lerden beri oluşturuluyor. Lakin, araştırmada kullanılan yeni teknoloji, çalışma takımı maymun embriyolarının hayatta kalmasına ve bedenin dışında büyümesine müsaade veren bir teknik geliştirdiğinde mümkün hale geldi.

3 embriyo gelişmelerine daha fazla müsaade verilmeden yok edildi

Mevcut çalışmada, maymun embriyolarının oluşmasından  altı gün sonra, her birine 25 insan hücresi enjekte edildi. Bir günün akabinde 132 embriyoda insan hücreleri tespit edildi. 10 gün sonra 103 kimerik embriyo hala gelişmeye başladı. Lakin, hayatta kalan embriyoların sayısı kısa müddet sonra azalmaya başladı ve 19. günde yalnızca üç kimera canlı kaldı. Bu noktadan sonra grup, daha fazla gelişmeden onları yok etti.

Çalışmanın müellifleri, yeni embriyolar kelam konusu olduğunda, insan hücrelerinin yüzdesinin embriyolar gelişmeye başladıkça yüksek kaldığını söyledi.

Araştırmacılardan Izpisua Belmonte, “Bu, kimera oluşumuna evrimsel olarak empoze edilmiş pürüzlerin olup olmadığına ve bunların üstesinden gelebileceğimiz rastgele bir yol olup olmadığına dair daha yeterli bir fikir edinmemizi sağlayacak” dedi.

Öte yandan, bilim insanları embriyolardaki maymun ve insan hücrelerini farklı ayrı incelediler ve onların olağandan daha güçlü olduğunu keşfettiler.

Organ ve doku nakli ile kanser ilaçlarının deneylerinde kullanılabilir

Daha uzun vadede, araştırmacılar kimeraları sadece erken insan gelişimini incelemek ve hastalığı modellemek için değil, birebir vakitte potansiyel olarak nakledilebilir hücreler, dokular yahut organlar oluşturmanın yanı sıra kanser tedavisi için yeni yaklaşımlar geliştirmek için kullanmayı umduklarını söz etti.

Çalışmaya dahil olmayan bilim insanları ise, deneyin sonucunda maymunun beşere benzeyen özelliklere sahip olabileceğini belirterek araştırmanın “ahlaki olarak sorunlu” olduğunu öne sürdü.

Oxford Üniversitesi’nden bilimsel araştırma etiği uzman Profesör Juian Savulescu, ‘pandoranın kutusunu”  açtıklarını ve organ nakli üzere durumlarda tam bir insan-olmayan orta bir cins geliştirmesinin sırf bir vakit sorunu olduğunu söyledi. 

Savulesca, “Anahtar etik soru şu: Bu yeni yaratıkların insanlara dönüşürse ne olacak? Bir kişi olarak muamele görecek kadar insan olarak kabul edilip edilmeyeceklerini, insan gibisi zihinsel kapasiteye sahip olup olmadıklarını ve hakikaten araştırmada kullanılıp kullanılamayacaklarını sorgulamamız gerekli” tabirlerini kullandı.

Başka taraftan Savulescu, büyümesine müsaade verilen bir kimera üzerinde rastgele bir deney yapılmadan evvel, zihinsel kapasitelerinin düzgün bir halde kıymetlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Savulescu, “Tam olarak insan olmayan bu cins, zihinsel olarak bir beşere yakın olabilir. İnsanların faydasına kullanmadan evvel hayvanları, zihinsel hayatlarını ve ilgilerini anlamanın yeni yollarına gereksinimimiz olacak. Tahminen de bu, bilimde, tıpta ve tarımda hayvanlara daha genel olarak beşerler tarafından nasıl muamele edildiğini yine düşünmemize yol açacaktır” dedi. 

Çalışmaya dahil olmayan Oslo Üniversitesi Pratik İdeoloji Doçenti Dr. Anna Smajdor, ise durumun biyolojik kategorilerin sabit olmadığı gerçeğini pekiştirdiğini tabir ederek, “Davranışlarımız ve çerçevelerimiz ‘yanlış varsayımlara dayandığından, akışkan bir biyolojik kategori fikrinin kıymetli etik ve yasal zorluklar ortaya çıkarıyor. Bu yanlış varsayımlar ortasında, ‘İnsan nedir?’ sorusuna kolay, biyolojik bir yanıt olduğu yanlış teklif var” değerlendirmesinde bulundu.