Arjantinli gelin

İtalya’da başlayıp, Arjantin’de devam eden, Kayseri’de son bulan bu sıra dışı kıssayı tesadüfen öğrendim diyebilirim. Anlatayım… Modalılar’ın konut buluşmaları meşhurdur. Yeniden bu türlü bir buluşmada sevgili komşuma bir telefon geldi ve bunu üzerine apar topar memleketine, Develi’ye (Kayseri) gitmek zorunda kaldı. Bir yakınını kaybetmişti. İstanbul’a döndüğünde başsağlığı dilemek için konutuna gittim. Bir müddet sonra Develi’den konuşmaya başladık. Sohbetimiz uzayınca memleketinde çektiği fotoğrafları da göstermeye başladı. Fotoğraflardaki beşerler kılık-kıyafetleriyle, mesken içi dekorlarıyla, ömür biçimleriyle Anadoluluydu, bu her hallerinden muhakkaktı. Bu manzaralardaki tek ters şey, bir konutun duvarında asılı duran bir bayan fotoğrafıydı. Uzun elbisesini tüylü, görkemli bir şapka ile tamamlamıştı. Konutun genel dekorundan o kadar ayrıksıydı ki, bu çabucak birinci bakışta belirli oluyordu. Daha fazla sabredemeden fotoğraftaki bayanın kim olduğunu sordum. Ortaya çok farklı bir aşk öyküsü çıktı. Buyurun, bir arada evvel Arjantin’e, sonra Develi’ye hakikat bir seyahate çıkalım.

.

Fotoğraftaki bayan Inma Gulare Calabelli’nin hayatı her ne kadar Arjantin’de başlayıp Develi’de son bulsa da, bu kıssanın başlangıcı İtalya’ya dayanıyor. Colabelli Ailesi, İtalya’da yedi çocuğuyla birlikte memnun bir aile yaşantısı sürdürürken, 1910 yılında Arjantin’e göç etme kararı alırlar. Inma şimdi beş yaşındadır. Çiftçilikle geçimini sağlayan aile, Bounes Aires’in La Plata bölgesine yerleşir. Büyük bir çiftlik alırlar. Bu çiftliğe daima yeni çalışanlar eklenir. Kimi vakit mevsimlik personel olarak çalışmak üzere, dünyanın dört bir yanından erkekler başvurur. Aslında yurtdışından gelen çalışanları çalıştırmak yalnızca Colabelli Ailesi’ne mahsus değildir. O yıllarda ekonomik olarak kalkınmaya çalışan Arjantin Devleti yabancıların iş bulması için cazip bir ülke haline gelmiştir.

DEVELİ’DEN ARJANTİN’E HÜSEYİN BEY’İN SEYAHATİ

O yıllarda Arjantin, dünyanın dört bir yanından gelen süreksiz çalışanlara konut sahipliği yapmaktadır. Bu emekçilerin içinde bir de Türk vardır; Hüseyin Beyefendi. Kayseri’de “Kocaali” olarak isimlendirilen büyük bir ailenin, 1893 doğumlu oğludur Hüseyin Beyefendi. 18 yaşındayken, üç arkadaşıyla birlikte Mersin limanından Arjantin’e yanlışsız hareket eden bir gemiye tayfa olarak yazılır. Üç aylık gemi seyahati sonrası Arjantin’e ulaşır. Bir mühlet Buenos Aires limanında iş arar. O sıralarda baba Jose Colabelli de Buenos Aires limanındadır ve çiftliğinde çalışacak güçlü-kuvvetli bir emekçi aramaktadır. Hüseyin sağlam bedeniyle Jose’nin dikkatini çeker. Birlikte çalışmaya başlarlar. Hüseyin, çok kısa bir vakit içinde çalışkanlığıyla öne çıkar, baba Jose’nin inancını kazanıp kahyalığa yükselir. Bir müddet sonra çiftlik sahibinin en küçük kızı Inma ile Hüseyin ortasında büyük bir aşk başlar. Kısa müddet içinde Colabelli Ailesi’nin onayıyla evlenirler. Evlendikten sonra çiftlik daha da genişler. Yeni ailenin geçimini sağlaması için yeni yerler alınır. Hüseyin, Arjantin’de traktörle tarım yapan az zenginlerden olur.

CUMHURİYET’İN İLANI

Arjantin’de yepisyeni bir yaşama, büyük zenginliğe kavuşan Hüseyin Beyefendi, ülkesinde bıraktığı ailesiyle irtibatını hiç koparmaz. Cumhuriyet ilan olmuş, beş kardeşi Çanakkale Savaşı’nda hayatını kaybetmiştir. Hüseyin beyefendi, babasından gelen bir mektupla, eşini de alarak Türkiye’ye gerçek bir gemi seyahatine çıkar. Kırk beş günlük gemi seyahati sonucu İstanbul’a ulaşırlar. Eminönü’nde bir hatıra fotoğrafı çektirirler. Bu fotoğrafta Hüseyin beyefendi grup elbisesi içinde, Bayan Inma ise uzun ve şık elbisesini büyük bir şapka ile tamamlamaktadır. İkisi de ömürlerinin son şık fotoğrafı olduğunu bilmezler. Bayan Inma ise bir daha hiçbir vakit şapka takmaz. İstanbul’dan sonra trenle Kayseri’ye, oradan da atla seyahat yaparak Develi’ye ulaşırlar.

ARJANTİNLİ INMA, DEVELİLİ HATİCE OLUR

Ne İstanbul’u, ne de Develi’yi sevebilen Inma, ülkesine döneceği günü sabırsızla beklerken bir daha dönmeyeceklerini duyduğunda büyük bir düş kırıklığı yaşar. Develi’deki konutları beğenmediği için bahçeye büyük bir çadır kurdurur, bir mühlet burada yaşar. Develi’yi hiçbir vakit benimsemese de eşine olan büyük aşkından ötürü hayatını burada sürdürme kararı alır. Hatice ismini alır, yedi çocuğu olur. Arjantin’de kızının dönmesini bekleyen Baba Jose Colabelli, kızına üç sefer özgür giriş kartı gönderir lakin Hatice bu teklifleri hiçbir vakit kabul etmez. Zira çok sevdiği oğlunu kısa mühlet evvel, Develi’de kaybetmiştir. Onun mezarından farklı kalmak istemez. Her şeye karşın ömrünün sonuna kadar Develi’de yaşar. Tıpkı Arjantin’de yaptıkları üzere geçimlerini tarımla sürdürmeye çalışırlar. Hatice’ye komşuları evvel “Gavur gelin”, sonra “Arjantinli gelin” lakabını takarlar. Hatice onlarla hoş lakin aralı bir ilgi kurar. Arjantin yıllarında öğrendiği makine dikişini komşularına da öğretir. Develi’deki bayanların elbisesini diker. Gelirleri eskisi kadar güzel durumda değildir. Arjantin’deki varlıklarını kaybetmişlerdir.

BABA JOSE COLABELLI’DEN BÜYÜK BİR MİRAS KALIR

Baba Jose Colabelli, 1955 yılında vefat eder. Çabucak sonra çiftlik satılır ve çocukları ortasında miras paylaşılır. Inma’nın (Hatice) hissesine düşen Develi’ye gönderilir. Çok sıkıntı ekonomik şartlarda hayatını sürdüren Hatice, hakkı olmadığını düşünerek mirası kabul etmez. Kardeşlerine iade eder. Sıkıntı koşullarda ömrünü sürdürmeye devam eder.

Eşi Hüseyin Koca 1973 yılında, “Arjantinli Gelin” Hatice Koca (Inma Gulare Colabelli) ise 1990 yılında vefat eder. Koca çiftinin mezarı Develi, Üst Ağalar mezarlığındadır. Şimdilerde Hatice’nin torunlarının bir kısmı Arjantin’deki akrabalarıyla görüşmeye devam etmekte, geçmiş yılların hoş günlerini yaşatmaktadır. O denli ki torunlardan biri Arjantin ile yaptığı ticaret sonucu varlıklı bir iş adamı olmuştur. Develi’nin ünlü isimleri ortasındadır.

Kıssa bittiğinde komşuma Inma’nın manzarasını hatırlayıp hatırlamadığını sordum. Çocuk zihninde onu gergin, korkulu fakat şefkat dolu bir insan olarak hatırladığını; kendisine diktiği çok hoş elbiseleri ise asla unutamadığını söyledi. Sonrasında büyük bir kederle, aslında Develi’de kimsenin derinlemesine onunla ilgilenmediğinden, daima yalnız bırakıldığından kelam etti. Kim bilir tahminen biraz yakınlık kurabilse daha neler neler anlatacaktı!