Anayasa Mahkemesi Yeni Başkanını Seçti! Son Dönemde Yaşanan Anayasal Krizin Perde Arkasında Neler Yaşandı?

2013 Gezi Olayları’na ilişkin hazırlanan iddianame içinde olayları organize ettikleri gerekçesiyle bazı hukukçu, aktivist, dernek yöneticileri de yer aldı.

Avukat Şerafettin Can Atalay da o sanıklardan biriydi.

Avukat ve aktivist Can Atalay, Gezi Olayları’nın ilk günlerinden itibaren

meydanlarda olan bir isimdi.

Yaptığı konuşmalarla iktidarı eleştiriyor, Gezi Parkı’na ilişkin projelerin bir çevre

katliamı ve rant planı olduğunu savunuyordu.

Atalay’ın tüm bu çıkışları ve konuşmaları, iktidarın gazabına uğramasını kaçınılmaz hale getirdi.

2019 yılında başlayan Gezi Parkı davalarında, olayları organize etmekle suçlanan Osman Kavala, Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Can Atalay, Mine Özerden, Yiğit Ali Ekmekçi ve Tayfun Kahraman’a 18’er yıl hapis cezaları verildi.

Firari durumda olmayan tüm sanıklar tutuklandı. Can Atalay da cezaevine girdi.

Şimdi herkes Can Atalay’ın tahliye edilmesini ve Parlamento’ya gidip yemin etmesini bekliyordu. Ancak öyle olmadı. Atalay tahliye edilmedi.

Bunun üzerine Atalay; adil yargılanma, seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma ve kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle 20 Temmuz 2023 tarihinde Anayasa Mahkemesine başvurdu.

Bu başvurunun sonucunda Türkiye, tarihinin en büyük anayasal krizlerinden birisiyle karşılaşacaktı.

Anayasa Mahkemesi’nden beklenen karar 25 Ekim’de çıktı. AYM, Can Atalay’ın hak ihlaline maruz kaldığına hükmetti.

Türkiye’yi asıl şok uğratan açıklamayı ise 8 Kasım tarihinde Yargıtay 3. Ceza Dairesi paylaştı:

‘Şerafettin Can Atalay hakkında kesinleşmiş hüküm tarafımızca onanmıştır. Her ne kadar bu karar TBMM Genel Kurulu’nda okunmamış olsa da Can Atalay’ın milletvekilliği kesin olarak düşürülmüştür. AYM kesinleşmiş bir hükümden dolayı inceleme yaparak yetkisini aşmıştır. Can Atalay hakkında ihlal kararı veren AYM üyeleri hakkında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verilmiştir.’

Bu inanılmaz bir olaydı.

Türkiye Cumhuriyeti’nin en yüksek mahkemesi olan, kararları her kişiyi ve kurumu bağlayan Anayasa Mahkemesi; bir başka yüksek mahkeme tarafından resmen suçlu ilan ediliyordu.

Tüm bunlar yaşanırken Türkiye İşçi Partisi, Anayasa Mahkemesi kararının uygulanmamasından dolayı eylemler yapmaya başladı.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel de yaşananları Anayasal Darbe girişimi olarak nitelendirdi.

30 Ocak 2024 tarihinde, Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesine yönelik Yargıtay kararı TBMM Genel Kurulunda okundu. Genel Kurul’da olaylar çıktı. CHP Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu, TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ’ın yüzüne anayasa kitapçığı fırlattı.

Tüm tepki ve eylemlere rağmen Can Atalay’ın milletvekilliği düşürüldü.

AYM ise geri adım atmadı ve Anayasa Mahkemesi kararlarının uygulanmamasının hukuk devletinde düşünülemez olduğunu açıkladı. 

İşte böyle bir sürecin sonunda yüksek mahkeme lider değişikliğine gitti.

Bakalım Zühtü Arslan’ın ardından Kadir Özkaya döneminde, Anayasa Mahkemesi, Türkiye’nin gündemine nasıl gelecek?