Zamlara ne Esnaf ne Halk Yetişemiyor: Ekmek Alan Deftere Yazdırıyor, Bakkallar Işık Yakamıyor

Ekonomik kriz, borç batağındaki küçük esnafın belini daha da büküyor. Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu’nun (TESK) datalarına nazaran ülke genelinde 2 milyon 38 bin 362 esnaf bulunuyor. Lakin bu esnaf kesitinin varlıklarını sürdürmesi her geçen gün daha da zorlaşıyor. Yalnızca aralık ayında 2 bin 903 esnaf, Ocak-Aralık periyodunda ise 20 bin 591 esnaf mesleği terk etti. 2020 yılında 19 bin 422 esnaf mesleği terk etmişti.

TESK Genel Lideri Bendevi Palandöken, Ankara’da bakkal dükkanı işleten Neriman Çınar ve Mehmet Yılmaz küçük bakkal dükkânı işletenlerin meselelerini BirGün’e anlattı.

Seyranbağları’nda beş yıldır bakkal dükkanı işleten Neriman Çınar, işlerin sakinliğinden yakınıyor. Müşterilerinin tüketim alışkanlıklarının değiştiğini lisana getiren Çınar, “Önceden beşerler korkmadan alışveriş yapabiliyordu. Evvelden benden paketli eserler alınırdı artık ise ‘Abla açık zeytin, peynir var mı’ diye soruyorlar” dedi. Daima müşterilerine veresiye verdiğini aktaran Çınar, “Müşteriler evvelce aybaşından aybaşına nizamlı olarak borcunu öderdi fakat şu an fatura ödemekten, kira ödemekten bakkala vereceği parayı denkleştiremiyor. Onlar mahcup oluyor ben de zorlanıyorum. Şu an 20 bin TL’ye yakın alacağım var” tabirlerini kullandı.

Yurttaşın en mecburî muhtaçlıklarını almakta bile zorlandığını kaydeden Çınar:

Müşteri aldığı şeyin fiyatını öğrendikten sonra bırakmak zorunda kalıyor. Müşteri peyniri, zeytini 50’şer gram ister oldu. Bir su 6,5 TL oldu. ‘Daha ucuz su var mı’ diye soruyorlar. Evvelden müşteri ekmeğini alırken çayın yanına atıştırmalık alırdı. Artık bir bisküvi, çekirdek, kola lüks oldu. Bebe bisküvisine bir haftada 3 TL birden artırım geldi, 7 TL’den 10 TL’ye yükseldi. Müşteri ‘Pirinç unu daha ucuz, çocuğa pirinç unu alıp mı yedirsem’ diye sordu.

Masraflarının çok olduğunu lisana getiren Çınar, şunları kaydetti:

İşler çok makus, hakikat düzgün satış yapamıyoruz, güç durumdayız. Borç harç geçiniyorum, kredi kartlarım patladı. Çok dolap çalıştırmadığım halde 400 TL gelmesi gereken elektrik faturası 1250 TL geldi. Kotalı elektrik tarifesiyle iş yerlerine faturaların yüksek geleceğini biliyorduk fakat bin 250 TL çok fazla. Yazın dondurmalar ya da başka şeyler için beş dolabın çalıştığında gelecek faturayı iddia bile edemiyorum. ‘Bu kışı çıkartayım da olmadı yazın dükkanı kapatırım’ diye düşünmeye başladım.

Cebeci’de 30 yıllık bakkal dükkanı işleten Mehmet Yılmaz da gidenlerin arttığını kaydetti. İşlerin durma noktasına geldiğini söyleyen Yılmaz, ‘Kaç yıllık bakkalım alım gücünün bu kadar düştüğü bir devir görmemiştim. Maddi durumu görece âlâ olanlar bile fakirleşti. Halk hakikat düzgün beslenemiyor, her şey zamlı’ dedi. Veresiye defterinin dolduğunu aktaran Yılmaz, ‘Müşteri konutuna ekmek almış ‘Deftere muharrir mısın?’ deyince nasıl nakit öde diyeyim? Milletin de parası yok ödeyemiyor, haklı. Halk her şeyden kısar oldu. Zira alınan maaşlar geçinmeye yetmiyor. Daha ne kadar bu türlü masraf bilmiyorum. Elektrik faturası bin TL geldi. Tabela ışığını yakmaya bile çekiniyorum’ tabirlerini kullandı.

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Lideri Bendevi Palandöken de esnafın güç günler geçirdiğini lisana getirdi. Firmaların zincir marketlere eserleri daha uygun fiyata sattığını belirten Palandöken, “Fiyatlardaki yükselişin sorumlusu bakkallar zannediliyor fakat o denli değil” dedi.

Bakkalların masraflarının çok fazla olduğunu kaydeden Palandöken, şunları söyledi:

60 yıllık bakkalım bu nedenden mesleği uygun bilirim. Bakkal sokağın ışığıdır. Vatandaşın parası olsun olmasın bakkala gidip alışveriş yapabiliriz. Lakin mahalle bakkalları azalıyor. Zira sarfiyatları çok fazla. Zincir marketlerle ortasında adil olmayan bir rekabet var. Esnafa takviye filan yapılacak ki rekabet ortamı sağlansın. Zincirlerle ilgili bir düzenleme yapılması gerek.