Yeşil Bursa’nın En Ünlü Tarihî Yapısı: Mimarisiyle Büyüleyen Bursa Ulu Camii

I. Bayezid, Niğbolu zaferinin akabinde 20 cami yaptırmaya karar veriyor ve bu fikrini damadı Buyruk Sultan ile paylaşıyor. Buyruk Sultan 20 cami yaptırmak yerine 20 kubbeli bir cami yapılmasının daha yeterli olacağı fikrini beyan etmesiyle padişah caminin imaline onay veriyor. Bu kararın akabinde 20 kubbeli caminin nerede yapılacağı Buyruk Sultan’a manevi olarak düşünde gözüküyor. Bir gün sonra ise caminin yapılacağı bölgede çimen bittiği görülünce burada cami üretimine başlanılıyor. Cami imali sırasında doğruluğu teyit edilemeyen birçok mucizevi olaylar anlatılıyor. Geçmiş vakitte aldığı yıkıcı darbelere karşın ayakta kalan Bursa Ulu Camii’nin mimarının Ali Neccar olduğu söyleniyor. Mescitte birinci namaz kıldıran bireyse Somuncu Baba olarak biliniyor.

Bursa Ulu Camii, Osmanlı mimarisine uygun olarak dikdörtgen olarak inşa edilmiş. 3.165 metrekare genişliğinde olan Bursa Ulu Camii, Türkiye’de bulunan Ulu Camiilerin en büyüğü olarak yer alıyor. Cami 12 ayak üzerine 20 kubbeden oluşuyor. Bursa Ulu Camii, Osmanlı devrinde yapılan birinci ‘Cami-i Kebîr’ niteliğine sahip. Cami içerisine girdiğinizde sizi karşılayan bir şadırvan yer alıyor. Doğu ve batı köşelerde bulunan minarelerden batı tarafındaki Yıldırım Bayezid, doğu tarafındaki ise Çelebi Sultan Mehmed periyodunda yaptırılıyor. Minarelere çıkan iki yol bulunuyor. Bunlardan biri şerefeye biri ise kubbelere ulaşıyor. Bursa Ulu Camii tarih boyunca en büyük hasarını 1855 yılında yaşanan bir sarsıntıda görüyor ve 17 kubbesi yerle bir oluyor. Yıkılan bu kubbeler daha sonra tekrar inşa ediliyor.

Bursa Ulu Camii, iç yapısında bulunan özel ayrıntılarla dikkat çeken bir yapı. Ulu Camii minberi Hacı Abdülaziz oğlu Mehmed tarafından ceviz ağacından kündekâri tekniği ile ustalıkla işlenmiş. Cami minberi kabartma olarak el işçiliğiyle yapılmış olup minberde bulunan güneş sistemi bilinmeyen sır olarak isimlendiriliyor. Caminin mimari yapısının yanında minberde yer alan özel ayrıntı, ziyaretçiler tarafından büyük ilgi görmeye devam ediyor. Ulu Camii minberi kâinat olarak ele alınırken minber üzerine işlenmiş olan gezegenler ise Güneş’e olan uzaklıkları ve büyüklükleri hesaplanıp gerçeğe uygun olarak konumlanmış biçimde. Caminin inşa edilme vaktinde şimdi güneş sisteminin bilimsel olarak kanıtlanmamış olması gezegenlerin her noktasıyla yanlışsız işlenmesi hayranlık uyandırarak beşerler tarafından ‘büyük gizem’ olarak tanımlanmış.

Bursa Ulu Camii’de eski vakitte minberin sağ tarafında yüksek bir yerde siyah bir örtü bulunuyor ve bu siyah örtünün ne olduğunu kimse bilmiyor. Yavuz Sultan Selim, Mısır Seferi’ni kazanıp kutsal emanetleri aldığı sırada Kâbe’nin bakımı ve tamirini da üstleniyor. Sultan Selim periyodunda değişimi yapılan Kâbe örtüsü İstanbul’a yollanıyor ve Bursa Ulu Camii’ne ikram olarak veriliyor. Yavuz Sultan Selim’in kutsal emanetlerle birlikte getirdiği Kâbe örtüsünü elleriyle mescide asıyor. Saf altın iplik ile dokunan örtü vakitle rutubet nedeniyle kararma yapmış ve yalnızca ışıkla bakıldığında üzerindeki ayetler görülür hâle gelmiş.

Ulu Camii’nin orta kubbesinin altında 18 köşeli havuzlu bir şadırvan bulunuyor. Şadırvanın yapılma sebebi ile ilgili anlatılan öykü şöyle: Caminin inşa edileceği sırada orada yer alan toprak sahiplerinden toprakları satın alınırken şadırvanın yapılacağı yerdeki toprağın sahibi hanım bir türlü toprağını satmaya ikna olmaz. Toprağını satmaya ikna olmayan hanımdan zorla toprağı satın alınır ve daha sonra zorla toprak alınan bir yerde namaz kılınmaz niyetiyle buraya şadırvan yapılır. Bu öykünün gerçekliği tam olarak bilinmese de hayli ilgi alımlı. Ayrıyeten şadırvan üzerinde bulunan kubbe evvelce camla kaplı değilmiş ve yağan yağmurun damlaları havuzda toplanırken içeriye sızan ışıkla da cami aydınlanırmış.

Bursa Ulu Camii, hüsn-i çizgi sanatının yer aldığı en varlıklı mescitlerden biri. Ulu Camii duvarlarında bulunan levhalarda Allah isimleri, hadis-i şerifler, âyet ve kibar kelamlar bulunuyor. Cami içerisinde toplam 192 adet yazı bulunuyor. Bunlardan 87 adeti sabit iken 105 tanesi de levha formunda sergileniyor. Duvarlardan birinde 8 tane ‘sin’ harfinden oluşan çiçek formu içine Nâs mühleti yazılmış. Ulu Camii’nin doğu ve batı kapısının üzerine Büruc müddeti birbirlerini tamamlayacak halde yazılmış. Caminin içerisinde gezerken adeta bir hüsn-i sınır müzesinde gezdiğinizi hissetmeniz mümkün.