Yazı okuru ikna etmeli

M.MURTAZA ÖZEREN

Bu ortalar kitap dünyasında yazı yazmaya ait çeşitli kitaplar çıkıyor. Okuyucular istek de gösteriyorlar bunlara. Genel prestijiyle bu kitaplar öncelerin kompozisyon kitaplarından farklı; yazılacak metinlerin biçiminden çok içeriğine odaklanıyorlar, ya da yazma aksiyonunun kendisine. Şurası bir gerçek ki tarihin hiçbir devrinde ne yazıya bu kadar maruz kalmış ne de bu kadar yazı müellif olmuştuk. Hal böyleyken yazma hareketinin kendisi o eski “ağırlığını”, ister istemez, yitirdi ve artık tekrardan bu aksiyonun aslında ne olduğuna, nasıl yapıldığına dair bilgi edinmek gerekiyor. Orenda Kitap’tan çıkan Trish Hall’un kaleme aldığı İkna Etmek İçin Yazmak kitabı bu bağlamda yazma hareketinin nasıl ve ne emelle gerçekleştirilmesine dair okuyucularına akıldan çıkarılan nitelikleri hatırlatıyor.

Kitaba geçmeden evvel, kitabın pahasını daha da arttıran bir noktadan kelam etmek gerekiyor: Müellif Trish Hall 20 yıldan fazla The New York Times’ın bünyesinde gazetecilik yapmakla birlikte, 2011-2015 yılları ortasında tıpkı gazetenin Açık Görüş sayfasının editörlüğünü üstlenmiş. Olağan bir gazeteciden farklı olarak, Hall’un mesleğindeki bu evre ona, yazı yazmanın asli emeline, karşıdaki muhatabı mevzunuza inandırmak ve ikna etmeye odaklanmaya yönelik çokça deneyim kazandırmış. Bununla birlikte kitap boyunca bu tecrübeyi aktaracak örnekler de sağlamış. Münasebetiyle yazı yazmanın ve okura sunmanın şahsen mutfağında aşçı olarak vazife yapmış bir isim kendisi.

İkna Etmek İçin Yazmak aslına bakılırsa bir yönergeler dizisi sunmuyor okuyucularına. Hall’un yıllar içerisinde karşılaştığı mesleksel durumlardan hareketle “bir şey söylemeyi amaçlayan” bir yazının nasıl olmasına yönelik tecrübeler okuyucuya aktarılıyor. Açık konuşmak gerekirse bu cins kitaplarda olmazsa olmaz sayılabilecek “şunu yap, bundan kaçın” usulünde talimatların bu kitapta da bulunmasına karşın yapıtın tadını kaçıracak ölçüde değil. Yapıta temel lezzeti veren mesleksel yaşantı transferlerinin yanında bu kısımlar, şayet kitabı ismine ve kılavuzluk vaadine kendinizi kaptırarak almışsanız, kitabı okuma sebebinizi hatırlatıyor diyebiliriz.

BEŞ KURALA DİKKAT ÇEKİYOR

Trish Hall Açık Görüş sayfasında editörlüğünü üstlendiği birçok isim ve yazıdan hareketle okuru ikna edebilmek üzere kullanılmasını salık verdiği on beş kural zikrediyor. Bu on beş maddeyi şu üçüyle özetleyebiliriz: Sadelik, samimiyet ve empati. Lafı dolandırmamak okuru uzak tutmamak ve okur kitlesini tanımak bir yazının bedel görmesi ve dikkate alınması için değerli özellikler.

Muharrirlerin okura karşı tavırları yazdıkları metni anlaşılabilir ve “kanılabilir” kılıyor diyebiliriz. Üst perdeden, muharririn uzmanlığını kör göze parmak gösteren bir yazı okuru küçümsüyor demektir, okur bu küstahlığı affetmez; ya da müellifin okur kitlesinin meşakkatlerinden haberdarmış, onların sıkıntılarıyla hemhal oluyormuş üzere göründüğü halde gerçekte bu türlü bir özdeşlik taşımayan bir yazı okuru hafife alıyor demektir, okur bu yapmacıklığı benimsemez; edebiyat parçalamak ismine uzadıkça uzayan, sanat paralayan yazılar okurlara caka satar; okurun bu “sanat eserine” ayıracak vakti olmaz. Özetleyecek olursak müellifin okur kitlesini gözeterek, ona ne üstten bakarak ne de küçümseyerek, “derdini” bütün samimiyeti ile sadelik içerisinde aktarması gerekiyor. Aksi takdirde yazılan fakat okunmayan yazılar çöplüğüne katkı sağlanmaktan diğer bir iş yapılmış olmuyor.

Trish Hall’un Açık Görüş sayfası yönettiği yıllar yazıyla olan münasebetimiz bakımında bir dönüm noktasına denk geliyor aslına bakılırsa. Toplumsal medya 2010 sonrasında hayatımızın adeta vazgeçilmez bir ögesi haline geldi; kullanım açısından hala tercihimize bağlı olsa da gündemi yönlendirmek ve hatta belirlemek bakımından son devirde daha fazla varlığını hissettirir oldu. Herkesin fikirlerini açıkça rastgele bir otoritenin onayına muhtaçlık duymaksızın ileri sürebilmesi kendinden menkul kurallara ve adaba sahip yazı yazmayı da elbet etkiledi.

TOPLUMSAL MEDYA VE YAZI

Üstüne üstlük toplumsal medya bizlerin yazı ile olan bağlantımızı dönüştürerek sadece birkaç satır içerisinde meramın anlatılmasını mecburi kıldı. Muharrirlerin bu sebeple okurlarını çekme ve okutmaya devam ettirebilmeleri için Hall’un tavsiyelerini uygulamaları başka bir kıymet taşıyor. Matbu gazetelerin sonbaharında yaşanan bu dönüşüm sırasında Trish Hall’un yalnızca ABD’de değil dünyanın da en kıymetli gazetelerinden birinde, niyet yazılarının editörlüğünü üstlenerek oradan edindiği tecrübeyi bize aktarması, hem biçim hem de içerik bakımından yazmaya dair söylediklerini, bugün ve gelecek günlerde yazı yazmakla bağlantımızı şekillendirebilecek, ıskalanmaması gereken tavsiyeler haline getiriyor.

Bilginin ön plana çıktığı, yazılanın doğruluğunun ve yanlışsız bilgi içermesinin birinci başta sorgulandığı bir ortamda Hall’un yazı yazmak için olmazsa olmaz addettiği samimiyet, sadelik ve empati bugünden başlamak üzere daha çok dikkatimizde olmalı diye düşünüyorum. Son kertede satırlara dökülenlerin değil okurların hafızalarında kalanların bizleri yarın da yaşatacağı kanaatindeyim.