YANLIŞ TANI KONULAN ÇOCUĞUNDAN ESİNLENDİ, ‘NADİR HASTALIKLARA’ YAZILIM GELİŞTİRDİ

RİZE Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tolga Mercantepe’nin, halsizlik şikayetiyle 10 yıl evvel hastaneye götürdüğü 2 yaşındaki oğluna, farklı doktorlarca içerisinde lösemi de olan 12 ‘nadir hastalık’ tanısı konuldu. Doç. Dr. Mercantepe, oğlunda yalnızca beslenme bozukluğu olduğunu öğrenince rahat nefes aldı. Yaşadığı süreçten esinlenen Doç. Dr. Mercantepe, misyon yaptığı üniversitede bilim insanlarıyla ‘nadir hastalıkları’ teşhis edebilen ‘OMİTOCİ’ isimli yapay zeka yazılımı geliştirdi. İnternet ortamında entegre edilecek yazılım; tetkik bilgilerini giren hastalara, olası teşhisler bildirilip, ilgili doktor tavsiyesinde bulunulacak.

RTEÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tolga Mercantepe, 2013 yılında halsizlik yaşayan çocuğu için hastaneye başvurdu. Kan bedellerindeki incelemeler ve tetkikler sonrası çocuğa, böbrek hastalığı tanısı kondu. İlaçlı tedaviye başlayan çocukta rastgele bir düzelme fark etmeyen aile, farklı doktorlara gitti. Sıhhat sıkıntısının tahlilinde ilerleme kat edilemeyen çocukta, içerisinde lösemi de yer alan 12 farklı ‘nadir hastalık’ tanısı konuldu. Yine öteki tabibin yolunu tutan Doç. Dr. Mercantepe, çocuğunda yalnızca beslenme bozukluğu olduğunu öğrenince rahat nefes aldı. Son konulan teşhisle ilaca başlayan ve nizamlı beslenen çocuk, sıhhatine kavuştu.

Yaşadığı süreçten esinlenen Doç. Dr. Mercantepe, vazife yaptığı RTEÜ’de, bilim insanlarıyla birlikte ‘nadir hastalıkları’ teşhis edebilen ‘OMİTOCİ’ isimli yapay zeka yazılımı geliştirdi. İnternet ortamında entegre edilecek yazılım; tetkik bilgilerini giren hastalara, mümkün teşhisler bildirilip, ilgili doktor tavsiyesinde bulunulacak. Akademisyenler, geliştirme basamağındaki yapay zeka yazılımı için patent müracaatında da bulundu.

‘TEDAVİDE DEĞERLİ OLAN NOKTA ERKEN TANI’

Yazılımı anlatan RTEÜ Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ömer Şatıroğlu, yanlışsız ve süratli teşhisin, tedavi mühletinin kısalmasını sağlayacağını belirterek, ‘Günümüzde 5 bin ile 8 bin ortasında ‘nadir hastalık’ bulunmakta. Bunlardan lakin 200 ile 300’ü tedavi edilebilir. Tedavide değerli olan nokta ise erken teşhis. Birçoğuna 7 ile 8 yıl içerisinde teşhis konulabilmekte ve en az 7 ile 8 uzman denetiminden geçmektedir. En değerlisi ise çocuk yaşta başlayan ‘nadir hastalık’, erişkin yaşa kadar fark edilememektedir. Hastaya teşhis konulup, uygun tabiple eşleştirecek yapay zekaya dayalı sistemlere, bu bağlantısı ve teşhis sürecini hızlandırması noktasında muhtaçlık duyuldu. Tam bu noktada bizim geliştireceğimiz yazılım sayesinde de bunu sağlamayı amaçlayıp, yola çıktık. Yüzde 50’si çocuk hastalar olmak üzere bütün kesite hitap edecek bir program oldu. Bilhassa teşhis konulamayan daima hekim tabip dolaşıp, bir türlü hastalığına tahlil bulamayanlar, bu sisteme girerek, uygun uzman tabiplere kısa müddette ulaşacak. Taradığı bilgilerle de ‘nadir hastalıklar’ içerisinde eşleşmiş olduğu uzman tabiple tedavi ve teşhis müddeti kısalacak’ dedi.

‘YAPAY ZEKA, KENDİ MESELEMİZE BİNAEN GELİŞTİRİLDİ’

Yapay zekayla, ‘nadir hastalıklar’ teşhisini erken bulmayı amaçladıklarını söyleyen Doç. Dr. Tolga Mercantepe de ‘Bu yapay zeka, kendi meselemize binaen geliştirildi. Çocuğuma birtakım ‘nadir hastalık’ tanısı konuldu. Yaklaşık 2 yıl süren süreçten sonra teşhislerin ve tedavilerin yanlış olduğu ortaya çıktı. Eşim de tabip olduğundan biz kendi çocuğumuza yanlışsız teşhis koyup, tedavisinin yapamadığımızı görünce bölümde bu türlü bir açık olduğunu fark ettik. Günümüzde ‘nadir hastalık’ teşhislerin yüzde 30 ile 40’ı gerçek konulmuş. Yüzde 50 ile 60 oranında ise teşhis konulamadığını saptadık. Bu program da tam orada devreye girecek. Kendi çocuğumda yaşadığım sorunun tahlilini sıhhat çalışanı olarak toplumda yayacağız’ diye konuştu.

‘YAPAY ZEKA İÇERİSİNDE KLİNİK TESTLER DE YER ALIYOR’

RTEÜ Temel Tıp Bilimleri Biyoistatistik ve Tıp Bilişimi Anabilim Kolu’ndan Doç. Dr. Mehmet Kıvrak da ‘Bu program sistematik yapay zeka tabanlı çalışıyor. Bizim ‘nadir hastalıklara’ ait sınıflandırma sonucunda girilen bilgiler sonrası rutin taramalarla bunların milletlerarası seviyedeki doktorlarını ortaya koyuyoruz. Kişi, semptomlarını, sistem üzerinden programa tanıttıkça hastalık teşhisi koyma noktasında bize yardımcı oluyor ve sistem yüksek ihtimalle bir ender hastalık sınıflandırması yaparak bildiriyor. Bu program içerisinde yalnızca yapay zeka yok, içerisinde klinik testler de yer alıyor. Kişi rahatsızlıklarını yapay zekaya tanıttıktan sonra en muhtemel ihtimalle bir teşhis konuluyor. O tanıya nazaran teşhis mühleti ve tedavi süreci başlıyor. Alanındaki en uygun doktorla bağlantısı sağlanarak hastanın akıllı tedavi prosedürüne ulaşması sağlanıyor” tabirlerinde bulundu. (DHA)