Vergi paketinde belediyeler, OSB’ler, basılı kitap ve süreli yayınlar da unutulmadı

Hazine ve Maliye Bakanlığının hazırladığı vergi paketinden tüm kesitler hissesini aldı.

Pakette, belediyelerin borçlarından organize sanayi bölgelerine (OSB), değerli maden mevduat hesaplarından iflaslara kadar geniş kapsamlı düzenlemeler öneriliyor.

Vergi paketinde düzenlemelerin maksatları, “Vergilemede güvenliğin sağlanması ve kayıt dışılıkla gayret; vergi adaletinin güçlendirilmesi ve dolaysız vergilerin hissesinin artırılması, vergi tabanın genişletilmesi, vergilendirmede kolaylık ve vergiye ahengin artırılması, kimi istisnaların kaldırılması yahut uygulanma formunun değiştirilmesi, cezaların aktifliğinin artırılması, devreden KDV’nin ve KDV iadelerinin azaltılması; ithalatın azaltılmasına katkı sağlanması, ithalat ve yurt içinde vergilendirmenin ahenkleştirilmesi, tahsilat aktifliğinin artırılması ve ihtilafa neden olan birtakım hususların çözülmesi” halinde sıralanıyor. 

Kanun teklifine dönüştürülerek TBMM’ye sunulması beklenen vergi paketinde, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları düzenlemeleri yer aldı. Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları her yıl tekrar değerleme oranında artırılıyor. Lakin “gelinen noktada bu cezaların caydırıcılığının azaldığının görüldüğü” belirtilerek, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının artırılması, birtakım özel usulsüzlük cezalarının tekrarında artırımlı ceza uygulanması önerisi yapıldı. 

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI ARTIRIMLI OLACAK

Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına ait kimi kalemler ile mevcut ve artırılması öngörülen ceza ölçüleri şu formda sıralandı: 

Fatura verilmemesi ve alınmaması (asgari) ödeme kaydedici aygıt fişi düzenlenmemesi: 3 bin 400 liradan birinci tespitte 10 bin, ikinci tespitte 20 bin, üçüncü tespitte 30 bin, dördüncü tespitte 40 bin, beşinci tespitte 50 bin, altıncı ve sonraki her bir tespit için 100 bin TL.

Muhasebe standartlarına uymama: 40 bin TL’den 100 bin TL’ye 

Tahsilat ve ödemelerini banka, gibisi finans kurumları yahut posta yönetimlerince düzenlenen dokümanlarla tevsik etme zorunluluğuna uymama: Sürece bahis meblağın yüzde 5’i oranında alınan ceza yüzde 10’a ve 8 milyon 700 bin TL olan üst sonun 20 milyon TL’ye

Tutulması mecburi olan defterlerden rastgele birinin tutulmamış olması (Sermaye şirketleri): 1100 TL’den 20 bin TL’ye

Serbest meslek erbabının defter kayıtlarının ve ilgili vesikaların noksan, yöntemsiz yahut karışık olması: 660 TL’den 10 bin TL’ye

İşe başlamanın vaktinde bildirilmemesi (İkinci sınıf tüccar): 330 TL’den 5 bin TL’ye

Vergi beyanname, bildirim, evrak, vesika ve eklerine ait hal, muhteviyat kararlarına uyulmaması (Sermaye şirketleri): 580 TL’den 10 bin TL’ye 

Bazı evrak ve vesikaların bulunmaması yahut ibraz edilmemesi (İkinci sınıf tüccar): 150 TL’den 3 bin 500 TL’ye

BASILI KİTAP VE VADELİ YAYINLAR

Vergi paketinde, kitap ve periyodik yayınların tesliminde uygulanan KDV istisnası da kaldırılıyor.

3065 sayılı Kanun uyarınca basılı kitap ve periyodik yayınların teslimi KDV’den istisna tutuluyor. Uygulamada, istisna kapsamında olmayan yayınlar ve kırtasiye eserlerine de istisna uygulandığının tespit edildiği, mükelleflerin istisna nedeniyle genel masrafları ve ATİK yüklenimlerini de iade alabildiklerinin belirlendiği münasebetleriyle bu istisnanın yürürlükten kaldırılması önerildi.

İstisna öncesi devirdeki üzere indirimli oranda KDV uygulanması, uygulamanın yasal düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yapılacak süreçler için geçerli olması öngörüldü. 2023 yılı içinde toplam süreç bedeli 64,1 milyar TL olan bu istisnanın kaldırılmasıyla toplam 2,3 milyar TL gelir bekleniyor.

KAYIT DIŞI ÇALIŞTIRANLARA ARTIRIMLI CEZA

Pakete nazaran, kayıt dışı faaliyetlerde vergi kaybı cezaları da artırımlı uygulanacak.

Vergi yönetiminin bilgisi dışında çalışanlara kesilecek vergi ziyaı cezasının verginin bir katı olarak kesilecek cezalarda 1,5 kat, verginin 3 katı olarak kesilecek cezalarda 4,5 kat olarak uygulanması öneriliyor.

İFLAS DÜZENLEMESİ

Vergi paketinde iflaslarla ilgili de düzenleme öngörülüyor.

Kamu alacaklarının tahsil güvenliğini sağlamak ve oluşabilecek ihtilafları önlemek hedefiyle kanunda yer alan hileli iflas sözü iflas formunda değiştirilecek.

YEM VE GÜBRE TESLİMLERİNE KDV GERİ GELİYOR

Yem ve gübre teslimlerinde KDV istisnasının kaldırılması istendi.

Bunun münasebetleri ise “Uygulamada istisnadan ithalatçılar ile bu eserlerin ticaretini yapanların yararlanması, istisnanın çiftçilerin alım bedellerine olumlu olarak yansımaması, istisnanın ithalatı cazip kılması (2023 yılında yaklaşık 100 Milyar TL); bu eserlerin her kademedeki tesliminin istisna olması nedeniyle alım ve satımı istisna kapsamında olan aracıların taşıma vb. sarfiyatlar ile ATİK yüklenimlerine ait iade taleplerinin takibindeki külfetler yaşanması, doğalgazın gübrenin temel girdisini oluşturması ve istisna kapsamında doğalgazın KDV’sinin iade edilmesi” gösterildi.

Beklenen yarar sağlanamadığından istisnanın kaldırılması önerilen vergi paketinde, “Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesinden çiftçiye doğrudan takviye ödemesi olarak ayrıyeten ödeme yapılması ve evvelden olduğu üzere yem teslimlerinde yüzde 10, gübre teslimlerinde yüzde 20 KDV uygulanması uygun olacaktır” sözleri yer aldı.

2023 yılında yem için toplam süreç bedelinin 394,2 milyar TL olup istisnanın kaldırılması halinde toplam tesirinin 15,1 milyar TL; 2023 yılında  gübre için toplam süreç bedeli 254,7 milyar TL olup istisnanın kaldırılması halinde toplam tesirinin 18,8 milyar TL olacağının iddia edildiği vurgulandı. 

BELEDİYE BORÇLARI

Vergi paketinde, “belediyelerin borcunun birikmemesi için” teklifler de yer aldı.

“Belediyelerin Cari Borçlarının Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Ayrılan Hisselerinden Öncelikle Kesilmesi” başlıklı teklifte, belediyelerin, bağlı kuruluşlarının ve belediye şirketlerinin gerek vergi gerekse SGK prim borçlarının daima arttığı, yapılandırma kanunları kapsamında 10 yıllık ödeme imkanları verilmesine karşın bu Kanunların kurallarının da yerine getirilmeyerek yapılandırma kararlarının ihlal edildiği belirtildi.

5779 sayılı Kanun yeterince vilayet özel yönetimleri ve belediyeler ile bu yönetimlere bağlı kuruluşların ve bunlara ilişkin hukukî şahısların vergi, prim, Hazine alacağı, geçmiş uzlaşma Kanunları kaynaklı borçları ve Vilayetler Bankası’na olan borçları için bu yönetimler ismine her ay genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamı üzerinden ayrılacak fiyattan kesinti yapılarak alacaklı yönetimlere ödendiği anlatıldı.

Bu borçlar için kendilerine verilen hissenin azami yüzde 40’ının kesilebildiği, yapılacak kesintilerin oranlarını, alacakların çeşidine, alacaklı kuruluşlar dahil çeşitli kriterlere nazaran Cumhurbaşkanı’nın belirlemeye yetkili olduğu vurgulanan vergi paketinde, kesinti oranının hudutlu olması ve alacaklı kuruluşların çokluğu nedeniyle vergi ve SGK alacaklarına kâfi fiyatta ödeme de yapılamadığı kaydedildi.

Vergi paketinde, bu durum nedeniyle 5779 sayılı Kanun’da düzenleme yapılarak vilayet özel yönetimlerinin, belediyelerin, bu yönetimlere bağlı kuruluşların ve bunlara ilişkin hukuksal bireylerin, gelir (stopaj) vergisi ve katma kıymet vergisi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergiler ile toplumsal güvenlik primlerinin vadesini izleyen ayda bu yönetimlere ödenecek paydan kesilmesi yoluyla tahsilatının sağlanması önerildi. Böylelikle yeni borç birikimi önleneceğinden bütçe gelirlerine ve prim gelirlerine olumlu katkı sağlayacağı belirtildi.

BAĞIŞLANAN TESİSLERİN İNŞASINDAKİ KDV İSTİSNASI

Mevcut durumda genel ve özel bütçeli kamu yönetimlerine, vilayet özel yönetimlerine, belediyelere ve köylere bağışlanan tesislerin inşasına ait mal teslimleri ile hizmet ifaları KDV’den istisna tutuluyor.

Vergi paketinde, bu istisna nedeniyle mükelleflerin iade talep etmemesinin devreden KDV fiyatlarının artmasına neden olduğu belirtilerek, devreden KDV’nin azaltılması emeliyle bu istisnanın kısmi istisnaya dönüştürülerek devam etmesi istendi.

2023 yılı içinde toplam süreç bedeli 2,5 milyar TL olan bu uygulamanın, kısmi istisnaya dönüşmesi halinde toplam tesirinin 107 milyon TL olacağı iddia ediliyor.

DEVREDEN KDV’LER İÇİN DÜZENLEME

5 yıldan fazla devreden KDV’nin sarfiyat yahut maliyet olarak dikkate alınmasına ait tekliflerin de yer aldığı vergi paketinde, mükelleflerin alışları hasebiyle ödedikleri KDV’nin, satışları üzerinden tahsil ettikleri KDV’den fazla olması halinde ortadaki farkın mükelleflere iade edilmeyip, sonraki periyotlarda hesaplanan KDV’den mahsup edilmek üzere devredildiği anlatıldı.

Pakette, bunun yerine, mükelleflerin KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV fiyatlarının 5 takvim yılı müddetince indirim yoluyla giderilememesi halinde, bu müddet sonunda yapılacak vergi incelemesi ile bu devreden KDV meblağının mükelleflerin gelir yahut kurumlar vergisinin tespitinde masraf olarak dikkate alınması önerildi.

Ayrıca birleşme, zaman ve bölünme süreçlerinde, bu süreçler nedeniyle devreden KDV ve iade hakkının 5 takvim yılı kriterine yahut zamanaşımına bağlı olmaksızın vergi incelemesi yoluyla yeni şirkete periyoduna imkan sağlanması istendi.

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ

Oganize sanayi bölgeleri (OSB) ile küçük sanayi sitelerinin su, kanalizasyon, arıtma, doğalgaz, elektrik, haberleşme, yenilenebilir ve öbür güç tesisleri ile yol imaline ve küçük sanayi sitelerindeki iş yerlerinin inşasına ait, bunlara yahut bunlar tarafından oluşturulan iktisadi işletmelere yapılan mal teslimleri ile hizmet ifaları KDV’den istisna bulunuyor. Ayrıyeten halihazırda bunların arsa ve iş yeri teslimleri de KDV’den istisna tutuluyor.

Bu istisnanın “kısmi istisna”ya dönüştürülerek devam etmesi gerektiği belirtilen pakette, “Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca sicil verilerek hukuksal kişilik kazanan OSB sayısı 361 olup bunların 269 adedi faaliyette, 92 adedinde ise proje, kamulaştırma ve inşaat süreçleri devam etmektedir. 2023 yılı içinde toplam süreç bedeli 13 milyar TL olup kısmi istisnaya dönüşmesi halinde toplam tesirinin 616 milyon TL olacağı varsayım edilmektedir” denildi.

SERBEST BÖLGELERDEKİ İSTİSNA

Serbest bölgelerdeki üretim faaliyetlerinden elde edilen karların tamamı, üretilen eserlerin yurt içine ya da yurt dışına satılıp satılmadığına bakılmaksızın kurumlar vergisinden istisna tutuluyor. Bölgede imal edilen eserlerin FOB bedelinin en az yüzde 85’inin ihraç edilmesi durumunda çalışanların fiyatları gelir vergisinden istisna tutuluyor.

Bu nedenle, özgür bölgelerde faaliyet gösteren kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri karların istisna olması, yurtiçine yaptıkları satışlardan elde edilen karlara tanınan istisnanın kaldırılması öneriliyor.

Pakette, 2023 yılı prestijiyle 652 mükellefin 42 milyar TL kurumlar vergisi istisnasından faydalandığı, vergi tesirinin yaklaşık 10 milyar TL olacağı hesaplandı. Düzenlemenin  ihracatın teşvik edici tarafı bulunduğu, ayrıyeten, istisnanın ihracat ile sonlandırılmasının iddiası gelir tesirinin 7 Milyar TL olacağının kestirim edildiği vurgulandı.

KIYMETLİ MADEN HESAPLARI

Vergi paketinde, “Esas faaliyet konusu değerli maden alım satımı olmayan işletmeler, yatırım hedefli olarak altın, gümüş, platin ve paladyum üzere değerli madenleri satın almakta ve etkinlerine kaydetmektedirler. Bu değerli madenler dövizde olduğu üzere değerlenmediğinden, değerlere ait kıymet artışları satış kademesine kadar vergilendirilmemektedir. Başka taraftan değerli maden mevduat hesapları, banka açısından bir borç, işletmeler için ise bir alacak niteliği arz etmektedir. Kelam konusu hesaplar da döviz hesaplarında olduğu üzere değerlemeye tabi tutulmadığından, vergilendirme vadesinde yapılmaktadır” münasebeti anlatılarak, şu teklifte bulunuldu:

“Aktifte yer alan değerli madenler ile mevduat hesaplarının döviz ve döviz hesaplarında olduğu üzere borsa rayici ile pahalanması bu değerleme sonucu, süreksiz vergi dahil hesap periyotları itibariyle değerleme farklarının vergilendirilmesi, işletmelerin aktifinde yer alan değerli madenlerin borsa rayici ile pahalanmasının gelir artırıcı tesirinin olacaktır. Değerli maden mevduat hesaplarının (fiziki ve kaydi) değerleme gününde borsa rayici ile pahalanması sonucunda ise bankalar açısından masraf, hesap sahibi işletmelerce gelir tesiri olacaktır. Bankacılık sisteminde değerli madenlere dayalı hesapların büyüklüğü 852 Milyar TL olup, bu meblağın 52,7 milyar TL’si ticari işletmelerindir. Düzenlemenin 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren elde edilen yararlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmesi önerilmektedir.”