VAN Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Sebahattin Çelik, tandır kültürü ve yanıkları ile ilgili 2 gün süren çalıştay …
VAN Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Sebahattin Çelik, tandır kültürü ve yanıkları ile ilgili 2 gün süren çalıştay düzenlediklerini belirterek, “Van ve etrafında 100 bin civarı çukur tandır bulunmakta. Bu tandırların neredeyse yüzde 99’u kapalı ortamda. Bayanlar tandır dumanına ve tandır yanığına maruz kalıyor. Dünyada yemek borusu kanseri erkeklerde 2 kat fazlayken, Van ve etrafında aykırısı kelam konusu. Bayanlarda yemek borusu kanseri 2 kat daha fazla” dedi.Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nce 5-6 Haziran’da ‘Yanık Sempozyumu’ düzenlendi. Birçok bilim beşerinin konuşmacı olarak katıldığı sempozyumun sonuç raporunu, Başhekim Doç. Dr. Sebahattin Çelik açıkladı. Çelik, bölgenin gerçeği olan tandır kültürü ve yanıkları ile ilgili 2 gün süren çalıştay düzenlediklerini belirterek, şunları söyledi:
“Hastane olarak 2 yıldır mahalle, saha ve kırsal köylerde araştırma yaparak hem çok kapsamlı yanık merkezimizin hasta datalarını inceleyerek hem de tandır dumanının kimyasal tahlilini yaparak derli toplu bilimsel çalışmayı sonuçlandırdık. İşin sosyolojik, ekonomik ve sıhhat istikametini içine alan sempozyum oldu. Van ve etrafında 100 bin civarı çukur tandır bulunmaktadır. Bu tandırların neredeyse yüzde 99’u kapalı ortamdadır. Bu tandırlar ayrıyeten büsbütün bayan emeği üzerinde dönmektedir. Bayanlar tandır dumanına ve tandır yanığına maruz kalmaktadır. Tandır dumanı içinde bilhassa odun tandırlarında ağır hidrokarbonlar dediğimiz kanserojen moleküller bulunmaktadır. Ayrıyeten karbonmonoksit dediğimiz toplumun da çok yeterli bildiği duman zehirlenmesine neden olan moleküller bulunmaktadır. Bir bayan kapalı ortamda günde ortalama 4 saat çalışmaktadır. Haftada 2 gün çalıştığını düşünseniz 50 yaşına kadar yaklaşık 20 bin saat bu dumana, bu tandıra maruz kalmaktadır. Sonuç olarak biz bu tandırların ıslah edilmesi ve güzelleştirmesi gerektiğini ortaya koyduk. Bunun için de siyaset yapıcılarına bilgi hazırladık. Burada şunu önerdik. Ucuz halk ekmeği üretilir ve tandıra olan muhtaçlık azaltılır. İkincisi tandır şayet olacaksa, bu kadim bir kültür değişmez, bu tandırların seviyesi biraz yukarı kaldırılır. Bu iki farklı dokunuşla tandır yanıkları ve tandır duman hastalığını minimalize edebiliriz.”‘KADINLARDA DAHA FAZLA’Dünyada yemek borusu kanserinin, en çok erkeklerde görülürken, Van ve çevresinde kadınlarda daha çok görüldüğüne değinen Doç. Dr. Çelik, “Yemek borusu kanseri dünyada erkeklerde 2 kat daha fazla gözlemleniyor lakin bizim Van bölgesinde enteresandır ki durum tam zıddı. Bayanlarda 2 kat daha fazla. Bunun sebebi nedir, diye de merak ettik. Sanki tandırla bağlantılı olabilir mi, diye. Tandır dumanın ağır tesiri olduğunu düşünüyoruz fakat bu neden- sonuç değil. Bu yalnızca bir münasebet olabileceğinin teorisidir. Bunun daha ileride araştırılması gerekir ancak gerçeklik şu; yemek borusu kanseri bayanlarda daha fazla. Bunun en değerli nedenlerinden birinin de tandır dumanı olduğunu düşünüyoruz” dedi.Yaptıkları araştırmada tezek ile odun ortasındaki farkı da ortaya çıkardıklarını söyleyen Doç. Dr. Çelik, “Tandırda kullanılan tezek yani hayvan dışkısından çıkan dumanın içeriğini inceledik ve odunla karşılaştırdık. Tezekte oduna nazaran ağır hidrokarbonat daha az bulunmakta. Yani tezek oduna nazaran kanserojen husus açısından daha pak görülmekte. Tezek dumanının içinde ziyan, oduna nazaran daha az. Bu da çok enteresan ve araştırılması gereken bir konu” diye konuştu.
?
Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Behçet Dalmaz
