UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne Türkiye’den 5 kültür varlığı daha eklendi

Kültür ve Turizm Bakanlığınca UNESCO’ya sunulan ve dünya mirası olmanın birinci adımı olan süreksiz listeye 16 Nisan’da kaydedilen Beypazarı Tarihi Kenti-Ankara, İzmir Tarihi Liman Kenti-İzmir, Karatepe-Arslantaş Arkeolojik Alanı-Osmaniye, Koramaz Vadisi-Kayseri ile Zerzevan Kalesi ve Mithraeum-Diyarbakır, Türkiye’nin listedeki yeni kültür varlıkları oldu.

Dünya Miras Listesi’ne aday kültür varlığı sayısını 83’e ulaştıran Türkiye’nin daha evvel ‘Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri’ belge ismiyle süreksiz listeye kayıtlı varlıkları ortasına ayrıyeten İzmir Çeşme ve Aydın Güvercinada Kaleleri de ek edildi.

© İHA /

Tarihi ticaret merkezini çevreleyen ve daha çok 19 ile 20. yüzyılın başlarında inşa edilen klâsik meskenlerin yer aldığı mahallelerden oluşan Ankara’nın Beypazarı ilçesi, İnözü Vadisi ile periyodun ekolojik, çarşısıyla ekonomik, mesken mimarisiyle teknolojik ve klasik kıyafetleriyle de sosyo-kültürel şartlarını ortaya koyuyor. Osmanlı şehirciliğinin korunmuş bir örneği olan tarihi kent, Selçuklu ve Osmanlı dini mimarisinin bozulmamış eserlerini, iç ve dış mekânsal nizamlarını, gereç özelliklerini, yapısal ögelerini, iç tasarım öğelerini ve tabiata uygun sokak dokuları ile klâsik Türk konutlarının kıymet biçilmez örneklerini koruduğu için ‘Beypazarı Tarihi Kenti’ olarak Dünya Miras Süreksiz Listesi’nde yer alıyor.

© İHA /

Askeri yerleşimi, yer altı ve yer üstü yapıları ile dünyanın en güzel korunmuş Roma garnizonlarından olan Zerzevan Kalesi, insanlığın kültürel gelişimini oluşturan farklı kültürel-inanç evrelerine ilişkin izleri bir ortada taşıyor. Buradaki Pagan ve Hıristiyan Roma’ya ilişkin mimari yapılar, devrinin bütün özelliklerini ve teknolojik gelişmelerini yansıtıyor. Ayrıyeten günümüze kadar Roma’nın doğu hududunda bulunan tek Mithras Tapınağı da burada yer alıyor. ‘Zerzevan Kalesi ve Mithraeum’ da bu özellikleriyle süreksiz listede artık dünya mirası olmayı bekliyor.

© İHA /

Osmanlı coğrafyasında bir liman kenti olarak gelişen ve Helenistik Dönem’den itibaren kesintisiz yerleşim merkezi olan İzmir tarihi liman kenti, farklı kültürel ve dini yapıları, hanları, arastaları, pasajları, otellerle donanan ticari merkezi ve farklı kültürlere ilişkin mimari mirasın etkileşim içinde üretildiği süreçleriyle listeye dâhil edildi.

© İHA /

Kayseri’deki Koramaz Vadisi’nde binlerce yıldır yaşayan insanların kayalara oyarak mezar, mesken, depo ve ibadethane olarak kullandıkları yerler günümüzde hala daha kullanılıyor. Antik devir yerleşimlerinin de yer aldığı vadi içerisinde sayıları yüzlerce olan güvercinlikler, columbariumlar (Roma periyodunda yakılmış vücutlardan kalan küllerin saklandığı toplu mezarlar), anıt mezarlar, tümülüsler, yer altı savunma yapıları, hayat alanları, ibadet alanları (antik tapınaklar ve kiliseler), ağıllar, gözetleme noktaları üzere çok sayıda farklı kullanım maksatlı yapı bulunuyor. Birçok medeniyetin izine rastlamanın mümkün olduğu bölgede Hristiyanlığın özgür kalmasıyla bir arada geç Roma yahut erken Bizans’ta bu mağaralar kilise olarak yine şekillendirilmiş. Selçuklu ve Osmanlı hâkimiyetiyle birlikte kiliselerin bir kısmı tekrar dini yapı olarak kullanılmaya devam edilirken, bu durum ise vadiyi epey bedelli kılıyor.

© İHA /

Karatepe-Aslantaş arkeolojik alanı, Anadolu coğrafyasında Geç Hitit Dönemi’nde kurulan kent devletlerinden biri olan Adanava’nın bir uç kalesi olarak görkemli suru ve sur kapılarıyla periyodun savunma mimarlığının ünik bir örneği olarak günümüze ulaşıyor. Arkeolojik alan Geç Hitit kale planlamasının yanı sıra anıtsal ve sanatsal kıymeti olan kapı girişleriyle de devrinin yüksek mimarlık ve sanat anlayışını sergileyen özgün bir örnek. Fenikece ve Luvice olarak tasarlanan çift lisanlı yazıtları Karatepe-Aslantaş’ı arkeoloji dünyasında öne çıkaran bir öteki özellik. Her iki kapısında bulunan bazalt stel ve kabartmalar üzerinde hem Fenike alfabesi ile hem de Luvi hiyeroglifi ile yazılmış, bu lisanlardaki en uzun iki lisanlı metin olan yazıtlar Luvi hiyeroglifinin çözülmesinde değerli role sahip. Arkeolojik alanlarda yerinde muhafaza ve alan idaresinin birinci örneklerinden birinin sergilenmesi açısından da öne çıkan alan bu niteliklerinden ötürü “Karatepe-Aslantaş Arkeolojik Alanı” olarak Dünya Miras Süreksiz Listesi’ne kabul edildi.