Vergi Uzmanı Ozan Bingöl, yeni kitabında memleketin kanayan yarasını kaleme aldı. ‘Kara Para ve Aklama-Bir Türkiye Portresi’nde, ülkede kara para sanayisinin yıllık cirosunun şimdiki haliyle 25 ila 60 milyar dolar civarında olduğunu belirten Bingöl, “Magazinsel bir yaklaşımla, çaba ediyor manzarası verilip kara para aklama ve terörün finansmanı ile çaba etmek mümkün değildir” diyor. Bingöl ile yeni kitabını ve kara paranın neden Türkiye’yi seçtiğini konuştuk.
– Türkiye’de kara para sanayisinin yıllık cirosunu 25 ila 60 milyar dolar civarı hesaplamışsınız. Nedir bu kara para, evvel ‘kara para’yı tanım eder misiniz?
Türkçe’ye kara para olarak çevrilen kavramın yepyenisi ‘kirli para’ (dirty money). Türkçeye çevirirken, birileri bu kirli, iğrenç parayı yumuşatarak çevirmiş. Kara para, aşikâr cürümler işlenmek suretiyle elde edilen para yahut parayla söz edilen öteki mal varlığı kıymetleridir. Aslında, kabahat geliridir. Kabahat işlemek suretiyle elde edilen para genel manada kara paradır. Örneğin uyuşturucu ticareti cürümdür. Buradan elde edilen para kara para, kirli paradır. Bu paraya yasal yollardan elde edilmiş imgesi kazandırmak ise kara para aklamadır.
– Bir işte birileri kaybediyor olabilir, ülke kaybediyor da olabilir lakin kaybeden varsa kazanan da vardır. Kara paranın kazananları kimler?
Uyuşturucu, insan ticareti, yasadışı bahis, dolandırıcılık, rüşvet, zimmet üzere pek çok cürüm nedeniyle hem kişisel mağduriyetler kelam konusu oluyor hem de toplumsal yapı, hukuk sistemi ve iktisatta tahribat yaşanıyor. Yani toplumun büyük kısmı ziyan görüyor. Kazananlar ise harcayamayacakları kadar çok kara para elde eden, bu parayı aklayarak siyasette ve iktisatta güç devşirenler oluyor.
– Kara para önlenemezse bir toplum ne yaşar?
Kara parayla ve aklamayla aktif çaba edilmezse, gençlerimizi, geleceğimizi, adaleti, demokrasiyi kaybederiz. Yıllık 25 ila 60 milyar dolar ortasında bir ciroya sahip, kolay yoldan kazanılan paranın satın alamayacağı çok az şey vardır. Kara para aklanıp siyaseti finanse ettiğinde, medya sahibi olduğunda, rüşvetle hakim ve savcıları, polisi satın aldığında artık ona karşı gelecek hiçbir güç kalmaz. Bunun için güçlü ve samimi siyasi irade, faal işbirliği içinde çalışan kamu ünitelerine muhtaçlık vardır.
– En büyük kara para üreten bölüm uyuşturucu mu?
Uyuşturucu dalı arz ve talebi tüm dünyada yüksek olan bir hata bölümüdür. Getirisi çok yüksektir. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Cürüm Ofisi tarafından yayımlanan bilgilere nazaran Türkiye’de bir gram eroinin perakende satış fiyatı ortalama 40 doların, toz formundaki metamfetamin gramı ise 20 doların üzerindedir. Yani altının gram fiyatıyla yarışacak kadar cazip getiri sağlayan bir kabahat kesimi kelam bahsidir. Son devirde uyuşturucu dalını yasa dışı bahis dalının izlediğini görmekteyiz. Pek çok tipi olan dolandırıcılık da değerli ölçüde kara para üreten bir daldır.
– Dolandırıcılar ‘av’ı seçerken hangi tekniği uyguluyor, karşısındakilerin hangi özelliğini kullanıyor?
Dolandırmak için piyasaya çıkan bir dolandırıcının tezgâhının önünde insanların sıraya girmesindeki en değerli etkenin ‘aç gözlülük’, ‘kısa vakitte çok kazanma hırsı’ olduğunu belirtmeden geçemeyeceğim. Yoksa koca koca ünlü insanımızın bavul bavul dolarlarını, çuval çuval altınlarını vermek için yarışa girmesini nasıl izah edeceksiniz? Dolandırıcılar tıpkı vakitte, bireylerin dini inançlarını, insancıl hislerini istismar ederler. Kişinin içinde bulunduğu güç durumu kullanırlar. Yaşlı insanları dolandıranlarda olduğu üzere, şahısların algılama yeteneğindeki zayıflıktan da faydalanırlar. Lakin en kıymetli faktör açgözlülüktür.
– Peki neden Türkiye’ye akıyor?
Su nasıl yokuş aşağı akarsa, kara para da kontrolün az olduğu, yakalanma ve el konulma riskinin olmadığı coğrafyaya hakikat akar. Organize cürüm örgütleri siyasi himaye gördükleri toprakları tercih ederler. Bu topraklarda, yargının, MASAK üzere mali istihbarat ünitelerinin, kolluğun eli kolu bağlanır. Bu türlü bir ortam kara para ve aklama için mümbit bir taban oluşturur.
– Kara paranın önü nasıl alınır?
Kara para ve aklamayla çabanın olmazsa olmazı, sağlam, dengeli, istikrarlı siyasi iradenin varlığıdır. Sonra güçlü kolluk, mali istihbarat, bağımsız ve tarafsız yargı gelir. Ulusal ve memleketler arası işbirliği ile birlikte çabada aktiflik üst noktaya çıkar. Tabi, hukuk sisteminde de birtakım temel düzenlemeler yapmanız gerekir. Örneğin “Nereden buldun?” diye sorabilmelisiniz. Mal bildirimi faal hale gelmelidir. Ondan sonra bakın, kabahat örgütleri kaçacak delik aramaya başlayacaktır.
Ozan Bingöl
AZ KAZANANDAN AZ, ÇOK KAZANANDAN ÇOK!
– Bir yandan sizin de dediğiniz üzere harcayamayacağı kadar paraya sahip olanlar varken, öteki yandan bayram sonrası bir vergi yağmuruna daha tutulacak vatandaş açlıkla gayret ediyor. Vergide ‘adalet sağlanacak’ diyor Mehmet Şimşek. Sağlanacak mı?
Kara parayla çabada olduğu üzere, vergi adaleti konusunda da öncelikle niyet ve samimi bir siyasi iradeye muhtaçlık var. Türkiye’de yüzde 70’lere dayanmış dolaylı vergi kelam bahsidir. Bunun manası aldığı paranın tamamını harcayanın daha yüksek oranlı vergilendirilmesidir. Büyük bir adaletsizlik kaynağıdır. Ancak dolaysız vergiler kısmında da büyük adaletsizlikler var. Paradan para kazananlar vergilenmezken, dar gelirli bordro mahkumunun vergisi daha eline geçmeden, kaynakta kesilir. Ödenen gelir vergisinin yüzde 60’tan fazlası ücretlilerden kesilen gelir vergisidir. Vergide adaletin temel prensibi mali güce nazaran vergilemedir. Az kazanandan az, çok kazanandan çok almaktır. Vergiyi tavana, geliri tabana yaymaktır…
ULUSLARARASI CÜRÜM ÖRGÜTÜ ÖNDERİNE PARAYLA VATANDAŞLIK VERMİŞİZ
– 2023-2024 bu çeşit olayları en çok konuştuğumuz vakitler. Dilan Polatlar, Seçil Erzanlar, yasa dışı bahisçiler, ponziciler vs.
2023’de kabahat örgütü üyeleriyle uzunluk boy fotoğraf çektiren ve siyasetle organize cürüm örgütleri ortasında kurumsallaşmış bir münasebet ağı bulunduğu imajı verenlerin biraz sahne dışında kalmasıyla birlikte Türkiye’de organize hatanın ne boyutlara geldiği bir nebze de olsa gün yüzüne çıktı. Türkiye pek çok memleketler arası cürüm örgütü önderinin meskeni haline gelmiş. Her gün onlarca kabahat örgütüne operasyon yapılıyor ancak bitmiyor. Milletlerarası kabahat örgütü başkanlarına parayla vatandaşlık vermişiz. Kara para Türkiye’ye akmış. Nasıl gelişmiş ülkeler çöplerini bize satıyorsa, kara para da aklanmak için Türkiye’nin yolunu tutmuş. Acı bir durum. En acısı da Türkiye’yi kara para cennetine dönüştürenlerin sırıtarak ortalıkta dolaşabilmesi. Ar damarı yok ki.
DİZİLERDE BİLE ELİ SİLAHLI BEŞERLER YÜCELTİLMİYOR MU?
– Kitabınızda görünce, “Sahiden bu türlü bir Atasözü var” dedim. “Bal tutan parmağını yalar”… Kolay parayı seviyor muyuz toplum olarak?
Bu durum Türkiye’ye has değil. İnsanın karakterinde kolaycılık yatar. Kıymetli olan, çalışarak kazanan şahısların rol model haline getirilmesi, toplum normlarının, etik kıymetlerinin buna nazaran şekillendirilmesidir. Toplumda, ahlaksız lakin lüks otomobile binen, villada yaşayan insan prestij görüyor, çok zeki bir bilim adamı itilip kakılıyorsa, bu türlü topraklarda elbette eline pompalı tüfek alan çabucak çete olmaya başlar. Oradan da mafyacılık oynamaya yanlışsız ilerler. Dizilerde bile, eli silahlı beşerler yüceltilmiyor mu?
PROFESYONEL DESTEK OLMADAN AKLAYAMAZSIN
– Kara parayı anlatırken, profesyonel meslek mensuplarını da sıralıyorsunuz. Kimler olmasa bu işler yapılamaz dersem herhalde bu meslek mensuplarını da saymış olursunuz…
Çok ölçüde kara paranın aklanması, profesyonel takviye olmadan mümkün değildir. Bu kapsamda, avukatından muhasebecisine, gümrükçüsünden bankacısına kadar pek çok kişi devreye girer. Doğal onlar da aklamadan hissesini alırlar.