Türk havacılığının duayen ismi Vecihi Hürkuş vefatının 52. yılında hayırla anılıyor

Tayyareci Vecihi Hürkuş Müzesi Derneği Lideri Bahadır Gürer, devrinde birçok birincilere imza atan Hürkuş’un Türk havacılığının gelişmesinde çok büyük katkılar sağladığını belirtti.

16 Temmuz 1969 hayata gözlerini yuman Türk havacılığının duayen ismi Hürkuş, vefatının 52. yılında hayırla anılıyor.

Amcasının fotoğraf arşivinde ona ilişkin fotoğraf ve yazıları bularak, araştırmalara başlayan Gürer, evvel Hürkuş’un kızlarına daha sonra da öteki ipuçlarına ulaştı.

2007 yılında kurdukları dernek çalışmalarıyla 30 bine yakın dataya ulaşan, Hürkuş uçaklarını birebir yapabilmek için müze üzerinde çalışmaya devam eden Gürer, AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Gürer, Vecihi Hürkuş’un birinci yerli uçağının yanı sıra birçok teşebbüste bulunduğunu, uçaklarının iniş gruplarını değiştirerek, onları deniz uçağı olarak kullandığını söyledi.

Hürkuş’un denizde kullanılabilecek su kızağı araçları, planörler ve kabinli yolcu uçakları üzere projelerini hayata geçirdiğini lisana getiren Gürer, Hürkuş’un 1923’te Yunanlılardan kalan uçak materyallerinin modülleriyle birinci uçağı Vecihi K-VI’yı yaptıktan sonra birçok uçak ürettiğini bildirdi.

Gürer, Hürkuş’un, 1933’de iş insanı Nuri Demirağ’ın da yardımıyla üstü açık biçimde tasarlandığı bir periyotta kabinli uçak yaptığını belirterek, “Vecihi Beyefendi, ‘Vecihi XVI’ tayyaresini kabinli olarak yapıyor. Nuri Demirağ’ın havacılıkla ilgisi yok lakin Vecihi Beyefendi ile tanışıyor. Vecihi Beyefendi, ona bir yandan yolcu uçağı olarak kullanabilen kabinli uçak projesinden bahsediyor. Nuri Demirağ, Hürkuş’un neye gereksinimi olduğunu soruyor. Vecihi Beyefendi, ‘5 bin liraya gereksinimim var’ deyince Demirağ da ‘Tamam, ben 5 bin lirayı karşılıyorum’ diyor.” tabirlerini kullandı.

Hürkuş’un hidrogliser tip su kızağı projesi olduğunu kaydeden Gürer, bunu yapmak için 1930’da ihtira beratı (patent) aldığını belirtti.

Hürkuş’un, botunun üzerine 160 beygirlik motor koyduğunu tabir eden Gürer, bunun vilayet yardım hizmetleri ve acil işlerde suyun üzerinde yüksek süratle hareket ettiğini lisana getirdi.

Hürkuş’un planör projesinden de bahseden Gürer, şöyle devam etti:

Hürkuş’un Kurtuluş Savaşı’ndan itibaren ajanda tuttuğunu tabir eden Gürer, Birinci Dünya ve Kurtuluş savaşlarındaki anılarını 1942 yılında yazdığı kitapta anlattığını, vefatına kadar da yazmaya devam ettiğini söyledi.

Gürer, Hürkuş’un anılarına ait, “1932 yılının sonlarında ‘Ankara’dan çağırdılar, uçağıma atlayıp gittim’ diyor. O tarihte bu türlü bir imkanı düşünün. O periyot İstanbul’da kaç tane araba var? Fakat Vecihi Bey’in meskeninin bahçesinde kendi yaptığı 3 tane uçak var.” dedi.

Vecihi Hürkuş’un tayyare ile yurt çeşidinde, Karadeniz, Marmara, İç Anadolu, Ege ve Akdeniz’e uçtuğuna dikkati çeken Gürer, “O tarihte beşerler, havada değil uçağı görmek, sesini bile çok nadir duyuyorlar. O tarihte Vecihi Beyefendi birçok yere uçuş yapıyor. Bir fotoğraf karesi var. Vecihi Bey’in uçağının etrafında yüzlerce insan toplanmış. Kimi iskemleye, tabureye oturmuş uçağı seyrediyorlar. Zira havada bile göremedikleri uçak, onların kasabasına gelmiş.” diye konuştu.

Gürer, Türkiye’de birinci yerli arabanın 1961 yılında yapıldığını anlatarak, “Fakat Vecihi Beyefendi, ondan 37 sene evvel uçak yaptı ve onunla uçtu. O devirde uçabilmek bir mucize. Uçunca da tekrar yere inebilmek farklı bir mucize sayılırdı. Türkiye’nin en kıymetli girişimcilerinden birisi.” değerlendirmesinde bulundu.

Bahadır Gürer, Vecihi Hürkuş’un Türkiye’de havacılığın doğuşuna, gelişmesine ve toplum tarafından benimsenmesine çok büyük katkıları olduğunu söyledi.

Hürkuş’u, vefat yıl dönümlerinde Ankara’daki mezarı başında andıklarını lisana getiren Gürer, “Ancak onun anıları önünde yalnızca hürmet duymak yetmiyor. Paha vermek nasıl olur? Şayet onu çok seviyorsak, sayıyorsak onun için neler yaptığımız, neler yapabildiğimiz değerli. Öncü havacımız Vecihi Hürkuş, kendisini, ‘Türk havacılığının çalışmak için çırpınan bir hizmetkarı’ olarak tanımlayan en kıymetli girişimcimizdir. Mevt yıl dönümünde onu hürmetle, hasretle anıyoruz.” halinde konuştu.