Tarkan ‘Yanınızdayım’ Demişti: İkizdere’de Köylülerin Cengiz İnşaat’a Karşı Direnişi Sürüyor

DW Gündem’den Serkan Ocak’ın haberine nazaran, İkizdere’ye üç kilometre kala büyük bir kalabalık yol kenarında bekliyor. Kurulan nöbet çadırında dev bir pankart asılı: “Rize İkizdere taş ocağını durduralım” yazıyor. Ortadaki ateşte dev bir ağaç kütüğü yanıyor, ocakta çay kaynıyor.

İşkencedere Vadisi’ne çıkan yolda ise bir jandarma arabası bekliyor. Askerler, yolu kullanmak isteyenlere kimlik sorgusu yapıyor. Herkes birkaç kilometre üstteki iş makinesinin ve askerlerin beklediği alana gitmek istiyor.

İş makinelerinin çalıştığı yere ise kimse alımıyor, makinelerin önüne geçebilmek için köylüler ormanları dorukları aşıyor.

Alanda çok sayıda asker bekliyor. Yarbaydan üsteğmene birkaç subay ve çok sayıda astsubay… Onlarca uzman çavuş kalkanlarıyla iş makinesinin önünde köylüyle karşı karşıya…

Köylüyle askerleri birbirinden ayıran jandarma kalkanlarının çabucak önündeki ateşin başında bayanlar bir yandan ısınmaya çalışıyor, bir yandan uzattığım mikrofona peşpeşe konuşuyor…

“Kepçe nereye biz önüne… Durdurana kadar buradayız…”

“Bana köşk verseler, villa verseler vadimi değişmem. Burası bizim tabiatımız, ömür kaynağımız. Burası taş ocağı mı olur?”

“Bu ağaçları biz büyüttük, artık taş ocağı için kesiyorlar…”

“Cenneti cehennem çukuruna çevirecekler…”

Burası iki yıldır şirketlerin göz diktiği eski ismi Ethone olan Cevizlik ve Gürdere (Pakorom) köylerinin tam ortasındaki ormanlık bir alan. Vadiden İşkencedere gürül gürül akıyor.

İki yıl evvel buradaki bazalt kayaları almak için ‘SR Tarım’ isimli bir şirket, ‘ÇED gerekli değildir’ kararı alarak bölgede taş ocağı açmak için ruhsat aldı. Bölge sakinleriyse karara karşı dava açtı.

Dava sırasında ODTÜ Üniversitesi’nden Prof. Dr. Can Alım ve yaban hayatı uzmanı Ümit Malkoçoğlu, bölgenin nasıl bir doğal zenginliği barındırdığını anlatan ayrıntılı bir rapor hazırladı. Kurdukları fotokapanlarla bozayı, çengel boynuzlu dağ keçisi, karaca ve yaban domuzu görüntülemeyi başardı.

Raporda, İşkencedere Vadisi’nde taş ocağı açılması durumunda vadinin yok olacağı belirtildi.

Rize Yönetim Mahkemesi, yaptığı incelemenin akabinde şirketin aldığı “ÇED gerekli değildir” kararını iptal etti. Proje rafa kalktı.Sihirli sayı: ‘24.9′

İki yıl ortadan sonra bu kere devreye Cengiz İnşaat girdi. Aralık 2020’de yeniden birebir vadide bazalt kayaları almak için yeni bir “ÇED gerekli değildir” kararı alındı.

Çalışma yapılacak alan, bir evvelki “ÇED gerekli değildir” kararındaki üzere 24.9 hektar olarak belirlendi. Bu değerli bir sayı. Zira 25 hektar ve üzeri için ÇED olumlu kararı alınması gerekiyor. Bu stil yatırım yapan şirketlerse ÇED raporu almak yerine tıpkı bölgede 25 hektardan küçük farklı ayrı projeler hazırlıyor.

Projeye nazaran, vadiden çıkarılan kayalar, yeniden Cengiz İnşaat tarafından yapılan İyidere’de Karadeniz kıyısına yapılan Lojistik Liman inşaatında kullanılacak.

Proje, Şubat 2021’de Cevizlik ve Gürdere muhtarlıklarının ilan panosuna asıldı. Bunu gören köylülerse yasal müddet içinde ‘ÇED gerekli değildir’ kararının iptali için tekrar dava açtı.

Rize Valiliği ve Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüğü’ne karşı 18 köylünün 17 Mart 2021’de açtığı dava hala devam ediyor. Köylülerin beklentisi tıpkı iki yıl evvel olduğu üzere yeniden mahkemenin bu kararı da iptal etmesi..

Köylülerin avukatı Yakup Okumuşoğlu, “Yargı süreçleri maalesef uzun sürüyor lakin bir yandan da devam ediyor. Hak arama yalnızca yargı süreçlerinden ibaret değil, şu anda da vadide bir hak arama çabası veriliyor” diyerek köylülerin neden İkizdere’deki alanda çaba verdiğini izah ediyor.

İkizderelilerin korktukları başına geldi. Altı gün evvel Cengiz İnşaat’a ilişkin iş makineleri vadinin yolunu tuttu. Köylüleri bu kere iş makinelerinin önüne geçti. Dev kepçe 100 metre bile ilerleyemeden köylüler tarafından durduruldu.

Köylünün başlattığı nöbetin evvelki günkü dördüncü gününde, jandarma ile köylüler çatışmaya başladı. Jandarma köylünün üzerine biber gazı sıktı. Dokuz kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar sözleri alındıktan sonra hür bırakıldı.

Uğraşın simgesi bayanlar

 İkizdere’de yaşanan çabanın en önünde birinci günden itibaren bayanlar var. Gürdere Köyü’nden Emine Tuncer, tabiatın katledilmesini istemediği için orada olduğunu belirterek, “Burada arıcılık yapıyoruz, otlaklarımız burada. Suyumuz var. Devlet bize arı verdi. Petek verdi, bal yapalım diye… Nasıl bal yapalım artık?” diyor.

Tuncer, Cumhurbaşkanı’na seslendiğini belirterek de, “Gelip görsünler, burası taş ocağına layıksa yapsınlar…” diyor. Tuncer’in en büyük korkusu ise, dinamitle yapılacak patlatmalar sırasında konutunun ziyan göreceğini niyeti. Zira taş ocağı kendi meskenine yalnızca birkaç yüz metre uzakta.

Gürdere Köyü sakinlerinden Songül Baş da vadisini korumak için beş gündür her gün alana gittiğini anlatıyor: “Burası bizim yaşadığımız vadi. Şayet biz bir kestane ağacı kesseydik bizi mahpusa atarlardı fakat Cengiz geldi kesti. Biz büyüttük, o deviriyor. Devlete boynumuz kıldan ince lakin askeri dikti karşımıza. Artık ne yapacağız?”