TUNCELİ (AA) – Tunceli Müzesi’nde muhafaza altına alınarak sergilenen yaklaşık 500 yıllık koç ve at biçimli mezar taşları, geçmişte yaşayan …
TUNCELİ (AA) – Tunceli Müzesi’nde muhafaza altına alınarak sergilenen yaklaşık 500 yıllık koç ve at biçimli mezar taşları, geçmişte yaşayan insanların klasik örf ve adetleri, inançları ve mitolojik ögeleri hakkında değerli bilgiler sunuyor.
Turizm açısından büyük kıymete sahip olan 4 blok ve 5 bin 800 metrekare kapalı alandan oluşan müze, barındırdığı 2 bin civarında yapıtla binlerce yıllık tarihe ışık tutuyor.
Yazılı ve görsel alanların yanı sıra “Alevilik”, “arkeoloji”, “kütüphane” ve “etnografya” kısımlarının bulunduğu müzede, lokal kültürü yansıtan koç ve at başlı mezarlar ziyaretçilerden ilgi görüyor.
Kent tarihinin 500 yıllık geçmişinden izler taşıyan bu mezar taşları, yıllar evvel bölgede yaşayanların klâsik örf ve adetlerinin yanı sıra inanç ve mitolojik ögeleri hakkında çeşitli bilgilere ulaşılmasını sağlıyor.
Arkeolojik ve etnografik açıdan Tunceli kültürünün kıymetli bir halkasını oluşturan mezar taşları, üzerlerindeki kılıç, hançer, tüfek, mermi şeridi, mutfak eşyası, hayvan ve bitkisel bezmeler ile dikkati çekiyor.
Mezar taşlarındaki bu bezmeler, birebir vakitte mezar sahibinin cinsiyeti, toplumsal statüsü, kişiliği, mesleği ve inancına dair ipuçları veriyor.
Tunceli Müzesi Müdürü Kenan Öncel, AA muhabirine, koç ve at biçimli mezar taşlarının Türkiye’nin birçok vilayetinde bulunduğunu ve Tunceli’de daha yaygın görüldüğünü söyledi.
Mezar taşlarının Akkoyunlu ve Karakoyunlulara ilişkin mezar kültürünün kentte ağır biçimde yaşandığını gösterdiğini belirten Öncel, müzedeki en eski tarihli mezar taşının 18. yüzyıla tarihlendiğini lisana getirdi.
“Koç ve at başlı mezar taşlarının korunması için envanterlerini yapıyoruz”
Kentte 1970’li yıllara kadar koç ve at biçimli mezar taşı kültürünün devam ettiğini söz eden Öncel, şunları belirtti:
“Tunceli’de koç ve at biçimli mezar taşı kültürü son yıllarda yine canlanmaya başladı. Birtakım köylerimizde yeniden bu mezar taşlarını görmeye başladık. Şu anda müzede 70 civarında koç ve at biçimli mezar taşımız var. Vilayetimizde tescilleyerek muhafaza altına alınan 30’a yakın koç ve at biçimli mezar taşlarının bulunduğu sit alanlarımız mevcut. Biz daima koç ve at biçimli mezar taşlarının olduğu ilçe ve köyleri ziyaret ediyoruz. Bu mezar taşlarının bulunduğu yerleri yalnızca sit alanı ilan etmiyoruz tıpkı vakitte tek tek envanterlerini ve resmi kayıtlarını yaparak müzenin hafızasında saklıyoruz.”
Müzede vazifeli arkeolog Özgür Şahin ise koç ve at biçimli mezar taşlarının kent kültürü tarihi içerisinde kıymetli bir yeri olduğunu lisana getirdi.
Mezar taşlarının yöre beşerinin klâsik örf ve adetlerinin yanı sıra inanç kültürü hakkında değerli bilgiler sunduğunu aktaran Şahin, “Geçmişten günümüze değerli bilgiler aktaran bu koç ve at biçimli mezar taşların üzerinde çoklukla saz, saç örgüsü, mutfak eşyaları, kılıç, tüfek üzere motifler vardır. Bu motiflerin yanı sıra mezarların üzerinde bitkisel ve hayvansal bezemelerde kullanılmıştır. Bezeme motifleri yalnızca süsleme emelli olarak kullanılmamış, ölen kişinin cinsiyeti, toplumsal statüsü, mesleği ve inanç kültürü hakkında da son derece kıymetli bilgiler sunan kaynaklardır.” dedi.
Şahin, Tunceli yöresinde mezar taşları ve mezar geleneği üzerinde inanç kültürünün yüklü bir tesiri bulunduğunu belirterek, “Alevi inancı ve yöre insanın kültürel bedellerinin bütünleşmesiyle şekillenmiş koç ve at biçimli mezar taşları, bölgenin değerli arkeolojik ve etnografik maddi kültür kaynaklarını yansıtmaktadır. Tunceli’nin kıymetli maddi kültür halkalarından olan bu mezar taşlarının son 500 yıllık periyodu aydınlatması bakımından korumak, sahiplenmek ve gelecek jenerasyonlara aktarmak bizim en büyük sorumluluklarımız ortasında yer almaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
AA / Sidar Can Eren – Son Dakika Haberleri
