Takıntılı düşünceleriniz varsa mutlaka yardım alın

Takıntı, bilimsel ismiyle OKB (Obsesif–Kompulsif Bozukluk) ruhsal bir hastalıktır. Niyet, fikir ve dürtüler seviyesinde olan takıntılara obsesyon denilirken tekrar eden davranışlar ve zihinsel aksiyonlar seviyesinde olan takıntılara ise kompulsiyon denilir. Beykent Üniversitesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Pervin Nedim Bal, geçmişte takıntı hastalığı az görülürken günümüzde bu hastalığın epey yaygınlaşmış olduğunu belirterek kıymetli bilgiler paylaştı.

“TAKINTI ÇOCUKLUK DEVRİNDE DE GÖRÜLEBİLİR”

Doç. Dr. Bal, yapılan araştırmalara nazaran “Takıntı hali, toplumun yüzde 2-3’ünde gözükür hale gelmiştir. Takıntılar, küçük çocukluk periyodu dahil her yaşta görülebilir, lakin ergenlikte (12–19 yaş) ve genç yetişkinlikte (20–30 yaş) gözükme sıklığı daha yüksektir. Takıntılar bayanlarda erkeklere nazaran daha yüksek görülmekte, buna rağmen erkelerde ise bayanlara nazaran daha erken yaşta görülmektedir.” açıklamasında bulundu.

Çeşitli nedenlere bağlı olarak bireyden şahsa farklılık gösteren ve yaygın olarak görülen pek çok takıntı olmakla birlikte, bunlardan dünyada en sık görüleni paklık takıntısı olduğunu tabir eden Doç. Dr. Bal, “Bu takıntıyı yaşayan birey, ellerine, vücuduna, giysilerine, meskenine ve bulunduğu öbür ortamlara değişik unsurların bulaştığını düşünmekte ve münasebetiyle ortaya çıkan bu düşünsel badireyi giderebilmek için sık sık paklık yapmakta ya da yıkanmaktadır.” diye konuştu.

Doç. Dr. Bal, “Sık görülen takıntılardan bir başkası ise denetim takıntısıdır. Bu takıntıyı yaşayan birey, örneğin meskenden çıkarken ocağı açık bırakıp bırakmadığı, çıkarken kapıyı kilitleyip kilitlemediği, ütüyü elektrik prizinden çekip çekmediği üzere bahislerde çok kuşku yaşar ve hasebiyle ortaya çıkan bu düşünsel sorunları ve kuşkuları giderebilmek için tekrar tekrar denetim etme ihtiyacı duyar. Ayrıyeten, kişi kendi denetimini kaybedip birine ziyan verebileceği konusunda da çok biçimde endişelenir, bu yüzden diğerine ziyan vermesine sebep olabilecek aletleri etrafından uzak tutmaya çalışır.” dedi.

SİMETRİ, NİZAM VE SAYMA TAKINTISI

Simetri ihtiyacı, sistem ve sayma takıntılarının da sık görülen takıntı çeşitlerinden olduğunu ve bireyin tüm hayatında simetri ihtiyacı, düzenlilik niyeti hâkim olduğunu tabir eden Doç. Dr. Bal, “Dolayısıyla birey, ortaya çıkan bu düşünsel ezayı giderebilmek için etrafındaki tüm objeleri sisteme sokma ve simetrik olmalarını sağlama davranışı gösterir. Sayma takıntısı olan bireyler ise rastgele bir günlük faaliyeti belli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünür ve hasebiyle ortaya çıkan bu düşünsel badireyi giderebilmek için sayma davranışında bulunur. Örneğin, eşini uğurlarken üç sefer ‘Allaha emanet ol’ der.” biçiminde tabir etti.

Dokunma takıntısı olan hastalarda ise birtakım davranışları yapmadan evvel ‘önemsedikleri bir eşyaya’ dokunma muhtaçlığı duyduklarını belirten Doç. Dr. Bal, “Bu takıntıya sahip olan bir hasta sokağa çıkmadan evvel, ölmüş babaannesinin fotoğrafına dokunmaması halinde olumsuz bir olay ile karşı karşıya kalabileceğinden telaş duyar. Münasebetiyle ortaya çıkan bu düşünsel badireyi giderebilmek için otobüs durağından konuta geri dönüp babaannesinin fotoğrafına dokunur” diye konuştu. Son olarak yaygın olarak görülen takıntılara ek olarak kelamlarına şu biçimde devam etti: “Saklama takıntısı da yaygın görülen bir takıntı cinsidir. Kişi “ileride gerekli olabilir” fikri ile gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirir ve saklar. Batıl inançlar, uğurlu, uğursuz sayılar ve renklere ait takıntılar da günlük hayat aktivitelerini engelleyecek ya da günlük fonksiyonlarımızı kısıtlayacak kadar sık ve ağır ise o vakit hastalık seviyesinde kıymetlendirilir.”

HASTALIK SEVİYESİNDEKİ TAKINTININ SEBEPLERİ

Hastalık seviyesindeki takıntı hastalığının neden kaynaklandığı hakkında kesin bir kanı bulunmamakla birlikte kimi varsayımlar üzerinde durulmakta olduğunu belirten Doç. Dr. Bal, “Bu hastalığın, hastanın anne-babasında ve öteki birinci derece akrabalarında sık görülmesi hastalığın genetik olabileceğini düşündürmektedir. Ayrıyeten, beyin fonksiyonlarında bozulma ve Serotonin de takıntı hastalığına yol açtığı varsayılmaktadır. Çocukluk çağı travmalarına (örneğin, cinsel istismar) maruz kalan bireylerin, ileri ömürlerinde değerli bir gerilim yaşaması ve çabucak akabinde takıntının ortaya çıkması, erken çocukluk devrinin takıntı gelişiminde değerli rol oynadığını göstermektedir. Başka bir varsayım da kişilik özellikleridir. Kişilik yapısı olarak titiz, kuralcı, detaycı, mükemmeliyetçi özelliklere sahip olan bireyler takıntı hastalığına daha yatkın bireyler olarak kıymetlendirilir.” diye konuştu.

Doç. Dr. Pervin Nedim Bal, takıntı hastalığının bazen ilaç ve psikoterapi ile bazen de yalnızca psikoterapi ile tedavi edilmekte olduğunu söz etti. Bal, “Bilişsel davranışçı terapiler, hastalığın hem tedavisinde hem de tekrarlamasının önlenmesinde epey değerli bir yere sahiptir. Bilişsel tedavilerde hedef rahatsız edici fikirlerin oluşturduğu sorumluluk algısını azaltmaktır. Bilişsel yanılgıların belirlenmesinden sonra gereğince fonksiyonel olmayan bu fikirlerin daha gerçekçi ve fonksiyonel olanları ile yer değiştirmesi, böylece yüksek sorumluluk algısının azaltılması sağlanır. Öbür yandan, hastaların takıntıya neden olan korku verici fikirleri sönme, sistematik duyarsızlaştırma, taşırma, gevşeme vb. çeşitli terapötik tekniklerle giderilmekte ve böylece birey takıntılı davranışlardan kurtulmaktadır. Sonuç olarak, takıntılı fikir ve davranışların günlük yaşamsal fonksiyonlarımızı yerine getirmemizi zorlaştırması, kısıtlaması, bozması, yani takıntının bu derece şiddetli ve ağır olması halinde bireylerin bir psikoloğa ya da psikiyatriste başvurmasını önermekteyiz.” dedi.