Kişinin istemediği halde aklına takılan, yanlışsız ve mantıklı olmadığını bilse de aklından uzaklaştıramadığı rahatsız edici niyetlere ‘obsesyon …
Elbette her yaşta insanların birtakım takıntıları olabilir. Bu takıntılar kişinin ömrünü etkilemiyorsa, hayat kalitesini düşürmüyorsa, yapması gereken olağan fonksiyonları engelleyecek hale gelmemişse hastalık boyutundan bahsedilmez. Lakin fonksiyonelliği bozar hale geldiğinde bilhassa çocuğun okul hayatını, derslerini, arkadaş bağlarını, toplumsal yaşantısını, aile ilgilerini olumsuz etkiliyorsa Obsesif Kompulsif Bozukluk’tan (OKB) bahsedilmektedir ve tedavi edilmesi gerekir.
OKB belirtileri “kirlenme korkusu ve çok paklık takıntıları, nizamlı ve simetrik olma, kişinin kendisinin yahut diğerlerinin ziyan görmesine ilişkin niyetlere kapılması, daima bir şeyleri denetim etme muhtaçlığı, kompulsif olarak belli kalıplarda sayma, önemli bir hastalığının olduğunu düşünme” olarak sıralanabilir.
Sinsi ilerliyor!
Yaşadığımız pandemi sürecinin, dünya çapında yapılmış birtakım çalışmalarda çocuk ve ergenlerde OKB belirtilerinin artmasında risk oluşturduğu gösterilmektedir. Çocukluk devrinde OKB’nin tanınması daha güç olabilir. Bunun nedenlerinden biri OKB’nin sinsi başlangıçlı olması ve ailenin başlama devrini gözden kaçırmasıdır. Lakin OKB’nin, prognoz açısından çocukluk yaşında başladığı vakit, gelişimsel süreç içinde daha ağır ve uzun seyrettiği gözlenmektedir. Bu nedenle çocukluk devrinde OKB belirtileri varsa bir an evvel müdahale etmek gerekir.
Bu tekliflere dikkat!
Çocuklara sık sık elleri yıkama, dezenfektanla temizleme, ateş ölçme üzere tekliflerde bulunulmamalıdır. Bilimsel makale ve kılavuzlardaki tekliflere dikkat etmek kâfi olmaktadır.
Çocukların tekrarlayıcı biçimde sorduğu ‘Ellerim pak, değil mi? Hastalanmam, değil mi? Virüs olan yerlere dokunmadım, değil mi? üzere tekrarlayan sorularına yalnızca bir kere yanıt vererek telaş ve obsesif kanılarını pekiştirmekten kaçınmak gerekmektedir.
Çocuğun yaşına uygun bir halde somut olarak hastalıkla ilgili bilgi verilmelidir. Çocukların bu süreci gerçek bir halde öğrenmesi, sorularının açık ve net bir biçimde somutlaştırılarak cevaplanması tasalarını kıymetli ölçüde azaltacaktır.
Küçük yaştaki çocuklarda bilhassa el yıkama, toplumsal uzaklığın ehemmiyeti, maske takma ve sokağa çıkma yasağı üzere hususlar oyunlaştırılarak, hikayeleştirilerek anlatılabilir. Bu devirde de Covid-19 ile ilgili basın yayın organlarındaki haberleri daima takip etmek ve konutta tartışmak gerçek bir yaklaşım olmayacaktır.
Tedavi çocuğun yaşına nazaran değişebiliyor
Küçük çocuklarda oyun terapisi, destekleyici terapiler, ailelerle işbirlikçi tavır işe yararken; daha büyük çocuklarda OKB’de bilhassa obsesif kanıların ve kompulsiyon davranışlarının giderilmesi için ilaç kullanma gerekliliği ortaya çıkabilir.
Çocukluk devrinde OKB’de bir taraftan kullanımları son derece inançlı ve denetimli olan ilaçlar seçilerek tedavi edilirken, öbür taraftan da çocuğun yaşına uygun terapi usulü yapılması en aktif tedavi seçeneği olmaktadır. Çocuğun, tabibi tarafından önerilen ilaçlarını sistemli bir biçimde, önerilen doz ve müddet boyunca almasına ihtimam gösterilmeli, bu süreçte çocuğa her adımda takviye olup başarılarına olumlu geri bildirimde bulunulmalıdır.
