Son dakika: Kripto parada flaş gelişme! Artık değişecek, kıtlık yolda…

Esasen bir müddettir bu husus gündemdeydi. Tesla CEO’su Elon Musk ve öbür pek çok isim de çevreci münasebetlerle kripto paraları eleştirmişti. Zati araştırmalarla da kripto para madenciliğinin güç tüketimindeki yansımalarına sık sık dikkat çekiliyor.

Kripto para madenciliği en kolay tarifiyle, özel yazılım ve donanımlara sahip aygıtların, karmaşık sorunları çözerek kripto para transfer süreçlerini onaylaması ve bunun sonucunda yeni üretilen kripto para ile ödüllendirilmesi…

Yani kripto paraya satın alarak ya da madenci olarak yatırım yapabiliyorsunuz. Bilgisayar ve internete sahip olan herkes madencilik yapabiliyor. Kripto para madenciliğinde de Asic, grafik işlemci ünitesi yani GPU, CPU yani merkezi süreç ünitesi ile madencilik ve bulut madenciliği üzere cinsler var.

Çevresel yansılar arttı

Seçilen madencilik çeşidine bağlı olarak bu alanda gelir elde etmek bir oldukça vakit alıyor. Donanımın maliyetini çıkartmak sıkıntı olabiliyor. İşlemci gücü arttıkça elektrik tüketimi de artıyor. Aygıt sayısı arttıkça aygıtları işletmek, denetim etmek ve bakımlarını yapmak için harcanan vakit da artıyor.

Bitcoin’in artan kıymeti kripto para madenciliğine ilginin artmasını sağlamıştı. Öteki paralar da düşünüldüğünde her yıl dünyada kıymetli ölçüde güç kripto para piyasasına akıyor.

Kripto para madenciliği, bilgisayar donanımı bulma zorluğu, elektrik tüketimi ve etrafa ektisi münasebetiyle da eleştiriliyor. Kripto paralar dünyanın güç tüketiminde çok öne çıkmaya başladı. 2018 yılında kripto paralar için harcanan gücün İrlanda’nın güç tüketimine eşit olduğu açıklandı. Son yıllarda bu daha da arttı.

Kripto paraların bedelleri yükseldikçe etrafa ziyanları da artıyor. Cambridge Üniversitesi araştırmacıları, bu yıl yalnızca Bitcoin tarafından tüketilen toplam gücün 128 terawatt saate ulaşacağını açıkladı.

Bu da tüm Norveç’in tüketiminden daha fazla. Bitcoin üretimi yapan madenciler sahip oldukları sistemleri günün 24 saati çalıştırıyorlar. Fiyat süratle yükselirken madencilik bölümüne her gün yüzlerce yeni isim giriyor. Kripto para üretimi nedeniyle karbon salınım ölçülerinde gözle görülür artış olduğu tabir ediliyor.

Karbon vergisi önerisi

Madencilere karbon vergisi uygulanması öneriliyor. Kimi ülkeler madenciliği yasaklıyor. En son yasaklayan Çin oldu. Lakin yenilenebilir güç kullanımı da yaygınlaşıyor. Güneş ve rüzgar  gücü kullanımı artıyor. Kripto para üretiminde gece oluşan güç fazlası yahut yenilenebilir kaynaklardan üretilen pak güç de kullanılmaya başlandı.

Yüzde 70’i Çin’de yapılıyor

Marmara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık, kripto para madenciliğinin çok fazla bilgisayar gücü gerektiren karmaşık ve güç ağır bir süreç olduğunu belirterek, şunları söyledi:

“Kripto para madenciliği endüstrileşmiş hayatın öbür alanları kadar etraf için şimdi tehdit değil. Madencilikte kullanılan bilgisayarlar rastgele bir kaynaktan gelen gücü kullanabilirler. Bu yenilenebilir güç de olabilir. Yaşanılan yerin elektrik fiyatına bağlı olarak madenciliğin maliyeti değişiyor. Daha verimli bilgisayar ekipmanı da bunu azaltır.”

Elektrik maliyeti

Kırık, “Elektriğin fiyatı ne kadar düşükse, madenciler için o kadar az maliyet vardır. Bu da çıkarı artırır. Kripto para madenciliğinin büyük kısmı güç maliyetleri Avrupa ülkeleri ve Amerika’dan daha ucuz olduğu için Çin’de yapılıyordu. Dünyadaki kripto para madenciliğinin yüzde 70’i, Çin’de dönüyor. Fakat Çin hükümetinin kararından sonra artık bu değişecek” dedi.

Türkiye’de de kripto para madenciliği yapan beşerler var. Fakat sayıları tam bilinmiyor. Kurumsal olarak bu alanda 15’e yakın isim olduğu iddia ediliyor.

Donanım kıtlığı yolda

Madenciliğe artan ilgi donanım tarafında da sıkıntılara neden oluyor. Bilhassa yeni çıkan Chia isimli kripto paranın hard disk ve SSD (sabit disk sürücü) ile toplanması nedeniyle donanım kıtlığı yaşanabileceği de belirtiliyor. BitTorrent’in mucidi Bram Cohen tarafından yaratılan chia blokzincir farklı bir model kullanıyor. Bu yeni metot, madenciliğin, GPU yerine SSD ve HDD üzere diskler üzerinden yapılmasını sağlıyor.

Hard disk ögesi

Data Kurtarma Hizmetleri Genel Müdürü Serap Günal, hard disk madenciliğinin gelişmeye başladığını, bilinen kripto paraların tersine işlemci ya da ekran kartı gücü talep etmeden depolama alanlarında toplanarak elde edildiğini söyledi. Chia isimli kripto paranın gündeme oturduğuna işaret eden Günal, şunları söyledi:

“Özellikle Çin’de madencilerin bu alana hakikat büyük talebi bulunuyor. Bu talep beraberinde de hard disk kıtlığını globalde ve ülkemizde göstermeye başladı. Ülkemizde şimdi kripto para madenciliğine dair bilinen yollarda dahi çok büyük üretimler gerçekleşmese de hard disk madenciliğinde üretimler başlamış durumda.

Şu an ülkemizde de bu durumdan kaynaklı bir hard disk kıtlığı yaşanıyor diyebiliriz. Teknoloji marketlerinde hard disklere yönelik ağır alımlarla karşılaşıldığı ve tükenme durumuna geldiğini görebiliyoruz. Bu ülkemizdeki üreticilerden ve yurtdışından da kaynaklı olabilir. Başta Chia olmak üzere başka hard disk kaynaklı kripto paraların resmi alım satımı yapılmaya başlamasıyla bu durum çok önemli boyutlara ulaşacak.”

Yatırımcı talebine nazaran

Ünlü çip üreticisi Nvidia birkaç hafta evvel çiplerinin kripto para madenciliğinde kullanılmasını engellemek istediğini açıkladı. Uzmanlara nazaran mevcut durumda kripto paralardaki yatırımlar, emtia piyasaları başta olmak üzere klasik yatırım araçlarına yönelse de ilerleyen süreçte yatırımcılar kripto paraları yeniden tercih edebilir. Ayrıyeten önümüzdeki süreçte kripto para madenciliğinin, elektrik tüketiminden ötürü ortaya çıkardığı çevresel etkenler daha sık konuşulacak, devletler için bu bir baskı aracı haline gelecek üzere duruyor.