Türkiye’de birinci koronavirüs olayının görüldüğü 11 Mart 2020 tarihinden sadece 14 gün sonra hayata geçirilen koronavirüs nedeniyle kısa çalışma …
Milliyet’ten Cem Kılıç’ın yazısı
Bir yılı aşkın bir müddet uygulanan kısa çalışmanın bitişi ve iş yerine dönüş ile birlikte insan kaynakları ünitelerinin yeni gündemleri oluşacak. Bugün bu mevzuları ele almaya ve kısa çalışma sonrası iş yerlerinde yapılması gereken planlamaları değerlendirmeye çalışacağım.
İSG eğitimi
İnsan kaynakları ünitelerinin kısa çalışmadan dönen emekçiler için birinci yapması gereken planlama, bu bireylerin işe adaptasyonunun sağlanması. Bu mevzuda atılacak birinci adım da iş sıhhati ve güvenliği eğitimi.
Salgın ne yazık ki salgın öncesi dinamiklerden çok farklı halde yaşandığı için, pek çok kişinin salgın öncesi ömür biçimine dönmesi kolay olmayacak. Çok uzun müddet meskenden ve kısa çalışan bir kişi iş yerindeki kurallara tekrar adapte olmak noktasında zorlanabilir.
Bu yüzden birinci evvel iş sıhhati ve güvenliği eğitimlerinin yenilenmesi gerekiyor. Başka yandan bu konu isteğe bağlı bir durum da değil, bir mecburilik.
Çalışanların altı ay ve daha fazla mühletle iş yerlerinden uzakta kalmaları halinde üretim süreçlerine yabancılaşması ve çalışma ortamından uzak kalmaları nedeniyle doğabilecek olumsuz durumların engellenmesi için bu eğitimlerin verilmesi gerekiyor. Bu eğitimin iş güvenliği uzmanı ve iş yeri doktoru tarafından verilmesi ve kayıt altına alınması kıymetli.
VİRÜS HAYATIMIZDA
Kısa çalışmanın 30 Haziran prestijiyle bitiyor olması, zorlayıcı nedenle kısa çalışmanın da sonlanması manasına geliyor. Öbür yandan koronavirüs bir müddet daha hayatımızda olacak.
Münasebetiyle kısa çalışma sonrası iş yerinde çalışma biçimlerinin de tekrar ele alınması, esnek ve uzaktan çalışmanın planlanması gerekiyor. İş yerlerine giriş ve çıkışlarda bir ortaya gelinecek kişi sayısının azaltılması, yemek ve mola müddetlerinde vakit geçirilecek alanların bölünmesi üzere önlemlerle bu süreçte iş yerinde yeni bir salgın yaşanmasının önüne geçilmesi koşul.
FESİH YASAĞI
30 Haziran 2021 tarihinde sırf koronavirüs nedeniyle kısa çalışma değil, fesih yasağı da sona erecek. 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren uygulanmakta olan fesih yasağının 30 Haziran’da sona erecek olması iş kayıplarının yaşanmasına neden olabilir.
Fesih yasağı mühletince 12 milyar 764 milyon 834 bin TL nakdi fiyat dayanağı ödendi. Nakdi fiyat takviyesi sayesinde salgın önlemleri nedeniyle çalışamayan ya da çalışma müddeti azalan çalışanların gelir kayıplarının önüne geçilmeye çalışıldı.
3 milyon 501 kişinin fesih yasağı mühletince nakdi fiyat takviyesi alması ve işlerine tutunması sağlandı. 30 Haziran sonrası işyerlerinde ertelenen fesihlerin gerçekleşmesi kelam konusu olabilir.
Bu durumda işsizlik maaşı alamayacak bireyler olmasının önüne geçilmesi maksadıyla işsizlik sigortasından yararlanma kaidelerinin esnetilmesi kelam konusu olabilir.
AŞI TEŞVİK EDİLEBİLİR
Patronlar iş yerlerinde bir an evvel salgın öncesi periyoda dönebilmek için çalışanlarının aşı olmasını teşvik edici düzenlemeler planlayabilirler.
Sırası gelen kişinin tıpkı gün randevu alması halinde ikramiye ödenmesi, aşı sonrası gün fiyatlı müsaade, ya da aşı olan şahısların mesai saatleri içerisinde aile hekimlikleri ya da hastanelere gidiş gelişinin sağlanması üzere uygulamalarla çalışanlarının aşı olmasını teşvik edecek patronlar çalışanların bir an evvel aşı olmalarını sağlayıp aşı kararsızlığının oluşmasını engelleyebilirler.
UZAKTAN ÇALIŞMADA YENİ PERİYOT BAŞLIYOR
Koronavirüs salgını müddetince pek çok çalışan meskenden çalışmayı deneyimledi. Salgının denetim altında tutulmasına yönelik olarak alınan önlemler nedeniyle daha evvel hiç iş yeri dışından çalışma tecrübesi olmayan pek çok kişi konuttan çalışmaya başladı.
Bu süreçte uzaktan çalışmaya geçiş ve uzaktan çalışan çalışanların hakları sıkıntısı emekçi ve patron ortasında çok da konuşulmadı. Lakin kısa çalışmanın bitiyor olması, koronavirüsün de zorlayıcı neden olmaktan çıkması manasına geleceği için uzaktan çalışan personellerin artık bu hususta onaylarının alınması gerekecek.
Münasebetiyle patron emekçinin onayı olmadan, uzaktan çalışmayı zorlayamayacak. Ayrıyeten uzaktan çalışan çalışanların hali hazırdaki mukavelelerinin revize edilmesi ya da ek bir protokol ile uzaktan çalışılan günlere ait maddi ve toplumsal hakların düzenlenmesi gerekecek.
22.5 MİLYON KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ
2020 yılının Mart ayı sonunda hayata geçirilen kısa çalışma ödeneği sayesinde pek çok çalışanın istihdamda kalması sağlandı. Nisan 2020 ile Mayıs 2021 periyodu ortasında 22 milyon 664 bin 919 kısa çalışma ödeneği ödendi.
Toplamda 35 milyar 13 bin 932 TL meblağında kısa çalışma ödeneğinin ödendiği süreçte istihdamın ve bir ölçüde gelirlerin korunması sağlanmış oldu.
Bu sayılar kısa çalışmanın salgında üstlendiği rolü açıkça ortaya koyuyor. Öbür yandan kısa çalışmanın üç altı aylık öngörülen müddetinin uzaması ve bir yılı aşkın bir müddet uygulanması nedeniyle ortaya çıkan birtakım sıkıntılar oldu.
Emekliliğin ötelenmesi, emzirme ödeneği ve rapor parasına erişememe halinde gerçekleşen problemlerin tahlili için kısa çalışma sonrası kimi adımların atılması gündeme gelecektir.
