SIRTINI DÖN

Bundan bir yıl evvel Melania Trump’ın ABD-Meksika hududunda bulunan toplumsal hizmetler merkezine yaptığı ziyarette giydiği, sırtında “I really don’t deva, do you” (Gerçekten umurumda değil, senin umurunda mı?) yazılı Zara parkası tam da bu kadar hassas bir noktada ve gündemde verdiği bildiriyle hayli konuşulmuş, tartışmalar yaratmıştı. Sırt birçok şey anlatıyor(du). Titanic sinemasında Kate Winslet’ın canlandırdığı Rose karakterinin, sırtı bağcıklı elbisesinin iplerini bağlatırken annesinin ona yaptığı evlilik baskısı, bayanın hakimiyet kuramadığı sırt bölgesi üzerinden mazur kaldığı zorlama ve boyun eğmeye işaret ediyordu.

Mirelle Darc, “Le Grand Blond Avec Une Chaussure Noire” sinemasında giydiği, Guy Laroche imzalı sırt dekolteli bahadır elbiseyle sinemanın direktörü Pierre Richard’ı senaryo değiştirmeye mecbur bırakmış, moda tarihinin unutulmaz dizaynları listesine ismini yazdırmıştı.

Unutulmamak, çığır açmak ve sürpriz tesiri yaratmak için ileti ya da çıplaklık kural değil elbette; Jean Paul Gaultier’nin 2011 yılında tasarladığı sırtı varlıklı ayrıntılı ve uzun elbiseyi andıran trençkotu bunu çok güzel doğruluyor.

Sırt, göğüs kısmının tersine düz bir bölge olduğundan moda çeşitli oyunlar, iletiler, ayrıntılar, dikişler ve kısımlar aracılığıyla, çıplaklık ya da örterek bu bölgeyle yıllarca uğraşmış ve onunla kurduğu bağ üzerinden tarihe damga vuran bir sürü kıyafet yaratmış. Tüm bu dizaynları görebileceğiniz, Kasım 2019’a kadar Bourdelle Müzesi’nde devam eden Back Side standı, modanın vücutla kurduğu anatomik alakayı de gözler önüne seriyor.

HEYKELSİ DİZAYNLAR

Sırtı açık dizaynlar standa damga vuruyor. 20. yüzyılın başında, bilhassa Batı’da bayan vücudunun özgürleşmesi, bayanın toplumsal hayatta faal rol alması ve bronzluğun da popülerleşmesiyle bu yıllarda sırt dekolteli modüllere odaklanıyor moda. Akabinde Azzedine Alaia’nın sırtı açık bant ayrıntılı kıyafetinden, Yves Saint Laurent’nın sırtı dantelle örttüğü siyah elbiseye, John Galliano’nun sırtı tam 51 düğmeyle kapattığı dizaynından Jean Paul Gaultier’nin sırtı korse görünümlü kombinezonuna, bu bölgenin nasıl formlar yaratabildiğini, modanın bayan vücuduna adeta bir heykeltıraşın yaklaşımı üzere anatomik bir gözle nasıl biçim verdiğini gözlemliyoruz. Ünlü Fransız heykeltıraş Antoine Bourdelle’in yapıtlarının bu kıyafetlerle yan yana olması da tesadüf değil.

NEDEN YALNIZCA BAYANLAR?

Bedenin en dişi ve en fetiş bölgelerinden biri olan sırtın büsbütün açık bırakıldığı dizaynlar dünden bugüne moda dünyasında popülerliğini koruyor. Sırt dekoltesi ve sırtla ilgili her ayrıntı, sıradanlaşan önden imajların, ön tarafa yatırım yapan kıyafetlerin ve selfie’lerin bilakis üzerine daha az düşünülmüş, daha bâtın kalmış ve hasebiyle daha çok merak uyandıran bir bölgeyi açığı çıkardığı, dikkatleri beklenmeyen bir istikamete çevirdiği için şaşırtıyor, ilgi ve merak uyandırıyor. Düşünsenize; yalnızca sırtını gördüğünüz bir insanı, hele de bu sırt epeyce enteresansa daha çok merak etmez, sırtın sahibini, yüzünü, kimliğini bir an evvel öğrenmek istemez misiniz? Büyük ressamların izleyiciyi etkilemek için çoğunlukla vücudun bu bölgesine odaklandıklarını unutmayalım.

2019/20 sonbahar-kış defilelerinde de dizayncılar art pencereden göz kırpıyor döneme. Sırt, Balmain’de siyah puantiyeli ve fermuarlı transparan bir kumaşla örtülürken, Cavalli’de çırılçıplak kalıyor, Barcelona’da ise çapraz bağlarla hitap ediyor göze. Saint Martins’deki devasa omuz ayrıntılı tasarım, kişinin kanatlanıp uçacağı izlenimi yaratıyor.

Sırt dekoltesi dişi ve mert, bedeninin bu bölgesini göstermeyi isteyen ve bu hakkını kullanan güçlü ve özgüvenli bayanın da simgesi; tıpkı küçük elbise, göğüs dekoltesi ya da transparan dizaynlar üzere…

Bu noktada standın küratörü Alexandre Samson’un çarpıcı bir tespiti var: “Sadece bayanların sırtta kapanan, iliklenen kıyafetleri var ve bu onları, elbiseyi giyinmek için bir diğerine muhtaç kılıyor. Özgürlüklerin, kadın-erkek eşitliğinin geliştiği bir dünyada bu dengesizlik ayrımcılığa işaret etmiyor mu sizce?”

Dizayncılar tahminen bizleri duyar ve sergiyi gezdikten sonra erkekler için de sırt bölgesinden kapanan kıyafetler yapar.

YAZI: SELİN MİLOŞYAN