Cevdet Cantürk – Yunan tarafı bu kadar kuvvetli bir direnişi ve bu kadar çok kayıp vereceklerini hiç beklemiyordu. İngiliz resmi açıklamalarına …
Türk ordusunun zayiatı ise 1389 subay ve 37900 neferdi. Vatan için milletin 5723 evladı, Sakarya uzunluklarında, şehit olmuştu.
Roller değişiyor
Büyük devletler için Şark sıkıntısı demek, Sevr’in Türklere kabul ettirilmesi demekti. Ve artık bu hayal de Sakarya’nın sularına gömülmüştü.
Sakarya, Türk milletinin mevt kalım savaşıydı. Dönüm noktasıydı. Artık roller değişiyor, savunma Yunan’a, taarruz sırası Türk’e geçiyordu.
Kars ve Ankara antlaşmaları üzere kıymetli siyasi sonuçları olan Sakarya Meydan Muharebesi, İngiltere ve Fransa’nın Doğu Akdeniz siyasetlerinde da ayrışmaya sebep olmuştu.
Fransızlar ile yapılan muahede, İtilaf devletleri bloğunu çatlatmış, Sevr’in kırılgan porselenlerini paramparça etmişti. Böylelikle, düşmanlığı dostluğa çevrilen Fransa, güney cephemizden çekiliyor, kıymetli ölçüde savaş gerecini de bırakıyordu.
İngilizler de Ankara’yı tanımak mecburiyetinde kalıyordu. Çünkü iki taraf ortasında esir değişimini öngören mutabakat imzalanıyordu.
Rusya ile 16 Mart 1921’de yapılan Moskova Antlaşması’nın bir tekrarı niteliğindeki Kars Antlaşması da Sakarya zaferinin ertesinde imza edildi. Artık ticari boyutta da bağlantılar geliştiriliyordu.
Elbet, Büyük Yunanistan hayali, Sakarya ırmağının sularında boğulmuştu.
Kurtuluş umudu Ankara
Ulusal Uğraşın kalbinin attığı yer, kurtuluş umudunun yaşatıldığı Ankara düşmana kaptırılmamış oldu.
Başkomutan, Türk tarihinin en karanlık günlerini aydınlığa kavuşturmuştu. Milletin temsilcilerinin oluşturduğu Meclis, millet ismine ona en büyük askeri rütbeyi, Mareşal rütbesini veriyor, Türk tarihinde lakin birkaç bireye nasip olan Gazilik unvanını layık görüyordu.
‘Bütün cihan bilsin ki tek davamız hürriyet ve istiklal’
Muzaffer Türk Ordusu’nun Başkomutanı Mustafa Kemal Paşa, 19 Eylül 1921’de, Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsünden Sakarya Meydan Muharebesi’nin cereyan şeklini bütün detaylarıyla anlattıktan sonra, Türk halkının ne istediğini Meclis kürsüsünde dünyaya ilan ediyordu:
“Bütün cihanın bilmesi lazımdır ki Türkiye halkı TBMM hükümeti uşak muamelesine tahammül edemez. Her uygar millet üzere varlığının, hürriyet ve istiklalinin tanınması talebinde katiyyen ısrarlıdır ve bütün davası da bundan ibarettir…”
