Göz tansiyonu olarak da bilinen glokom, dünya çapına hayli yaygın görüle bir durumdur. Dünya çapında yaklaşık 80 milyon kişinin glokomlu olduğu …
Göz tansiyonu olarak da bilinen glokom, dünya çapına hayli yaygın görüle bir durumdur. Dünya çapında yaklaşık 80 milyon kişinin glokomlu olduğu ve glokomlu bireylerin yaklaşık yüzde 50’sinin bu hastalığa sahip olduklarının farkında olmadığı iddia edilmektedir. Bunun nedeni, glokomun erken evrelerinde belirti vermemesidir.
Glokom, gözün optik hududuna ziyan veren bir durumdur. Vakitle, kötüleşir ve ekseriyetle yüksek göz içi tansiyon ile bağlantılıdır. Çoklukla kalıtsaldır fakat genetik olmadığı durumlar da vardır. Göz içi basıncı olarak isimlendirilen göz tansiyonu, beyne manzara gönderen optik sona ziyan verebilir. Hasar kötüleşirse, glokom birkaç yıl içinde kalıcı görme kaybına ve hatta tam körlüğe neden olabilir.
Glokomlu birden fazla beşerde erken belirti yahut ağrı görülmez. Bu nedenle sistemli nizamlı muayeneler değerlidir. Görme bir kere kaybolduğunda, geri getirilemez.
GLOKOM TİPLERİ VE BELİRTİLERİ
2 ana glokom tipi vardır; açık açılı ve kapalı açılı glokom.
Açık açılı glokom en sık görülen tiptir. Gözdeki drenaj yapısı (trabeküler ağ olarak adlandırılır) problemsiz, fakat sıvı olması gerektiği üzere akmadığında ortaya çıkar.
Kapalı açılı glokom ise iris ve kornea ortasındaki drenaj boşluğu çok daraldığında ortaya çıkar. Bu, beğenilen ani bir basınç birikmesine neden olabilir. Ayrıyeten katarakt, gözdeki merceğin bulanıklaşması ile de alakalıdır.
Açık açılı glokom çok ilerleyicidir ve 10 ila 20 yıl boyunca belirti göstermeden ilerleyebilir. Bu müddet zarfında yalnızca tam bir göz muayenesiyle tespit edilebilir. Hadiselerin yaklaşık yüzde 90’ı açık açılı glokomdur.
Kapalı açılı glokom, iki gözden yalnızca birini ansızın etkileyen az bir formdur. Kişi gözünde çok keskin bir ağrı hisseder ve ışık kaynaklarının etrafında bariz bir görme kaybı ile renkli bir yuvarlak algılar. Ağrıyan göz kırmızı ve serttir. Çabucak müdahale edilmesi gereken bir acil durumdur.
Kapalı açılı glokomda belirtiler çoklukla ortam ışığının az olduğu vakitlerde (akşamları, bir şovda vb.), göz bebeklerinin büyüdüğü bir anda ortaya çıkar. İleri yaşta olanlar bu glokom çeşidi açısından daha büyük risk altındadır. Kapalı açılı glokom acil müdahale gerektirir. Tedavi edilmezse, etkilenen gözdeki ani ve ağır basınç artışı (göz tansiyonu) birkaç saat içinde geri dönüşü olmayan bir göz hasarına neden olabilir.
Açık açılı glokom her iki gözü de sıklıkla eşit olmayan halde tesirler. Bir göz başkasından daha az etkilenir ve tanıyı geciktiren görme kaybını telafi eder. Nadiren, kişi donuk ağrı (gözlerdeki basınç hissi), yırtılma ve baş ağrısı yaşayabilir. Birkaç yıl sonra ilerlemiş glokomun görsel belirtileri ortaya çıkar. Hasta görme alanının etrafında görme kaybı yaşarken, merkezi görüşü (okumaya, yazmaya ve yüzleri tanımaya imkan sağlayan görüş) uzun müddet olağan kalır. Buna tübüler görme (bir tüpten, borudan bakıyormuş hissi) denir.
Genel olarak glokomda görülen en yaygın 5 belirti ise şunlardır:
– Göz küresinin içinde yahut ardında ağrı,
– Baş ağrısı
– Göz küresinde basınç hissi
– Görüşün daralması,
– Gözlerde bilinmeyen rahatsızlık.
Sebebi ne olursa olsun glokom beğenilen oluşan yüksek basınç nedeniyle retina hücrelerini beyne bağlayan hudut liflerinin dokusunu bozarak ilerler. Tıbbın mevcut durumunda hudut liflerinde oluşan hasarı onarmak mümkün değildir. Bu nedenle tedavi ne kadar erken basamakta başlarsa o kadar güzeldir.
GLOKOM İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ VE ÖNLEMEK İÇİN İPUÇLARI
Glokoma genetik yatkınlık vardır. Bu genetik yatkınlık çok faktörlüdür; gözün ön odasının durumu, şiddetli miyop, çok kolesterol ve kalp ve damar hastalıklarına yatkınlık üzere durumlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Ailesinde glokom hikayesi olanların yanı sıra, birtakım bireylerde kronik glokom gelişme riski daha yüksektir. Göz tansiyonu yüksek olan beşerler; 60 yaş üstü beşerler, diyabet, hipertansiyon yahut kalp ve damar hastalıkları olan şahıslar, miyoplar, hipotiroidizmi olanlar, göz yaralanması yahut önemli göz enfeksiyonu (üveit) geçirmiş bireyler, sigara içenler, uzun müddetli göz damlası alanlar ve ince kornealı insanların glokom geliştirme riski daha yüksektir.
Glokomun önlenmesi, göz içi basıncında muhtemel bir artışın erken saptanmasına ve kalp ve damar hastalıklarını önlemeye yönelik tüm tedbirlere dayanır. Yani, istikrarlı beslenme, sistemli fizikî aktivite ve sigarayı bırakma temeldir. Ek olarak, gözleri etkileyen kazaların önlenmesi, glokom geliştirme riskini azaltır.
Ailesinde glokom hikayesi olan bireyler yahut başka risk faktörlerine sahip şahıslar göz tansiyonlarını 40 yaşından itibaren her 2 ila 3 yılda bir ölçtürmelidir. 40 yaşın üzerindeki bireylerin yüzde 1’inin olağandışı derecede yüksek göz tansiyonuna sahip olduğu iddia edilmektedir.
GLOKOM NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Glokom tedavisi, göz içindeki basıncı düşürmeyi maksatlar. Hasar, hastanın görüş alanını azaltmışsa, tedaviler kaybedilen görüşü geri getirmez. Yalnızca glokom ve görme kaybının ilerlemesini durdurmayı amaçlarlar.
Açık açılı glokom durumunda, göz damlası ile tedavi hastalığın ilerlemesini durdurmak için göz içi basıncını makul bir eşiğin altında tutmayı hedefler. Görme kaybını önlemek için tedaviye büsbütün uymak gerekir. Göz damlaları göz içi tansiyonunu gereğince denetim edemezse, lazer tedavisi yahut ameliyat yapılabilir.
Glokom tedavisi çoklukla sistemli göz damlası uygulamasına dayanır. Tedavi hastanın ömrü boyunca takip edilmelidir. Tedaviye başlarken, göz tansiyonu sık sık ölçülür. Akabinde, duruma bağlı olarak her 2 ila 6 ayda bir ölçüm yapılır.