Savunma sanayisinde kur krizi

10 bine yakın istihdam sağlayan toplam 283 firmanın üyesi olduğu OSTİM Savunma ve Havacılık Kümelenmesi (OSSA), TUSAŞ’a resmi bir yazı yazarak, üyesi firmaların sabit kur nedeniyle yaşadıkları mağduriyeti gündeme getirdi ve ödemelerde şimdiki kura geçilmesini talep etti. Yaşanan süreci pahalandıran lakin isminin açıklanmasını istemeyen bir savunma analisti, “Böyle devam ederse yıllardır yapılan tüm yatırım boşa sarfiyat. Kobilerin bir kısmı yatırımları karşılayamayıp batar, bir kısmı da öbür üretimlere yönelir” ihtarında bulundu.

OSSA, TUSAŞ’a resmi yazı yazdı

Döviz kurundaki dalgalanma Türkiye’de pek çok bölümde olduğu üzere savunma endüstrisini de olumsuz etkiledi. İhracatta Türkiye’nin lokomotif bölümlerinden birisi olan savunma endüstrisinde yaşanan kur krizi OSSA’nın yeni yılın birinci günlerinde TUSAŞ’a yazdığı yazıyla gün yüzüne çıktı. DW Türkçe’nin ulaştığı yazıda TUSAŞ ile iş yapan firmaların alacaklarının sabit kur üzerinden ödenmesinin yarattığı mağduriyet lisana getirildi. Yazıda, “Bugün Devletimizin ülkemiz vatandaşlarının TL birikimlerine dahi USD kuru garantisi verdiği bir periyotta ülkemizin güzide ana sanayii firmalarından Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’nin her şartta kendisini koruyacak formda bir kur siyaseti yürütmesinin yanlışsız olmadığı kanaatindeyiz” denildi.

TÜİK sayıları inandırıcı bulunmuyor

Firmaların taleplerinin sıralandığı yazıda şu tabirler de dikkat çekti: “Merkez Bankası bile günde 6 sefer kur güncellemesi yaparken, TUSAŞ’ın sabit kur uygulamasını kabul etmiyoruz. Son devirdeki kur artışlarından biz alt yüklenicilerin TL bazındaki kayıpları yüzde 67’ye kadar çıktığını hesaplamış bulunmaktayız. TUSAŞ’ın birçok satışı yurt dışı olduğu varsayımı ile TL kur üzerinden yapılan ödemeler hakkaniyetli değildir.” Yazıda TUSAŞ’ın yurt dışına satışlarını dövizle yaptığı vurgulanırken “Güncel kur üzerinden ödeme yapılması en doğrusu olacaktır. Hatta fatura günü kuru değil, ödeme günü aktüel kuru üzerinden ödeme almak en sağlıklısıdır” denildi. OSSA’nın talebinde dikkat çeken bir öbür detay ise TÜİK ile ilgili kullanılan sözler oldu. Yazıda “Özellikle TÜFE sayıları olmak üzere TÜİK’in sayıları ülkenin hiçbir yerinde inandırıcı bulunmuyor. Maliyet artışlarımızı yansıtmamaktadır” denilirken “TUSAŞ’ın daldaki firmalar için uygulamış olduğu kur siyasetini desteklemiyoruz. Firmalarımız sürdürülebilirlik konusunda zorluklar yaşamaktadır, artan enflasyon sonucunda aslında yapılması gereken en kesin durum ünite fiyatlarının güncellenmesidir” sözü kullanıldı. Türkiye’nin 2025 yılında birinci uçuşunu yapmayı planladığı Ulusal Muharip Uçağı’nın ana yüklenicisi olan TUSAŞ, birebir vakitte dünyanın en büyük yolcu uçağı Airbus A380’e ve askeri nakliye uçağı Airbus A400M’ye kesim üretiyor. Dünyanın en büyük 100 savunma ve havacılık şirketi listesinde yer alan TUSAŞ’ın 2020 yılı cirosu 1,8 milyar dolar olarak açıklanmıştı.

Savunma analisti: Muvaffakiyet alt yüklenicilerle geldi

Yaşanan süreci pahalandıran lakin isminin açıklanmasını istemeyen bir savunma analisti TUSAŞ’ın Turgut Özal vaktinde kurulduğunu hatırlatarak, “TUSAŞ, Amerikan F-16’larının son montaj sınırından fazlası olmayı hedeflemiyordu. Türk ve Mısır Hava kuvvetleri için F-16 üreten firma Ankara Kazan’da herkesten uzak kendi başına bir tesisti” dedi. AKP iktidarıyla birlikte firmadaki yabancı paydaşlığın hissesinin millileştirildiğini ve Öncel projesinin tamamlanmasıyla bir arada Türkiye için F-16 üretiminin sonuna gelindiğini, yabancı ortaktan kurtulup Türk savunma ve havacılık endüstrisini geliştirmeye ve ekosistem yaratmaya ehemmiyet verildiğini söz eden analist, “O devirde TUSAŞ idaresini üstlenen Genel Müdür Muharrem Dörtkaşlı tesisi dönüşüme sokarken alt yüklenicilere, ‘biz bir arada yükseleceğiz’ dedi. Bu yaklaşım yıllarca kesintisiz devam etti” kelamlarıyla alt yüklenicilerin değerine dikkat çekti.

KOBİ’lerin bir kısmı batar

TUSAŞ’daki bu anlayışın uzun devir devam ettiğini ve bugünkü başarısına alt yüklenicilerle ulaştığını kaydeden analist, şöyle devam etti: “TUSAŞ’a güvenen hayal kırıklığına uğratılmadı. TUSAŞ, Eskişehir’de TEI motor fabrikası kurdu. TUSAŞ, bugün Ankara’da HAB ismi verilen havacılık tesislerinin ortasında yer alıyor. Ankara ile Eskişehir ortası bir Türk havacılık ve uzay alanı olarak konuşuluyor. Firma yıllardır ismini Defense News Top 100 listesine yazdırıyor. Günün sonunda artık Ulusal Muharip Uçağı geliştiren, Airbus ve Boeing’e kesim yapan bir şirket var karşımızda.” Analist, mevcut durumun bu formda devam etmesi halinde yaşanacaklara ait öngörüsünü şu sözlerle anlattı: “Yıllardır yapılan tüm yatırım boşa sarfiyat. KOBİ’lerin bir kısmı yatırımları karşılayamayıp batar, bir kısmı da diğer üretimlere yönelir. Alt yükleniciyi bu basamakta bu türlü zorda bırakmanın Türkçede karşılığı kendi bindiği kolu kesmektir.”

Eray Görgülü

© Deutsche Welle Türkçe