Samimi anlayış var Türkiye öne çıkabilir

HÜR piyasa ve hukuk alanında şu anda tutturulmuş olan olumlu çizginin sürdürülmesi halinde, diğer jeopolitik sitreslere de çok maruz kalınmazsa işlerin düzelebileceğini vurgulayan Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali, “Benim gördüğüm, Merkez Bankası liderimiz, Hazine ve Maliye bakanımız, piyasa sisteminin temel alınacağı konusunda net bir yaklaşım ortaya koyuyor. Bizimle yaptıkları istişarelerde de ‘Siz işletmelerinizi iktisadi tutarlılıkla piyasa sistemlerinin gerekliliklerine nazaran yönetmelisiniz’ biçiminde, kamuoyuna verdikleri bildirilerin birebirini vermişlerdir” diye konuştu.

Şu anda bu yaklaşımın, zamanlama prestijiyle da çok uygun bir başlangıç olduğunu söz eden Bali, “Ben şu anda harika bir diyalog ve uyum ortamı görüyorum. Gerek gerçek bölümle gerek özel kesimle gerek akademik dünya ile çok ağır bir temas kelam konusu. ‘Usulden diye’ de değil, karşılıklı etkileşimle, direkt siyasetleri husus edinen bir yaklaşımla… ‘Bizi eleştirin, yanlış gittiğini düşündüğünüz şeyler konusunda bizi uyarın’ diyen samimi bir anlayışla karşı karşıyayız” dedi.

YETERLİ BİR BAŞLANGIÇ

Adnan Bali’nin, annesi merhum Sabiha Bali’nin anısını yaşatmak üzere, Gaziantep İslahiye’de 61 yıl boyunca cezaevi olarak kullanılan binanın, geçtiğimiz Ağustos ayında, “İslahiye Sabiha-Aziz Bali İlçe Halk Kütüphanesi”ne dönüştürülmesiyle ilgili bir belgesel sinema hazırlandı. Adnan Bali, belgeselin ön gösterimi sonrasında, iktisada dair kimi açıklamalarda bulundu.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KIYMETLİ

Hür piyasa dinamikleriyle örtüşmeyen işlerin yeni iktisat idaresinin açıklamaları ve yaptıklarıyla birlikte düzelebileceğine dair bir kanaat oluştuğunu söyleyen Bali, şöyle devam etti: “Bunun kamuoyunda yeteri kadar tesir yapabilmesi için sürdürülebilirliği değerli. Merkez Bankası liderimizin ‘Enflasyonda kalıcı düşüşe ikna olmadığımız sürece mali sıkılaştırma devam edecektir. Kurallar gerektirdiğinde ilave nakdî sıkılaşmaya da gidilebilecektir’ demesi değerli bir şey. Bu, yalnızca bugüne has değil, ileriye hakikat da değerli. Piyasa, şu anda bunu olumlu alıyor lakin iskontolu olumlu alıyor. Zira ‘Ne kadar tatbik kabiliyeti olabilir?’, onu görmek istiyor. Biz de İş Bankası olarak her vakit olduğu üzere bu siyasetlerin sürdürülebilirliğini sağlamada üzerimize düşeni yapmaya hazırız.”

ÜÇ AVANTAJIMIZ VAR

Adnan Bali, Türkiye’nin “güçlü insan kaynağı, teknoloji ve esnek üretim altyapısı” olmak üzere üç değerli avantajının bulunduğunu vurgulayarak, ülkenin pandemi sonrasında; iki-üç saatlik vakit farklarıyla etrafını çeviren, nüfus, gayrisafi yurtiçi hasıla ve ticaret hacmiyle büyük bir imkan sağlayan bölgede gücün, bilginin ve fiziki üretimin merkezi olabileceğini söyledi.

AÇIK KONUM AZALDI

Bankacılık sisteminde açık konum riski bulunmadığını söz eden Adnan Bali, kaynak bolluğu sırasında biraz dozunun üzerinde artmış olan kaldıracın yüksek halinin artık bir ölçü düzeldiğini, daha az kaldıraçlı bir iktisada dönüş olduğunu söyledi. Bali, Şubat 2018’de 222.5 milyar dolar olan gerçek dalın açık durumunun, önemli bir kapamayla Eylül 2020 prestijiyle 162 milyar dolara indiğini hatırlattı. Evvelden kur yükseldiğinde bunun döviz kazandırıcı faaliyetlerde bulunanlarda, ihracatçılarda rekabet gücü yarattığını, lakin şu anda pandeminin buna gereğince müsaade vermediğini tabir eden Bali, şöyle konuştu: “Çünkü ülkeler, ekonomik risklerle sıhhat risklerini optimize etmeye, bu dilemmayı çözmeye çalışıyorlar. Türkiye de bana nazaran, üzücü olmayan bir halde bu dilemmayı çözmeye çalışıyor. Şayet bu değişkenlerden birini temel alırsanız, mesela ‘sağlık risklerini minimize edeceğim’ derseniz, ekonomik faktörleri hiçbir suretle dikkate almadan yaparsanız, pandemiden daha ağır ekonomik ve toplumsal sıkıntılarla karşılaşırsınız.”

ÖNE ÇIKABİLİRİZ

Türkiye’nin, dünyanın içinden geçtiği bu türlü bir ortamda salgın sonrası toparlanma fırsatlarına odaklanması gerektiğini söyleyen Adnan Bali, “Bu musibet insanlığa şunu gösterdi; yakın üretim, yerinde üretim kıymetli hale geldi. Yakın ticaret, her talep edildiğinde karşılanabilen siparişlerle çalışan bir iktisat kritik hale geldi. Türkiye; etrafındaki iki-üç saatlik vakit dilimi farklarıyla stok taşınmaksızın, kısa terminlerle gereksinim duyulduğunda, talebin kendi seyrine nazaran arz sürekliliği sağlayabilecek esnek bir iktisada sahip. Ülkemiz, esnek ve dinamik üretim yapısı ile öne çıkabilir. Bu pandemi periyodunun bütün deneyimlerinden istifade ile Ar-Ge, inovasyon, teknolojik dönüşüm, dijital dönüşüm çalışmalarına odaklanmalıyız” diye konuştu. 

AYKIRI DOLARİZASYON OLUŞMALI

İktisat idaresinin şu anda ortaya koyduğu bu tabloyu sürdürebilmesi ve bunun kesintiye uğramaması için birtakım küçük, süratli başarılara muhtaçlık olduğunu vurgulayan Bali, “Biz bunu sağlamalıyız; ülke olarak, iktisat olarak, büyük kuruluşlar olarak bunun sağlanması için, bu kredibilitenin artması için çalışmalıyız. İşler güzele gitmeli ki bu siyasetler sürdürülebilir olsun. Bunun da kilidini aykırı dolarizasyonda görüyorum. Bir halde zıt dolarizasyon oluşmalıdır” diye konuştu.

BORÇLAR YÖNETİLEBİLİR

Önümüzdeki periyodun ödemeleri açısından temel bir problem görmediğine dikkat çeken Bali, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Türkiye’nin vadesine 12 ay kalan dış borçlarının toplamı Eylül 2020 prestijiyle 182.5 milyar dolar. Bunun 83 milyar doları bankalara, 72 milyar doları da öbür bölümlere ilişkin. Kalan 27 milyar doları da TCMB ve genel idareye ilişkin. Bankaların 83 milyar dolarlık borcunun 36 milyar doları yalnızca kredi, kalan 47 milyar doları yurtdışı yerleşiklerin bizim nezdimizde açmış olduğu mevduatlar. Öbür dalların 72 milyar dolarlık borcunun kredi olan kısmı yalnızca 18 milyar dolar. Kalan 54 milyar doları, dış ticaretten kaynaklanan gayri nakdi yükümlülükler. Karşılığında mal var, hizmet var. Münasebetiyle vadesi geldiğinde yenilenmesi gereken bir kredi üzere düşünmemek gerekiyor. 36 milyar dolar bankacılık sisteminde kredi var, 18 milyar dolar gerçek kesimde kredi var, toplamı 54 milyar dolar. Bunun yönetilemeyecek rastgele bir kısmı yok. Kâfi ki ekonomiyi kurallarıyla yönetelim.”

EN TEMEL SERMAYE İTİMAT

EKONOMİLERDE inanç ögesine işaret eden Bali, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Türkiye iktisadının aslında en temel sermayesi inançtır. Dış kaynak kullanabilmek için inanç gerek. İtimat sarsıldığında sorun çıkar. Son periyotta söz edildiği üzere, inancın de karşılığı kolaydır aslında; hukuk ve özgür piyasa… Onun için de, hanehalkından başlayarak, hem başarılı iş insanlarının, bilim insanlarının hem yabancı yatırımcıların dert duymadığı bir hukuk nizamı ve öngörülebilir bir ortam oluşturulması ülkemiz için yararlı olacaktır. Bu tarafta çalışmalarla ve pandemi sürecinin de aşı irtibatlı olarak müsaade verdiği imkânlarla, önümüzdeki 6 ila 9 aylık süreçte iktisadın daha optimist bir noktaya evrildiğini bütün üçüncü taraflar görebilirlerse inanç tesis edilecektir.”