enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
DOLAR
32,3635
EURO
34,9543
ALTIN
2.325,43
BIST
9.079,97
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Az Bulutlu
23°C
İstanbul
23°C
Az Bulutlu
Cumartesi Az Bulutlu
22°C
Pazar Az Bulutlu
22°C
Pazartesi Az Bulutlu
24°C
Salı Az Bulutlu
18°C

Salih Usta: Tiyatroda sanatçı olarak duruşumuzun görünmediği büyük bir boşluk var

 Parrhesia yani hakikati söylemek… Söylendiğinde risk yahut tehlike barındıran, hükümran olana ya da genel bir görüşe karşın hakikati söylemek …

Salih Usta: Tiyatroda sanatçı olarak duruşumuzun görünmediği büyük bir boşluk var
05/12/2020 23:42
212
A+
A-

 Parrhesia yani hakikati söylemek… Söylendiğinde risk yahut tehlike barındıran, hükümran olana ya da genel bir görüşe karşın hakikati söylemek halinde tanımlanan Parrhesia, şu günlerde KaST Tiyatro’nun oynadığı bir oyuna ismini veriyor.

KaST takımının yirmi birinci yapımı olarak sergilenen oyunun çıkış noktası Foucault’un Parrhesia – Doğruyu Söylemek kitabı oldu. Endişe, gereksinim, dilek, mahremiyet, şiddet ve masumiyet üzerine masa başında yaptıkları çalışmaların akabinde bu kavramları fizikî anlatı ve imajlar aracılığıyla sahneye taşımayan uğraş eden KaST, hakikati savunmanın hem zorlaştığı hem de elzem olduğu bir çağda insan olmanın gerekliliklerini sorgulamaya niyetli. Uzun bir araştırma sürecinin sonunda ortaya çıkan oyun, boş alanda metin, ışık ve vücutlarla çağımızı mercek altına almaya çabalıyor.

Tiyatro KaST ve Teatr Andra’nın kurucularından, direktör ve oyuncu Salih Usta ile direktörlüğünü üstlendiği Parrhesia oyunu konuştuk.

Kurucusu olduğunuz “KaST Tiyatro” isimli tiyatro kümesi nasıl ortaya çıktı?

KaST iki arkadaşımızın şu anki Leman Kültür’ün üçüncü katında bir salon oluşturma gayretiyle başladı. Beni de buraya Serdar Bakioğlu kendilerini desteklememiz için çağırmıştı. Sonra kıssa ortaklaşmaya, salonu sahiplenmeye ve küme olmaya hakikat yöneldi. Günümüze gelene kadar da ayrılmalar, eklenmeler yaşandı.

Ödeneksiz tiyatro yaparken ne üzere zorluklarla karşılaşıyorsunuz?

Yer ve bütçe yapımlarımız için büyük bir hudut çiziyor. Yaptığımız işler yer ve bütçenizle şekillenmeye başlıyor. Bu sonlar içinde sonsuz bir yaratıcılık bulabiliriz fakat yeniden de bir hudut. Aslında benim için buradaki en büyük sorun, bizimle çalışan ışık tasarımı, dekor, kostüm, fotoğraf üzere alanlarda çalışan insanlara ödeme yapamamak haklarını verememek bence. Genel olarak durumumuzu bildikleri için çalıştığımız insanların bizden bu türlü bir talebi olmuyor lakin işin doğrusu bu can sıkıcı bir problem. Şayet ailenizden büyük bir servetiniz yoksa ödeneğin olmaması prova periyodunda oyunculara maddi açıdan takviye vermemizi neredeyse imkânsızlaştırıyor. Bu noktada oyuncular nasıl para kazanacak, nasıl uzun periyodik provalara girecek tam bir paradoks.

‘SANATÇI OLARAK DURUŞUMUZUN VE FİKİRLERİMİZİN GÖRÜNMEDİĞİ KOCAMAN BİR BOŞLUK VAR’

Alternatif tiyatro kavramına nasıl bakıyorsunuz? Üretim biçiminizi ve oyunların içeriğini “alternatif” olarak mı görüyorsunuz?

Son 6 yıldır alternatiflik problemi ile ilgileniyoruz diyebilirim. Alternatif nedir? Biz neyin alternatifiyiz? Biz yer alternatifi bir tiyatro yapmıyoruz. Bizim daha çok araştırdığımız seyirci ile nasıl bir bağlantı kurduğumuz ve bunun anlatım biçimimizi nasıl etkilediği. Vücudu ve imajı anlatım biçimi olarak merkeze yerleştirmemiz münasebetiyle genel akım tiyatrolardan farklı bir lisan yarattığı için alternatifiz diyebilirim. İzleyenler için sahnedeki biçim bilmedikleri, keşfetmek, karşılaşmak, düşünmek zorunda kaldıkları bir lisan oluşturuyor. Tiyatroda şöyle bir sorun var, meslektaşlarım neden iş yaptıklarını ve nasıl yapmaları gerektiğine dair hiçbir fikirleri yokmuş üzere duruyor. Hepsinden bahsetmiyorum. Ancak genel akımı oluşturan ve bunun peşine takılıp tiyatro yapanlar yalnızca ve yalnızca bir  iş çıkartma derdindeler. Bir işi neden yapmalıyım sorusu nasıl yapmalıyım sorusu ortalıkta yok. Oyunlar yalnızca hoş oyun diye seçiliyor ya da bu oyun ödül alır gözüyle bakılarak seçiliyor. Sanatçı olarak duruşumuzun ve fikirlerimizin görünmediği kocaman bir boşluk var. Bunu düşünenler esasen alternatif alanda diyebileceğimiz işler yapıyorlar ve de bu işler genel olarak üzerine konuşabildiğimiz tartışabildiğimiz oyunlar oluyor.

‘BÜTÇELER HUDUTLU OLDUĞUNDA SAHNESİZ TİYATRO YAPMAK HAKİKATEN YORUCU’

Bir tiyatro kümesi, oynayacak bir sahne bulmak için, ne üzere zorluklarla karşılaşıyor? “Ev sahibi” olmamanın avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Sahne bulmak çok sıkıntı, oyununuz için uygun olması, programının takımınız için uygun tarihlerle buluşması üzere birçok şartın bir ortaya gelmesi gerekiyor. Bilhassa prova periyodu için bir alan bulmak üretimin sıhhati için kıymetli. Bu nedenle, şayet bunlar içinde ayırabileceğiniz bütçeler sonlu olduğunda sahnesiz tiyatro yapmak sahiden yorucu. Sahnemizin olması bize rahat prova yapma imkânı ve bilhassa bizim üzere takımlar için daima araştırma yapma fırsatı yaratıyor. Biz grup olarak çok fazla araştırma periyotları ile proje yapıyoruz, bu türlü bir imkân bizi rahatlatıyor. Öbür yandan salonu yaşatmak zorunda olduğumuz bir gerçek var. Şu an Kadıköy Theatron çatısı altındayız, burada Kadıköy Theatron, Mek’an Tiyatro Topluluğu, Mümkün İşler, Bam, İlyas Odman ile bir paydaşlığımız var. Bu iştirak hem sanatsal manada paylaşım hem de yer için yardımlaşmaya dönüşmüş durumda.

T

Parrhesia oyunu.

İstanbul’da sergilenen oyun sayısı her geçen gün artarken, seyirci sayısı da artış göstermekte… Seyircinin ilgisinin tiyatroya hakikat kaymasının objektif sebepleri nelerdir?

Bu mevzudaki sonuçlar benim için şuan ölçülebilir değil. Çok yıldan sonra seyirci artışımızın olması gerekiyor diye düşünüyorum. Lakin genel seyircinin sahiden bir tiyatro seyircisi mi yoksa dizi ünlülerinin oynadığı büyük yapımlı işlerden ötürü gelen seyirci mi net değil. Büyük yapımların bilet fiyatlarının el yakıyor olması, bizimki üzere salonlara yönelmeyi bir nebze sağlamış olabilir. Ve kıymetli bir neden de, bence artık toplumsal medya sayesinde insanlara çok daha kolay ulaşabiliyor olmamız.

“Parrhesia” neyi anlatıyor?

Parrhesia, Foucault’un Doğruyu Söylemek isimli kitabından yola çıktığım bir iş. Ancak gayem bu kitabı sahneye taşımak değil bana bir çıkış noktası vermesi, kılavuzluk yapması idi. Sonuç da o denli oldu. Buradan yola çıkarak uzun müddetli bir araştırmadan sonra yapımın nereye gitmesi gerektiğine karar verdim. Yaklaşık olarak yalnızca 4-5 ay oyunculuk çalışması 3-4 ay da gereç araştırması ile geçti. Bu oyun grubumuz ve kendim için boş alanda  koro, hareket, vücut ve sesin oluşturduğu imajları nasıl anlatım aracı olarak kullanabiliriz’in bir nevi araştırması oldu. Proje, benim için “bize çocukluğumuzda nasıl bir dünya vaat edildi ve biz şuan nasıl yaşıyoruz?”un yanıtını aramak oldu. Bu nedenle de çocuk müziklerini koro gereci olarak kullanıyorum. Birileri bize çocukluğumuzda palavra söyledi ve hala söylemeye devam ediliyor. Pekala, biz şimdi  hislerimizi, fikirlerimizi yaşadıklarımızı nasıl anlatabiliriz ve bunlar anlatılırken lisana dökülemeyecek hisleri ve fikirleri sahnede nasıl oluşturabiliriz’in peşinden gittik.

Oyunlarınızda çoğunlukla birtakım imgeler deneysel bir biçimle seyirciye sunuluyor. Bu üretim biçimini türsel olarak nasıl açıklıyorsunuz? Klasik tiyatrodan ayrılan yanlarınız nelerdir?

Bu soru bizim kendi içimizde uzun müddettir tartıştığımız bir soru. Biz nasıl bir tiyatro yapıyoruz? Şu an için pratiklerimizin birçoklarını fizikî tiyatrodan alıyoruz lakin yaptığımız tiyatronun, fizikî tiyatro olup olmadığını hala tartışıyoruz. Bu kararı, işlerimizi dışarıdan izleyecek bir kuramcı, akademisyen vb. biri yapabilir diye düşünüyoruz. İşimizi şuan için Fizikî Tiyatro kavramı içine yerleştiriyoruz ve bunu da değerli görüyoruz. Bu kavram, tiyatroyu nasıl yaptığımıza, seyirci ile olan ilişkimizin  ne olduğuna dair bir ipucu veriyor Vücut, hareket, ses, ışık vb. gereçlerin oluşturduğu imajlar; sahnede söylenebilecek kelamlardan çok daha fazlasını yaratmamızı sağlıyor. Bu imajlar yolu ile klasik tiyatronun kelama dayalı anlatımından ayrılıyoruz. Klasik tiyatronun metine bağımlılığını değil, metni de anlatacağımız şey için bir gereç haline getiriyoruz.

Nerede, hangi günlerde oynuyorsunuz?

Kadıköy Theatron Yeldeğirmeni Sahnesi’nde 6 Ocak ve 31 Ocak tarihlerinde oynuyoruz. Sonraki tarihlerde yeniden Theatron’da olacağız.


Soner Sert kimdir?

Sinemacı, muharrir. “Köprü”, “Baba”, “Hastabakıcı” ve “Alarga” isimli kısa sinemaları yazıp yönetti. “Duvar” isimli bir hikaye kitabı, “Yönetmenler Birinci Sinemasını Anlatıyor” isimli bir de sinema kitabı yazdı.

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.