Senim Tanay Karakuş / Milliyet.com.tr – Okul devri başladı, birbirinden renkli kırtasiye eserleri çarşıdaki, pazardaki, dükkanlardaki yerini aldı …
Kırtasiye eserlerindeki görünmez tehlikeye dikkat çeken Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Ufuk Erenberk ve Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzm. Dr. Akif Çelik, ailelere değerli ihtarlarda bulundu.
‘TERLİ ELLE BİLE DOKUNSA BEDENE GEÇİYOR’
“Okul sevgisini artıran kokulu silgiler, birbirinden ilginç kalemler ve rengarenk kırtasiye materyalleri aslında çocukların sıhhatini bozabilen tehlikeler içeriyor” diyen Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Ufuk Erenberk şunları söyledi:
“Çanta kalemlik ve gibisi vinileks ya da kumaş kırtasiye materyallerinin boyanmasında da azo boyaları kullanılabiliyor. Özellikle azo boya maddelerinin bu eserlerde kullanılması sonucu kanserojen tesirler ortaya çıkabilir. Bu çeşit boyalar suda basitçe çözüldüğü için terlemiş bir elle bile tutulduğunda kolay kolay ele geçer. Bebek yahut çocuk bu oyuncakları ağzına götürdüğünde boyalar da bir halde bedenine geçmiş olur. Bedene giren bu unsurların ziyanlı tesirlerinin ortadan kaldırılması karaciğerde olur ve akabinde idrarla süzülerek atılır. Şayet bedenden atılamazsa birikim olur. Bu nedenle veliler boya ve kalem alırken üzerinde ‘azo boyası’ içermediğine ait bilgi ve not olup olmadığına dikkat etmeli.”
‘SU YA DA ALKOL BAZLI OLANLARI SATIN ALIN’
Kırtasiye eserlerinde kullanılan solvent unsuru de çocuklar için büyük tehlike yaratıyor. O denli ki makul standart ve kaidelere uymayan solvent içerikli eserler teneffüs yolu rahatsızlıkları, zehirlenme ve alerjik tepki üzere külfetlere yol açıyor.
Doç.Dr. Erenberk, “Solvent bazlı yapıştırıcılar unsur bağımlılığı yapar. Çocuklara yapıştırıcı alırken suda çözünen unsurlardan yapılmış ‘su bazlı’ yapıştırıcılar tercih edilmeli. Su bazlı yapıştırıcıların en kıymetli özelliği ellerdeki kalıntılarının suyla yıkayınca temizlenebilmesidir. Anne, babalar ve öğretmenler beyaz tahta kalemi ve gibisi keçe kalemleri alırken üzerinde suda çözülmüş (su bazlı) yahut ‘alkolde çözülmüş (alkol bazlı) boyadan yapılmış ‘olduğuna ait bilgi notu ya da ‘sağlığa ziyanlı unsur içermediğine’ dair ihtar aramalı. Satın almada su bazlı, alkol bazlı kalemleri tercih ederek solvent bazlı kalemler mutlaka satın alınmamalı” diye konuştu.
KALAY, BEYİN VE HUDUT SİSTEMİNİ ETKİLİYOR
“Metallerin sertliğini artırmak ve paslanmayı engellemek için kalem, kalemtıraş, pergel üzere eserlerde kullanılan nikel, yüksek derecede alerjik bir madde” açıklamasında bulunan Doç.Dr. Erenberk, “Plastik matara, beslenme kabı, öbür plastik eserler, ağaç kırtasiye eserlerinde antibakteriyel özelliği sağlayan, mantar önleyici özelliği olan, spor giysilerde terleme tedbire özelliği için kullanılan kalay, beyin ve hudut sistemini etkileyebilir” diyerek buradaki tehlikeye dikkat çekti.
En çok tercih edilen eserlerin başında kokulu kalemler, silgiler geliyor. Lakin kokulu kalem, silgi ve defterdeki organik çözücüler de sıhhate ziyanlı hatta bu unsurlar çocuklarda hem unsur bağımlılığı yapıyor hem de kanserojen tesire sahip. Doç.Dr. Erenberk, “Bu sebeple anne ve babalar çocuklarına katiyetle kokulu kalem, silgi ve defter satın almamalı ve kullandırtmamalı. Birebir biçimde öğretmenlerde öğrencilerini bu hususta bilgilendirmeli ve bu çeşit materyal kullanmasına müsaade etmemeli” dedi.
‘SOLVENT BİRÇOK UNSURDAN OLUŞUYOR’
Solvent tehlikesi hakkında bilgi veren Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzm.Dr. Akif Çelik de, “Özellikle rengarenk, çocukların ilgisini çekebilecek kırtasiye eserlerinde solvent içerikli kimi boyalar olabiliyor. Solventler aslında birçok sanayi kısmında kullanılıyor, bu nedenle hayatımızın hayli içindeler. Solvent yalnızca bir husus kümesi değil, aslında birçok husustan oluşuyor” diyerek şunları söyledi:
“Aseton, toluen, siklohekzenon, metil etil keton üzere hususlar solvent kümesinin içindedir Aseton, kozmetik eserlerde çok sık kullanılırken tolüen ise kaplama süreçlerinde kullanılıyor. Siklohekzenon isimli husus ise plastik üretiminde çok sık uygulanıyor. Şöyle ki plastik üretiminin her etabında siklohekzenon kullanılıyor. Metil etil keton da basım süreçlerinde, mürekkeple ilgili sanayide çok sık kullanılıyor. Bunlar solvent eserleridir. Bu kimyasallara fazla temas durumunda ise bedenimizde istemediğimiz rahatsızlıklar meydana gelebiliyor.”
3 YOLLA BEDENE GİRİYORLAR
“Bu solvent unsurlar 3 yolla bedenimize giriyor. Bunlar teneffüs yolu, deri teması ve yutmayla bedenimize girip kanımıza karışabiliyor” diyen Uzm. Dr. Akif Çelik, “Bu unsurların yan tesirleri ise bulaşma metoduna nazaran oluyor. Mesela teneffüs yoluyla bulaşıyorsa teneffüste karıncalanma ve zorluğa neden oluyor. Aslında bu unsurlar tahriş edici özelliğinden çok akciğerlere nüfuz ederek teneffüsle ilgili ıstıraplar, uzun müddetli kullanımda da baş ağrısı, baş dönmesi ve mide bulantısı üzere durumlara neden olabilir” açıklamasında bulundu.
ÇOCUĞUNUZA BUNU ÖĞÜTLEYİN
Okul öncesi ve ilkokul çağındaki çocuklar bu gereçleri denetimsizce ağzına götürebiliyor, kullandıktan sonra ellerini ağızlarına ve gözlerine sürebiliyor. Bu hususta da ikazda bulunan Çelik, “Çocuklar bilhassa bu rengarenk eserleri ağız yoluyla ısırarak, çiğneyerek, yutarak daha çok maruz kalıyor. Hem inhalasyon (soluma) yoluyla hem de çiğneme, yutma üzere temas yoluyla çocuklara yan tesirleri daha fazla olabiliyor. Bu nedenle çocuklara bilhassa şunu öğütlememiz gerekiyor; sıhhati için dikkat cazip, rengarenk eserlerden fazla daha çok renksiz, doğal, kokusuz eserler tercih edilmeli” dedi.
