enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
DOLAR
32,3171
EURO
35,0910
ALTIN
2.299,97
BIST
9.050,08
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Açık
20°C
İstanbul
20°C
Açık
Cuma Az Bulutlu
23°C
Cumartesi Az Bulutlu
21°C
Pazar Az Bulutlu
21°C
Pazartesi Az Bulutlu
23°C

PLAJDA FELSEFE

Plaj sözü üzerine düşünürken en evvel aklıma İtalyan muharrir Elena Ferrante’nin Karanlık Kız romanındaki bayan kahraman Leda geliyor. Ders yılı …

PLAJDA FELSEFE
04/12/2020 22:37
223
A+
A-

Plaj sözü üzerine düşünürken en evvel aklıma İtalyan muharrir Elena Ferrante’nin Karanlık Kız romanındaki bayan kahraman Leda geliyor. Ders yılı bitiminde özgürlüğünün tadını çıkarmak için Napoli yakınlarında bir plaj meskeni kiralayan Leda şemsiyesinin altına uzanıp başını boşaltmayı hayal ederken kumsalda gözüne çarpan kalabalık Napolili bir ailenin manzaraları üzerinden kendi hayatının muhasebesine girecek, kadınlık ve annelikle ilgili bir yüzleşme yaşayacaktır. Plajda olmak derin bir sorgulamayı da beraberinde getirir kısaca Leda için…

İngiliz müellif Ian McEwan ise On Chesil Beach kitabında, yeni evli ve balayı için Chesil plajında bir otele yerleşen iki gencin kıyıda ve otelde geçirdikleri müddet boyunca yaşadıkları his fırtınalarına, cinsellik meselelerine, endişelerine ve evlilik için nasıl da uyumsuz olduklarını fark etmelerine odaklanıyor. Plaj, balayı ve beraberliklerine başlamak için gelen çiftin trajik ayrılığına sahne oluyor.

Plaj, halk ve özel plaj ayrımıyla toplumsal sınıfların ortaya çıktığı, çıplaklıkla birlikte daha da barizleşen genç/yaşlı, zayıf/şişman kategorileriyle ayrımcılığın ve eşitsizliğin sertleştiği bir yer aslında.

Plaj deyip geçmeyin, Cervantes’ten Victor Hugo’ya, Shakespeare’den Joyce’a birçok muharrir ve filozof, karayla denizin birleştiği bu noktayla ilgili kalem oynatmış, plajın farniente’nin eşanlamlısı olmaktan çok uzak, karmaşık, özgürleştiren ve bazen de gerilim yaratan bir yer olduğundan dem vurmuşlar. Yukardaki örneklerin de gösterdiği üzere plaj bir dönüm noktası, değerli bir evre, bilinçlenme anı ve kırılma noktası…

Unutmadan, ideolojinin tarihte deniz kenarında, Ege’deki antik liman kenti Milet’te doğduğunu hatırlatalım; kısaca plaj çok evvelce beri ideolojiyle yakın bağlantıda.

Fransız filozof Jean Louis Cianni de geçtiğimiz yıl yayımladığı kitabı Philosopher a la plage’da (Plajda ideoloji yapmak) plajda farklı bir yaz mevsiminin yaşanabileceğinin altını çizerken süratle geçiyor duygusu yaratan tatilden azamî faydalanmanın da yollarını arıyor.

Tatil hiç bitmesin diyenler ve bilhassa sonu düşünmekten anın keyfini çıkaramayanlar için bir plaj güzellemesi…

43bb7b6c 8ae4 45c8 95d2 7b54ad3c742a 371fa4f1 4097 4876 afcf 2bc8c30af302 ff326690 ece5 4d98 b767 c6335ab1c349 4d235336 7fe1 4e48 8ddd 5c9921004fc2 e83752a6 9e04 4242 9226 f46b64b17aa4 f4ad0045 8b08 41c7 a815 f42221b1ff84 6a25d973 cb1f 45f3 8019 c8f9ebcd5f92 6fd362de dfb6 44bc b57a 06278519f26e

BİRİNCİ KISIM: SONSUZLUK HİSSİ

Ve tatildesiniz… Süratli geçen, bin bir plan ve program, niyet, tertip, elektronik posta, yetişememe tasasıyla geçen uzun bir kış devrinden sonra önünüzde hiç bitmeyecekmişçesine uzanan tatilin birinci günündesiniz. Bu sefer vakti siz denetim ediyorsunuz, diğeri değil. Her anını doldurmaya meyilli, daima bir sonraki adımı düşünen teknoloji nesli için bu boşlukla baş başa kalmak, onunla baş etmek epeyce şaşırtan ve sarsıcı olabiliyor bazen. Mail’lerime mi karşılık versem, şu projeyi mi sonlandırsam, sunum üzerine mi çalışsam, trafikten nasıl kaçsam üzere sorulardan dondurma mı yesem yoksa milkshake mi içsem, hangi kitabı okumaya başlasam, denize mi havuza mı girsem, kokteyl mi alsam, akşam yemeğine ne giysem sorularına geçmek, kısaca apayrı bir boyutta, anda yaşamaya başlamak hem çok zevkli, kolay ancak bazen de karmaşık olabiliyor.

Jean-Louis Cianni, “Tatilde kendi özgürlüğünüzle, benliğinizle yapayalnızsınız. Çalışırken sırtlandığınız sorumlu sorumlulukların size vakit bırakmadığı hayatınızla ilgili kıymetli kararlar, pişmanlıklar ya da mutluluklar üzerinde düşünmek için uzun bir vakit dilimi var önünüzde. Yeni bir periyot başlıyor” diye not düşüyor. Nitekim de çoğumuz otomatiğe bağlanmış robotik hayatlarımızda kendimizle ilgili değerli sorgulamaları pas geçmiyor, zamansızlığa sığınıp tahminen de endişelerimizin pençesinde birçoklarını ertelemiyor muyuz?

Kelam filozoflardan ya da ideolojiden açıldı diye size plajda Hegel, Spinoza ya da Husserl okumanızı tavsiye edeceğimizi zannediyorsanız yanılıyorsunuz. Tam aksine sizler birer filozof olup kendi hayatınız üzerinde ideoloji yapacaksınız…

İKİNCİ KISIM: ANDA KALMAK

Tatilin tam ortasına geldiniz. Kaç gündür orada olduğunuzu hatırlamıyor olabilirsiniz, güya hayatınızda hiç çalışmamış ya da gelecekte hiç çalışmayacak hissini yaşıyorsunuz; zira yalnızca andasınız, dün ve yarın yok. Ve işte bu anda hayatınız, yaptıklarınız ve geleceğiniz üzerine düşünmeye başlıyorsunuz. Beşerlerle kurduğunuz dostlukları, insan münasebetlerindeki muvaffakiyet ya da başarısızlıklarınızı, meslek planlarınızı gözden geçirme fırsatı yakalıyor, kendinizle derin bir yüzleşmeye giriyorsunuz. Ve burada, bu sorgulama sonucunda tanıştığınız, yine bulduğunuz ve yüzleştiğiniz yeni ben’le tatil sonrası değişik bir yola girebilir, hayatınızı dönüştürebilirsiniz. Şöyle anlatıyor Jean-Louis Cianni: “Çalışırken, ya geçmişin pişmanlıkları hakkında baş yorar ya da daima yarını kurarsınız. Meğer tatil size anın, şimdiki vaktin pahasını anlatırken geleceği lehinize çevirebilmenin de yollarını gösterir, büsbütün sizin gücünüz sayesinde elbette.” Aslında tatil her ne kadar sonsuz bir boşluk olarak algılansa da bu boşluk, öbürleri için değil de kendinize çalışabildiğiniz ve yatırım yapabileceğiniz bir vakit dilimine dönüşebilir. Cianni kitabında, “Tatilde herkes kendi ‘plajını’ bulur” diye yazıyor.

“TATİL, SESSİZ BİR HESAPLAŞMA…”

ELLE Türkiye Yazı İşleri Müdürü Suzan Yurdacan, tatil boyunca nasıl bir sorgulama yaşadığını anlatırken dönüş sendromundan kurtulmanın da anahtarını veriyor: “Plajda olmak, daha doğrusu gölgede/şemsiye altında denizi izlemek ve istediğim vakit denize gireceğimi bilmek benim için mutluluğun tanımı üzere. Lakin beni çok fazla düşünmeye de iter. Denize bakmak meditasyon üzere olduğu için, uzun uzun yaptıklarımı düşünürüm. Aklıma en çok yanlış davranışlarım, yapmamam gerekenler gelir. Bu beni üzmez/yormaz zira dediğim üzere, rahat bir an olduğu için, yalnızca bir nevi sessiz bir hesaplaşma üzeredir, ruhuma düzgün gelir. Deniz kenarında çok fazla şükrederim, başıma gelen hoş şeyleri tek tek sıralar, ne kadar şanslı olduğumu hatırlarım. Plajda, denize yakın olmak daima bu etkiyi yaratır. Kitap seçimi konusunda daima ikilem yaşarım. Sürükleyici bir kitap olunca denize girmeyi ihmal edebilirim diye önemli endişelenirim. Baş daima ideoloji (!) bari kitap daha hafif olsun isterim. Hafif derken, pembe romanlar sevmem. Biyografilere bayılırım. Denizi izleyip hayaller kurmayı, dalga sesleri eşliğinde meditasyon yapmayı severim. Mecmua okuyup kıyafet seçmece oyunu (kendi uydurmam) beni daima eğlendirir. Tatilde mail bakmam, bu benim için kuraldır.

Tatil ruh haline çabucak geçiş yaparım. Hem yavaşlar hem de çok enerjik hissederim. Son ana kadar da biteceğini, bittiğini düşünmem. Yola çıkana kadar inkar! İşim çok ağırken dahi eğlenmeye, bir yerlere gitmeye çalışırım. Bazen birkaç saatlik bir kaçış bile tatildir, tatil olabilir. Mühleti değersiz, bazen iki saatlik bir eğlence/davet/güzel bir yemek bu istikrarda benim için kıymetli bir adımdır.”

569b2d6e 035b 4d2b b454 34dd99ff49ce 7492e81b 2c2e 4c3b 81d7 e7b836c62a40

“DÖNÜŞTE PAZARTESİ SENDROMU YAŞAMIYORUM”

ELLE Online Yayın Direktörü Deniz Ünaldı, en parlak fikirlerin tatildeyken geldiğini hatırlatarak aslında durmanın ve yavaşlamanın yaratıcılık ve yenilikle ilişkili olduğunun da altını çiziyor:

“Tatil hissine ruhen otel odasına girdiğim saniye adapte olurum, fizikî olarak da bikinimi giyip kendimi kıyıya atmak çoklukla yedi saniyemi alır. Sanırım bu dünyada beni en keyifli eden şey, çıplak ayaklar… Gerçek bir yaz insanı olarak sıcağın, suyun ve kumun terapisine inanıyorum. Tatil ortamında minimal giyinerek neredeyse çıplak olmak ile ruhumuzdan problemleri atıp kendimizi tatilin rahatlığına bırakmak birebir şey… Tatilin başında hissedilen güya hiç bitmeyecekmiş hissi, dayanılmaz bir özgürlük duygusu veriyor. İşimin tabiatı gereği yıllardır hiç (ara orta da olsa) işle ilgilenmek durumunda olmadığım, telefonumu uzun mühlet bir kenara bırakabildiğim bir tatil geçirmedim. Lakin durum bu olunca, en taze fikir ve parlak tahlillerin de beşere tatilde, öbür hiçbir şey yapmazken geldiğini deneyim ettim. Gerilim, kentin ritmi, birçok şeye yetişme muhtaçlığı, mecburiyet, üretimimizi önemli biçimde yavaşlatıyor. Kıyıda yürürüm, yüzerim, kitap okurum, tavla oynarım, bir şeyler dinlerim… Tatilde çoklukla sevinçli, komik biyografiler okumayı severim. Mindy Kaling, Tina Fey, Amy Poehler, Russell Brand… Kıyıda okurken yahut kulaklıkla stand-up dinlerken kendi kendime kıkırdamak en sevdiğim plaj cümbüşü…

Tatilin sonu alışılmış ki en sevdiğim yeri diyemem ancak Pazartesi sendromu da yaşamıyorum dönüşte. Zira dinlendirici bir tatil sonrası Pazartesi günü, keyifli bir çalışma günü demek benim için… Tahminen de bu daima bir sonraki tatilin fazla uzakta olmadığını düşündüğümdendir.”

ÜÇÜNCÜ KISIM: DÖNÜŞ VE YİNE DOĞUŞ

Tatilin sonuna yaklaşırken elimizden her şeyin kayıp gittiğini düşünür ve her şeyi organize etmeye alışmış beşerler olarak tüm yapılabilecekleri son günlere sığdırmaya çalışır, birden hızlanır, vakti yakalamaya çalışırız. Fransız sinema direktörü Gilles Vernet tatilin akışını insan hayatına benzetiyor: “En başta, tatilin birinci günlerinde tıpkı gençlikte olduğu üzere sınırsız bir vakit dilimine hükmettiğimizi düşünür, sonrasında ise yaşlanırken elimizden kayıp gidenlere yetişmek için çok süratli ve gerilimli yaşarız.” Bu da, anı kaçırmaya, anda yaşanan hoşluklara odaklanamamaya sebebiyet verir. Aslında tatilde ve plajda yaşadığınız düşünme periyodu bu son süreci bir son değil de hayatın farklı bir ritmi üzere algılamanıza yardımcı olacaktır. İş hayatınızı, dostluk ve aşk bağlarınızı gözden geçirdiğiniz süreçte verdiğiniz kararlar ve yaşadığınız değişimle eve/işe dönüş daha az acılı olurken, bu değişimleri uygulamaya sokmak, farklı bir ben olarak işe başlamak, yoğunluk ve gerilimle baş etmek için sizi motive edecektir.

Plaj, sonsuzluğu, uzayıp giden ve hiç bitmeyecekmiş üzere gelen gerçekliğiyle bir yandan sonsuz hayalleri besler, daima düşündürür, dimağınızı canlı meblağ ve bir yandan da tatilin birebir sonsuzlukta devam edeceği sanrısını yaratır.

Hepinizin bol ideolojili, anda kalacağınız ve memnun anıları sonsuzlaştırabileceğiniz tatilleriniz olsun…

“PLAJ EHLİLEŞTİRİLMİŞ DENİZDİR…”

Çağdaş Türk edebiyatının kıymetli muharrirlerinden Müge İplikçi plajın çağrıştırdıklarını kaleme aldı:

“Plajda olmak, plajına bağlı! Plajdayken, su pak, plaj ortamı deniz, kum ve güneş üçlüsüne yük veriyor ve ses, tabiatın sesine kulak kesiliyorsa, elbette, az sonra kavuşacağım sular ve özgürlük düşer aklıma. O noktada ferdî tecrübelerimi ve hayatımı pek düşünmem; düşündüğüm hayatın ta kendisidir… Hayatın kendisi, hayattan kaçtıklarımız değil, içimizdeki sesle buluşandır o anda.

O noktada hayat bütün hayatları aşan ve önümde uzayıp giden bir atlastır. Dalgalar, mavi, yeşil, yosun ve kacı… Plaj, ehlileştirilmiş bir denizdir, bunu kabul etsem de, onun önünde uzayıp giden ufuk öbür bir vakte hamiledir. Tuzun kokusudur, örneğin. Ya da üzerinizden geçen bir bulutun güneşi kısa kısa kesmesi; o esler esnasında derinizin ne kadar yandığını unutmanızdır. Plajda kitap okumam, keyfim yerindeyse notlar alarak süratle müellifim. Boş durmayı severim. Severim lakin yazmak bu boşluğu kesmez. Tam aksisi ona el verir. Birlikte öbür bir vakte akarız.

 Tatilin birinci ve son günü diye bir şey yoktur zihnimde, tatil vardır. İş de. Benim için iş çabucak her yerdir. Sevdiğim işi yaptığım için bu türlü elbette! Bu yüzden olsa gerek özel bir tatil merakım da yoktur. Dünya oradadır ve keşfe açıktır. Siz keşfedersiniz. Bazen düşlerinizde, bazen daha gerçek bir biçimde. Gidersiniz… Fakat tüm bu gidişlere karşın denizi ve okyanusu farklı sevdiğimi sizlerden saklayacak değilim.”

YAZI: SELİN MİLOŞYAN

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.