Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) ile Ekolojik Üreticiler Eğitim ve Yardımlaşma Derneğinin (EKOMDER) hazırladığı projeyle 2006 yılında vilayette …
İçecek, dondurma, pastacılık ve kimya dallarında kullanılması hasebiyle talep gören salep orkidesinin üretim alanı ise her geçen yıl genişliyor. Samsun’da bu yıl 70 çiftçi 50 dönüm toprakta salep orkidesi üretirken, Vilayet Tarım ve Orman Müdürlüğünün 50 şahsa verdiği tohumluk takviyesiyle gelecek yıl 120 üreticinin 70 dönüm toprakta üretim gerçekleştirmesi planlanıyor.
‘BİRE ÜÇ YUMRU VERMEYE ZORLUYORUZ’
OMÜ Bafra Meslek Yüksekokulu Bitkisel ve Hayvansal Üretim Kısım Lideri Doç. Dr. Ömer Çalışkan, AA muhabirine, coğrafik yapısı münasebetiyle Samsun’da salep çeşitliliğinin çok fazla olduğunu söyledi. Araştırmalar sonucunda 25 çeşit salep orkidesinin tabiatta resen büyüdüğünü belirlediklerini lisana getiren Çalışkan, bu yıl prestijiyle salep bitkisinin tabiattan sökülmesinin 73 bin lira cezası olduğunun altını çizdi.
Tespit edilen cinslerden 6’sını tarlaya aktardıklarını anlatan Çalışkan, şöyle devam etti: “Normalde ektiğiniz bir yumru yeniden size bir yumru yapıyor ancak ‘sök-dik’ dediğimiz bir metot geliştirdik. Bu formülle bitkiyi erken hasat edip tekrar dikiyoruz. Yani ağacı budadığınızda farklı bir noktadan fışkıran uyuyan bir hücresi vardır. Salepte de kimi çeşitlerde tıpkı şey kelam konusu.
Erken hasatla yumrusunu kaybedince bitki ikinci yumru yapmaya yöneldi. Alışılmış bu yalnızca 6 tıpta gerçekleşti. O yüzden salep yetiştiriciliğinde hasat periyodu çok değerli. Çiçeklenme başlangıcında bitkiyi topraktan söküyoruz. O periyoda kadar geliştirdiği yumruyu hasat edip tekrar dikiyoruz. Evladını kaybettiği için bitki tekrar yumru yapıyor. Böylelikle bitkiyi teğe iki yahut teğe üç yumru vermeye zorluyoruz. Böylelikle sürdürebilir bir salep tarımı oluştu.”
‘TOHUMLUK DAYANAĞI VERMEYİ SÜRDÜRECEĞİZ’
Çalışkan, salep ticaretinde bilhassa dondurma üretimi yapan firmaların hayli fazla ölçüde alım yaptığını kaydetti. EKOMDER Lideri Hakkı Karaman da hasatta elde edilen salep yumrularının çoğunluğunun üretimi artırmak için tohumluk olarak kullanıldığını belirtti. Öteki vilayetlerden gelen tohumluk taleplerini de karşılamaya çalıştıklarına işaret eden Karaman, “Yumruları kurutup, öğütüp, paketlemeye kadar yapan üreticilerimiz de var. Biz de buna öncülük yapıyoruz. Çoğalması için tohumluk dayanağı vermeyi sürdüreceğiz.” dedi.
Piyasanın gereksinimine yanıt veremediklerini vurgulayan Karaman, “Salebe bilhassa sıcak içim olarak kafeteryalardan talep var. Katkısız olarak ürettiğimiz için alan kafeteryalar çoğaldı. Aslında salep, dondurmanın olmazsa olmaz unsuru. Dondurma üreticileri de kaliteli eserin peşine düştü. Talepleri karşılayamıyoruz. Türkiye’deki muhtaçlığın yüzde 2’sini yapıyoruz. Fazla üretim olmadığı için salep üretimini artırmaya uğraş ediyoruz.” diye konuştu.
Karaman, salep yumrusunun kurutulması hakkında da bilgi vererek, “Hasattan itibaren 2 yahut 3 gün içinde yıkayıp haşladıktan sonra güneşli havada nemini alırız. Sonra seramızda rüzgar alan bir yerde güneş içinde birkaç ay kuruturuz.” tabirini kullandı.
Üretici İsmail Mert ise 6 yıldır 3 dönüm alanda salep orkidesi üretimi yaptığını lisana getirerek, “Mevsimsel kaidelere bağlı olarak tarladan 2 ton civarında eser alıyoruz. Yumruların kurutulması ile elde edilen salep, 10’da teğe kadar düşebiliyor. 1 tondan 100 kilogram kurutulmuş salep çıkıyor. Bu sene kuru salebi 750 liraya toptan satıyoruz. Toz halinde ise bin lira civarında satışı yapılmakta.” halinde konuştu.
