Osmanlı’daki ilk telsiz telgraf istasyonu müzeye çevriliyor

DUVAR-  Osmanlı Devleti’nin 1906 yılında Afrika’daki toprakları ile irtibat için kurduğu ilk telsiz telgraf istasyonu müzeye dönüştürülecek.

Likya Birliği’nin başşehri olarak bilinen Patara’da bulunan hafriyat alanı için, Patara Antik Kenti Hafriyat Lideri ve Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık, 2020’nin Patara Yılı ilan edilmesinin kente olan ilgiyi arttıracağına inandığını söyledi.

Işık, Patara’da antik tiyatro, hamam üzere yapıların dışında Türkiye’nin yakın tarihine iz düşürmüş, unutulmaması gereken bir tarihi büyüklüğü olan telsiz telgraf istasyonunun bulunduğunu belirtti. Işık, buranın Osmanlı Devleti’nin birinci telsiz telgraf istasyonu olduğunu bildirdi.

Telsiz telgraf istasyonunun 1906’da açıldığına ve devrin en son teknolojiyle donatıldığına dikkati çeken Işık, şu formda konuştu:

“Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika´da son toprakları bugün Libya sonları içerisinde yer alan Trablusgarp ve Derne. Sultan 2. Abdülhamid Han o periyotta İtalya üzere birtakım devletlerin diğer toprakları ele geçirme niyetlerinin olduğunu belirleyerek bu coğrafya ile Anadolu’nun haberleşmesinin çok büyük kıymet taşıdığını fark ediyor. O periyot ortamızda değerli münasebetlerin bulunduğu Almanya’daki özel bir şirket aracılığıyla burası kuruluyor.”

İSTASYON İÇİN 12 BİN OSMANLI LİRASI HARCANMIŞ

Işık, o devir devletin bütçesi için çok ehemmiyet arz eden bir meblağ olan 12 bin Osmanlı lirası harcanarak istasyonun kurulduğunu söyledi.

Osmanlı’nın bu parayı tek kalemde çıkarabilecek bir durumda olmamasına karşın Libya ile bağın kopmaması önemsendiği için kelam konusu meblağın gözden çıkarıldığını anlatan Işık, “Patara’daki istasyonun karşı taraftaki karşılığı ise Libya’nın Derne kentinde yer alıyor. Ortadaki ara 850 kilometre. Bu kadar uzun bir arayı o devirde geçebilen öbür bir telsiz telgraf yok. Çağ açıcı bir gelişim olarak nitelendirebiliriz bunu. Bu istasyonda günlük 4 bin sözün aktarılması hedefleniyor. Sultan Abdülhamid Han o devir bu teknolojiyi öğrenmek için Türkiyeli mühendisler Galip ve Hasan beyefendileri de Almanya’ya gönderiyor.

Akabinde biri Patara’da oburu de Derne’de vazife yapıyor. O teknolojiye kendi öz gücümüzle sahip olma uğraşını da görüyoruz. Hakikaten takdire şayan bir durum” dedi. Akabinde istasyonun açılışının Abdülhamid Han’ın tahta çıktığı günün yıl dönümünde yapıldığını aktaran Işık, kelamlarına şöyle devam etti:

“Galip Bey’in arşivdeki bir yazısında ‘Burada çalışanlar tümüyle yakın köylerdeki beşerler da buraya geldiler. Vekil kaymakamımız da 15 kilometre öteden atla geldi. Her yeri ışıklarla donattık. Çiçeklerle süsledik. Şölen yemeği yedik ve padişahımız için dua ettik’ cümleleri yer alıyor. İstasyon yalnızca Osmanlı’nın askeri savunması değil, ticari hareketlilik açısından da değer taşıyor. Akdeniz´de seferde olan askeri gemiler ve uzak ticari gemiler de bu istasyondan başta meteorolojik bilgiler olmak üzere faydalanıyor.”

‘BU İSTASYON BOMBALANIYOR’

Işık, 1911’de İtalyanların Derne’deki istasyonu bombaladığını belirterek şöyle devam etti:

“Tam tarihi tespit edemedik lakin İtalyanlar akabinde Patara’yı da bombalıyor. Bu istasyon bombalanıyor. Bu esnada antik tiyatronun güneydoğu köşesi de isabet alıyor. Bugün antik tiyatroda gördüğümüz büyük göçük bu bombalardan kalma. Antalya Valiliği öncülüğünde istasyonda onarım çalışmaları başlayacak. Yapıların özgün fotoğrafları var. Bu yapıların tamiratları gerçekleştirilip buraya bir telsiz telgraf müzesi oluşturulacak. Çok memnunum, gururluyum. Yıkık, naif bir durumda görünen bu yapı bize Osmanlı’nın yeni adımları duyulmaya başlanan Türkiye Cumhuriyeti ile kesiştiği yerde duran, insanın tüylerini ürperten bir tarihi anlatıyor. Libya’da o periyot İtalyanlara karşı savaşan kişi Sultan Abdülhamid’in ordusunun subayı olan Binbaşı Mustafa Kemal’di. O savaşta gözünden yaralanmıştı. Bütün bunlar göz önüne alındığında, bu istasyonlar buradaki antik tiyatro, hamam kadar değerli. Bütün kalıntılar kadar korunması ve geleceğe taşınması gerekiyor.”

Işık, Patara Örenyeri’nin istasyonun yanı sıra tarihi bin 500 yıl öncesine dayanan hurma bahçesi, Roma hamamları ve kentin simgelerinden olan takıyla da dikkati çektiğini söyledi. (AA / ANTALYA)