Organ bağışı caiz mi? Organ nakli dini açıdan uygun mudur, DİYANET’e göre helal mi?

İslam dini yardımlaşmayı çok önemsemektedir. Organ bağışı da buna bir örnektir. Bu yüzden öteki insanlara yardım etmek ve hayatlarını kurtarmak hoş ahlakı göstermektedir. Pekala, Organ bağışı caiz mi? Organ nakli dini açıdan uygun mudur, DİYANET’e nazaran helal mi? İşte detaylar…

ORGAN BAĞIŞI CAİZ Mİ?

Diyanet bu bahiste net bir açıklama yapmıştır. O açıklamada şu tabirler yer alıyor: “Kur’an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde, organ ve doku nakli konusunda sarih bir karar bulunmamaktadır. Birinci müçtehit ve fakihler de kendi dönemlerinde bu türlü bir problem kelam konusu olmadığı için, bu bağışın kararına temas etmemişlerdir. Lakin dinimizde, Kitap ve Sünnet’in delaletlerinden çıkarılmış genel kararlar ve kurallar de vardır. Kitap ve Sünnet’te açık kararı bulunmayan ve her bölümde karşılaşılan yeni problemlerin kararları, fakihler tarafından bu genel düsturlar ile kararı bilinen misal problemlere kıyas edilerek (tahriç yoluyla) çıkarılmıştır. Organ ve doku nakli konusundaki kararın tayininde de tıpkı yola başvurulması uygun olacaktır.

İslam âlimleri, karnında canlı halde bulunan çocuğun kurtarılması için meyyit annenin karnının yarılmasını, öbür yoldan tedavileri mümkün olmayan kimselerin kırılmış kemiklerinin yerine diğer kemiklerin naklini, bilinmeyen hastalıkların teşhis ve tedavilerinin sağlanabilmesi için, yakınlarının isteği alınmak suretiyle, ölüler üzerinde otopsi yapılmasını; münasebetiyle canlı bir kimseyi kurtarmak için, meyyitin beden bütünlüğüne müdahale etmeyi caiz görmüşlerdir (Nevevi, el-Mecmu’, III, 145; Fetava’l Hindiye, V, 440).

Aynı formda açlık ve susuzluk üzere, hastalığı da haramı mubah kılan bir zaruret saymışlar, öteki yoldan tedavileri mümkün olmayan hastaların haram ilaç ve hususlarla tedavilerini caiz görmüşlerdir. Günümüzde kan, doku ve organ nakli, tedavi yolları ortasına girmiş bulunmaktadır.

O halde, birtakım kaidelere uyulmak kaydıyla, hayatı yahut hayati bir uzvu kurtarmak için öbür deva olmadığında, birtakım kurallara uyularak kan, doku ve organ nakli yolu ile de tedavinin caiz olması gerekir. “Her kim bir hayatı kurtarırsa bütün insanları kurtarmış üzere olur.” (Maide, 5/32) ayeti de buna ışık tutmaktadır.

Bu bağlamda, aşağıdaki konulara dikkat edilmek kaydıyla, organ nakli caiz olur. Hakikaten İslam İşbirliği Teşkilatına bağlı, memleketler arası bir fetva kuruluşu olan Mecmeu’l-Fıkhi’l-İslami de bu istikamette karar almıştır. Buna nazaran;

a) Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını yahut hayati bir uzvunu kurtarmak için, bundan öbür dermanı olmadığının, mesleksel ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen uzman tabipler tarafından tespit edilmesi,

b) Hastalığın bu yoldan tedavi edilebileceğine zann-ı galibinin bulunması,

c) Organ yahut dokusu alınan kişinin, bu sürecin yapıldığı esnada ölmüş olması; şayet organ canlı bir beşerden alınacaksa, bu organın, alınan şahısta (donör) temel bir hayati işlevi devre dışı bırakmaması,

d) Toplumun huzur ve tertibinin bozulmaması bakımından, organ yahut dokusu alınacak kişinin sıhhatinde (ölmeden önce) buna müsaade vermiş olması yahut hayatta iken tersine bir beyanı olmamak kuralıyla, yakınlarının isteğinin sağlanması,

e) Alınacak organ yahut doku karşılığında hiçbir biçimde fiyat alınmaması,

f) Tedavisi yapılacak hastanın bu nakle razı olması,

g) Devlet denetimi altında yapılması gerekir.”