Çiftçilerin en büyük gelir kapılarından birini oluşturan narenciye eserlerinin fiyatları bahçeden market rafına gidene kadar yüksek oranlarda …
Çiftçilerin en büyük gelir kapılarından birini oluşturan narenciye eserlerinin fiyatları bahçeden market rafına gidene kadar yüksek oranlarda artış gösteriyor. Mayer cinsi limonun kilogram fiyatı kolunda 50 kuruşa kadar gerilemesine karşın üretildiği kentin marketlerinde en az 5 liradan satılıyor. Bu fiyat İstanbul ve Ankara’da 10 lirayı geçebiliyor. Kısmında 1,5-2 lira ortasında alıcı bulan portakal ise kentteki market raflarında en az 5,5 liradan, üreticisinin kilogramını 1,75-2,5 liradan sattığı mandalina da en az 6 liradan listeleniyor. Mandalinanın öteki kentlerdeki market fiyatları 12 ile 25 lira bandında değişiklik gösteriyor. Kentteki dal temsilcileri, üreticilerin ve tüketicilerin şikayet ettiği fiyat farkı ile tahlil tekliflerini kıymetlendirdi.
“BU İŞTEN HEM TÜKETİCİ HEM ÜRETİCİ ZİYAN GÖRÜR”
Mersin Ziraat Odası Lideri Musa Yılmaz, narenciye eserlerinde değerli fiyat farkının olduğunu belirterek, “Şu anda portakal kolunda 1,5-1,7 lira civarında, çok az 2 liradan satılıyor. Maalesef bugün marketlerde kilogramı 6 lira. Mersin bir narenciye deposu. Tüketici ile üretici ortasındaki fahiş fiyat farkını bir türlü engelleyemedik. Bunu engelleyemediğimiz sürece bu işten hem tüketici hem üretici ziyan görür.” dedi.
“BU KOŞULLARDA TÜKETİMİMİZ AZALIYOR”
Fiyatların vatandaşların daha az eser almasına neden olduğunu söyleyen Yılmaz, “Üretici, eserini makul düzeyde fiyatlandırıp değerlendiremiyor. Üreticinin emeğinin karşılığı, maddi bedelini bulmuyor. Maalesef tüketici de uygun fiyatlara eser tüketemiyor. Bu kurallarda tüketimimiz de azalıyor. Tüketici 3 kilogram alacağı meyveyi 1 kilogram alıyor.” diye konuştu.
Yılmaz, yüzde 300’lere varan fiyat farkının kabul edilemez olduğuna dikkati çekerek, “Ürünü kolunda hasat ettiğimiz fiyat belirli. Bu fiyatlar üzerinden hesap yaparsak turunçgil eserlerini 3 ile 4 lira ortasında tüketiciye ulaştırmak gerekir. Maalesef marketlerde portakal 6 lira. En büyük sıkıntılarımızdan biri üretim maliyetleri, başkası ise üretici ve tüketici ortasındaki yüksek fiyat endeksi. Yüzde 300 fiyat farkı var. Eseri 2 liraya mal ediyor, yüzde 100 kazansın 4 liraya satsın.” tabirlerini kullandı.
“ÜRÜNLERİ DİREKT OLARAK ÜRETİCİYE ULAŞTIRMALIYIZ”
Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Necmi Ünite de limon üreticisinin makus bir dönem geçirdiğini belirterek, “Şu an mayer cinsi limonumuz kolunda 50 kuruş, lamas dediğimiz dikenli limonumuz 2 lira. Lakin gelin görün ki bölgemizdeki market zincirlerinde 6-7 liradan, Ankara üzere büyük kentlerimizde 10-15 lira ortasında satılıyor.” dedi.
Ünite, fiyat farkının birçok nedeninin olduğunu vurgulayarak, dalın girdi maliyetlerinin düşürülmesi gerektiğini söyledi. Tahlilin kooperatifleşme olduğunu savunan Ünite, “Havza bazlı üretim tanımlamasını yapmamız lazım. Üretimde, kamucu dediğimiz bütüncül yapılara konut gerekiyor. Üretici, para kazanamadığı devirlerde alanı terk eder. Biz de alanı terk etmesini istemiyoruz. Biz, buna tahlil olarak üretici birliklerini, kooperatifleri adres olarak gösteriyoruz. Eserleri üreticiden, kooperatif ortaklarından direkt olarak kesin tüketiciye aracısız bir halde ulaştırmanın yollarına bakmalıyız. Bugün Avrupa Birliği’nde besinlerin hale indirilme mecburiliği kaldırıldı. Bizde tüm eserlerin halden geçmesi zarurî. Biz hallere karşı değiliz, hal yasasının değiştirilmesini savunuyoruz.” dedi.
“GIDADA KDV SIFIRLANMALI”
Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Ünite, eserlerin vatandaşlara daha ucuza ulaştırılması gerektiğini vurgulayarak, “Üreticilerimizin yanında olmak için besinde KDV’yi sıfırlamamız gerekiyor. Plansız üretime son verilmeli. Önüne gelen turunçgil bahçesi almamalı, bunlar denetimli yapılmalıdır. Üretim maliyetlerini düşürmenin yollarına bakmalı, çiftçimizi teşvik etmeliyiz. Aracıların sayısı azaltılmalı zira herkes kendi maliyetlerini karşılamak için doğal olarak üzerine maliyet bindiriyor. Marketlerin keyfi uygulamaları denetlenmeli. Devletimiz burada muhakkak denetçi olmalı. Yüksek kar marjlarına karşı olmalıyız. Eserleri makul bir kar oranıyla kesin tüketiciye ulaştırmamız gerekiyor.” diye konuştu.
“İŞÇİLİK VE TOPLAMA MALİYETLERİNİ KARŞILAMIYOR”
Mersin Yaş Zerzevat ve Meyve Komitecileri Derneği Lideri Münir Şen ise kentin, Türkiye’nin en büyük hal kompleksine mesken sahipliği yaptığını belirterek, tüm dünyaya eser ulaştırdıklarını söyledi. Limonun, haldeki kilogram fiyatının 50 kuruş ile 2,5 lira ortasında değiştiğini kaydeden Şen, “Hal kompleksinde mayer limon 50 kuruşa bile kalkmıyor. Birçok arkadaşımız eseri kısmında bıraktı. Birtakım arkadaşlarımız ise belediyeler aracılığıyla eserlerini bir lira dahi istemeden muhtaçlık sahibi vatandaşlara dağıtılmasını talep etti. Birçok arkadaşımız mayer cinsi limon ağaçlarını kesmek zorunda kaldı. Hale getirdiği vakitte da 50 kuruş üzere komik bir sayı var. Personellik ve toplama maliyetini bile karşılamıyor. En çok tercih edilen, ihracata en çok gönderilen dikenli limon da halde 2-2,5 lira ortasında satılıyor. Doğal ki üretici markete gittiği vakit 7-8 liralarla karşılaşıyor.” dedi.
Şen, üreticinin kesinlikle sistemin içerisinde tutulması gerektiğine işaret ederek, girdi maliyetlerinin azaltılıp, dayanakların attırılması gerektiğini savundu. Fiyat farkının düşürülmesi için girdi maliyetlerinin azaltılmasının yan ısıra üretim planlaması ve kontrol yapılması gerektiğini aktaran Şen, şunları kaydetti:
“Pazarlama ayağını hakikat konumlamamız lazım. En son olarak da zincir marketlerin bu kadar tekelleşmesine müsaade etmemek lazım. Şu anda piyasayı regüle edenler onlar. 3-4 market piyasayı istedikleri üzere regüle edebiliyor, istedikleri fiyata satabiliyorlar. Son vakitlerde gerek hükümet kanadından gerekse de vatandaşların ağır kamuoyunu baskının akabinde şu anda fiyatlar makul. Tahminen o fiyatlar para bile kazanmıyorlar. İşin son ayağında marketlere de bir kar marjı getirmek lazım. Üretmek ve planlamak lazım.”
“İHRACATTA TON BAŞINA TEŞVİK VERİLMESİ LAZIM”
Mersin Turunçgil Üreticileri Birliği Lider Yardımcısı ve limon üreticisi Yusuf Şahin, Faziletli ilçesinde üretilen mayer limonun yüzde 30’luk kısmının düşük fiyatlar nedeniyle kolunda kaldığını savundu.
Hasadına başladığı dikenli olarak tabir edilen limonun kilogramının ortalama 2 liraya sattığını söyleyen Şahin, “Limon üreticisinin eline geçen fiyat kilogramda ortalama 2 lira. Eserin bir dönemdeki üretim maliyeti 1 ile 1,5 lira ortasında değişiyor. Bunun içerisinde ilaçlama, gübre, sulama, budama ve temizleme üzere süreçler var. Sonrasında bunların üzerine eklenen toplama, ambalaj, nakliye, komite masrafları var.” tabirlerini kullandı.
Şahin, eserin market ile bahçedeki fiyatı ortasında fark olduğuna işaret ederek, şöyle konuştu:
“Buradan kilogramı 2 liraya alınan dikenli limon İstanbul’da 10 liraya satılırsa girdiği kapıdan çıkar. Burada hiç kimseyi suçlamıyoruz. Market 10 liraya mal ettiği esere yüzde 50 kar ile 15 lira yazacak. Bizim istediğimiz şu, market yüzde 50 fark koymak yerine yüzde 10-15 koyarak satsın. Limonu 15’e değil de 11 liraya satsın. Yok o market onu satmaz, 15 liraya satacak. Zira senin kaça mal ettiğin, ne kaidelerde yetiştirdiğin marketin, pazarcının umurunda olmaz, hepsi karına bakacak.”
Narenciye, Türkiye, Mersin, Market, İktisat, Haber
