Multipl Skleroz (MS) hastalığı beyin, omurilik ve optik sonlar dahil olmak üzere merkezi hudut sistemini etkileyen kronik ve otoimmun aracılı bir …
Multipl Skleroz (MS) hastalığı beyin, omurilik ve optik sonlar dahil olmak üzere merkezi hudut sistemini etkileyen kronik ve otoimmun aracılı bir rahatsızlıktır. MS kalıtsal bir hastalık değildir. Lakin genetik bir yatkınlıktan kelam edilmektedir. Ailelerinde MS bulunan bireylerin MS’e yakalanma eğilimi az da olsa vardır.
Hastalığa neden olabilecek çok çeşitli nedenler (daha evvel geçirilmiş virütik enfeksiyonlar, etraftan kaynaklanan birtakım zehirli hususlar, beslenme alışkanlıkları, coğrafik etmenler, bedenin savunma sistemindeki bozukluklar) suçlanmışsa da hiçbiri kesin neden olarak saptanamamıştır.
MS’in çocukluk yahut gençlik periyodunda bedene giren rastgele bir virüsün uzun müddet hiçbir belirti göstermeden bedende kaldığı, daha sonra yeniden bilinmeyen bir nedenle, örneğin şiddetli bir üst teneffüs yolu hastalığı ya da gastroenterit ile tetiklenerek ortaya çıktığı oto-immün (vücudun kendi bağışıklık sisteminin neden olduğu) bir hastalık oluşuyla ile ilgili bilgiler bulunmaktadır.
Bağışıklık sistemimiz olağanda bedene giren yabancı virüslere karşı bedeni korumak için karşı taarruza geçip onlarla uğraş ederken kazara, bilinmeyen bir nedenden dolayı merkezi hudut sistemindeki hudutların miyelin kılıfına saldırıp onları tahrip etmektedir.
Hastalık başlangıcı çoklukla 20-40 yaşlar ortasındadır. Lakin 10 yaş öncesi ve 40 yaş sonrası başlayan hadiseler da bulunmaktadır.
MS bayanlarda daha sık görülür. Üreme çağındaki gençlerde, sosyo-ekonomik seviyesi yüksek toplumlarda, kentlerde yaşayan eğitim seviyesi yüksek şahıslarda, ekvatordan uzaklaştıkça kuzey ülkelerinde görülme sıklığı fazladır.
MS belirtileri, şiddet ve gidişat açısından hastadan hastaya farklılıklar gösterebilir. Bulanık görme, çift görme, olağan dışı yorgunluk, yüzde, kollarda ya da bacaklarda uyuşma, karıncalanma, keçeleşme üzere duyusal belirtilerin yanı sıra trigeminal nevralji, yüzde, kolda, bacakta kuvvet kaybı, ince hareketlerde marifet kaybı, tekrarlayan yüz felci, idrar kaçırma yahut yapamama, kabızlık, cinsel fonksiyon bozuklukları, titreme ve öbür hareket bozuklukları, baş dönmesi ve istikrar sıkıntıları, his durum bozuklukları, unutkanlık, uyku meseleleri üzere belirtiler de olabilir.
Belirtilerin bir ya da birkaçı birlikte olabilir. Hastalığın birinci belirtileri birkaç gün içinde ortaya çıkar; alevlenmeler ve düzelmelerle seyreder. Başlangıç devirlerinde tam bir düzelme gösterirken, az sayıda hastada baştan itibaren düzelmeler olmaksızın kötüleşme kelam konusu olabilir.
MS hastalığı, gizlenecek ve utanılacak bir durum değildir. MS hastaları, istedikleri herkese hastalıklarını anlatabilecekleri üzere kimseye MS hastası olduklarını anlatmak yahut açıklamak zorunda da değildirler.
Günlük aktivitelerini, toplumsal ve mesleksel işlerini devam ettirmeleri önerilmektedir. MS, genç insanlarda nörolojik nedenli engelliliklerde birinci sıradadır. Şayet MS’e bağlı özürlülük var ise sıhhat raporu alarak işyerinde uygun düzenlemeleri talep edebilirler, bu hastalarımızın en doğal hakkıdır.
MS hastalarının evlenmesinde sakınca yoktur. MS hastaları evlenip çocuk sahibi olabilmektedirler. Fakat uygun vakit ve şartlarda planlanmalıdır. Doğumdan sonraki 3-6 aylık süreçte atak riski artabileceği için dayanak tedavisi gerekebilir. MS’in çocuklarda ortaya çıkma mümkünlüğü ise çok düşük, yüzde 1-2’lerde bir olasılıktır.
MS internette, gazetelerde, TV kanallarında tedavisi olmayan ve tüm hastalarda sakatlık yapan bir hastalık olarak tanıtılmaktadır. Meğer ki günümüzde MS güzel denetim altına alınabilen bir hastalık haline geldi. Hastalığı evvelce başlayan ve erken tedavi edilmeyen hastaların bir kısmı koltuk değneğine, tekerlekli sandalyeye hatta yatağa bağımlı durumdadır.
MS sakatlığa neden olduktan sonra sakatlığı güzelleştirmek günümüzde mümkün olmamaktadır. Lakin erken ve uygun tedavi, kısıtlamaların azaltılması açısından büyük ehemmiyet arz etmektedir. Nasıl ki tansiyon, şeker, tiroit hastalıkları üzere pek çok hastalık tam olarak ortadan kaldırılamıyor lakin denetim altına alınabiliyorsa, MS için de durum benzeridir.
Uzmanlar sağlıklı bireyler için gerçek olanların MS hastaları için de geçerli olduğunu, istikrarlı, liften, zerzevat ve meyveden güçlü, yağ oranı az Akdeniz diyetinin MS hastaları için uygun olacağını ve tuzun azaltılması gerektiğini belirtiyor.
Balık, pek çok açıdan hem genel sıhhat hem de MS hastalığı için âlâ bir besindir. Balık tercihinizde, Omega yağ asitlerinden (özellikle Omega 3, 6 ve 9) güçlü olanları tercih edebilirsiniz. En değerlileri; her çeşit somon, beyaz ton balığı, alabalık ve hamsidir.
Bu balıklarda D vitamini de yüksektir. D vitaminin MS tedavisinde yeri olabileceğini öne süren bilgiler mevcuttur ve bu mevzuda araştırmalar hâlâ devam etmektedir. MS hastasıysanız kuru fasulye, tahıllar, kabuklu yemiş ve tohumlardan da protein alabilirsiniz. Yağ tüketiminde sıvı yağları kullanmayı tercih edebilirsiniz. Ayrıyeten taze zerzevat ve meyveler tercih edilmeli, kızartmalardan ve katkı unsuru bulunan yiyeceklerden kaçınmalısınız.