Milyonlarca vatandaşı ilgilendiriyor! Ekonomik suçlara af beklentisi

Prof. Dr. Erol Ulusoy’un yazısı:

Dünyada hiçbir ülke kusursuz yasa çıkaramaz. Her yasanın o yahut bu sebeple şad edemediği şahıslar olacaktır. Bu değerli değildir, değerli olan yasanın toplumsal ve kişisel adalet ve hakkaniyet hislerine, hukukun kozmik kurallarına karşıtlık oluşturup oluşturmadığıdır. Okuyucularımdan da gelen ağır ‘hukuksal feryat’lar üzerine acil tahlil bekleyen üç hususa yer vereceğim.

1 – VUK 359 ISLAHATI YOLDA

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı İnsan Hakları Aksiyon Planı’nda Vergi Adap Kanunu’nun 359’uncu hususunun yarattığı mağduriyetin giderileceği öngörülmüştü. VUK 359 mağduriyetinin sebeplerinden birisi, unsur metninde netlik bulunmaması, oburu ise Yargıtay’ın yorumu.

Bu iki sebepten ötürü ekonomik bir suça 40 yıla kadar mahpus cezası verilebiliyor. Ortalama ömrün yarısı. Cezaların hatalıyı ‘ıslah’ edici işlevi ortadan kalkar, ‘imha edici’ olur. Üç yıl boyunca naylon fatura düzenleyip kullandığı için 18 yıla kadar mahpus cezası verilen bir kimsenden geriye ‘ıslah edilecek’ bir ömür kalır mı?

VUK 359 a – 2’de, naylon faturayı ‘düzenleyenler yahut kullananlar’ denildiğinden, buradaki ‘veya’ bağlacı naylon faturayı ‘düzenlemeyi’ farklı ‘kullanmayı’ farklı iki hata olarak kabul edip, naylon faturayı düzenlediği için 3 yıl, kullandığı için de bir üç yıl daha olmak üzere toplam 6 yıla kadar mahpus cezası veriliyor. Halbuki gerçeğe karşıt bir naylon fatura düzenleyip kullanma ile meydana gelen vergi kaybı değişmez.

Vergiye temel evraklarda gerçeğe karşıtlık olgusu olarak sahtecilik, emel değil, araçtır. Olması gereken, VUK 359 a – 2’deki ‘düzenleyenler yahut kullananlar’ ibaresi yerine, ‘kendi yahut diğerinin düzenlediği gerçeğe alışılmamış belgeyi bilerek kullananlar’ ibaresinin eklenmesi. Böylelikle ‘naylon fatura’ hatasından kabahatin temel ögesinin ‘sahte olduğunu bilerek kullanma’ olduğu vurgulanmış olur.

Sorunun yasal tahlili için hazırlanan ve düzmece fatura düzenlemeyi zincirleme cürüm ile ilgili TCK md 43 kararlarındaki şartlar varsa tek bir hata aksiyonu olarak kabul edip bir kez cezalandırmayı öngören taslak Adalet Bakanlığı’na sunuldu. Lakin VUK 359’un direkt tarafı olan Hazine ve Maliye Bakanlığı istikametinden bir hızlandırma gerekiyor.

Aslında Yargıtay Ceza Genel Heyeti da VUK 359 hakkındaki her mali yılı başka bir kabahat kabul eden yorumla hakkındaki bir dava evrakını görüşmeyi gündeme almıştı. Yasal düzeltme geleceği ümidiyle o da beklemede.

Elbette öncelik vergi borçlarında tekrar yapılandırma düzenlemesine verilmiş olabilir. Lakin mahpusta ve mahpus tehdidi altında bulunan binlerce VUK 359 mağdurunun özgürlükleriyle ilgili bir düzenleme de öncelik ve aciliyet oluşturuyor. Meclis tatile girmeden VUK 359 mahpusları mahpustan çıkar mı!

2 – SÜRESİZ NAFAKADA ISLAHAT TALEPLERİ ARTIYOR

Sorun şöyle; Türk Uygar Kanunu’nun 175’inci hususu, boşanma ile yoksulluğa düşecek olan taraf, öbür taraftan mali gücü oranında ‘süresiz olarak nafaka isteyebilir’ diyor. 1988 yılından evvel en fazla 1 yıl müddetle istenebiliyordu.

Yoksulluk nafakasının 1 yıl süreliden süresize çevrildiği 1988 yılından beri bayanlarımızın hangi problemleri bu yolla çözüldü, bilimsel ve kontrole elverişli bir çalışma yok. Lakin şundan eminim, bayanlarımızın sıkıntılarının tahlili, boşandıkları eşlerinden alacakları nafakanın süresiz olmasında değil. Yoksulluk nafakasının süresiz olması, daha çok bir intikam, bedel ödetme aracı üzere kullanılıyor.

Yoksulluk nafakasının borcunun ömür uzunluğu sürmesi, kişinin ekonomik özgürlüğünü kısıtladığında kuşku yok. O artık ömrü boyunca ekonomik ve mali geleceğini hesaplarken, çocuklarına değil, yollarını ayırdığı şahsa ödeyeceği nafakayı da hesaplamak zorunda. Süresiz nafaka denildiğine nazaran, süresiz nafaka borçlusunun eli ayağı tutmasa, kendisi nafakaya muhtaç hale gelse bile!

Evlilik ne kadar kısa sürerse sürsün, nafaka ömür uzunluğu ödeniyor. Bir ay evli kal, ömür uzunluğu nafaka öde! Bir aylık evliliğin bedelini ömür uzunluğu mali yük olarak çekmek, ne hakkaniyete sığar ne de adalete.

İnsan kendi evladına, ana babasına karşı bile ömür uzunluğu nafaka yükümlülüğü altına girmiyor. Kabahat ve cezaların dahi zamanaşımı var, özel hukuktan doğan bütün borçların zamanaşımı var, fakat nafaka süresiz! Bir bakıma toplumsal devlet unsurunun sorumluluğu eşlerin üzerine bırakılıyor. Boşanan eşlerin nafaka yolu ile mali bağımlılıkları devam ettirilerek, herkesin kendi yoluna gitmesi engelleniyor.

Boşanan eşleri süresiz nafaka ile ömür uzunluğu birbirine bağlamak ne kadar doğrudur. Direkt yahut dolaylı etkilenen 2 milyon kişi olduğu söyleniyor. Toplumsal sorumluluğu devlet üstlenerek süresiz nafaka meselesini da Meclis tatile girmeden, herkes için kabul edilebilir adil ve hakkaniyetli acil bir tahlil bekliyor.

3 – ACİL KARŞILIKSIZ ÇEK ISLAHATI

Karşılıksız çekten ötürü mahpus cezası almış yahut mahpus cezası tehdidi altında binlerce esnaf var. Pandemi periyodunda mahpus cezalarının infazının durdurulması bir bakıma süreksiz tahlil oldu. Kesin tahlil umudu bitmedi. Bir kimse yalnızca borçlu diye hatalı kabul edilmemeli.

Kamu kuruluşlarına yahut özel bireylere borcunu ödeyemeyen milyonlarca kişi var. Bunlardan yalnızca çeklerini ödeyemeyenleri hatalı saymak, kendi eşitsizliğini ve çelişkisini içeriyor. Devlet vergi borcunu ödemeyeni mahpusa atmıyor, ödenmeyen borçların faizini ve ceza artırımını silip tekrar yapılandırıyor, lakin ‘çek’ini ödeyemeyen mahpusa atılıyor.

– Vergi borcun var, ödeyemedin, hatalı değilsin! – Senedin var, ödeyemedin, cürmü değilsin! – Milyonlarca banka kredi borcunu ödemedin, hatalı değilsin! – 10 bin TL fiyatındaki bir ‘çek’in karşılıksız çıktı, suçlusun!

Konkordato ilan edenden alacağını alsaydı, çeki karşılıksız çıkmayacaktı, o hatalı, konkordato ilan edip çekini ödemeyen değil!

Karşılıksız çeke verilen mahpus cezasının ‘ıslah’ gayesi gütmediği, çek keşide edeni ödemeye zorlama emeli taşıdığı açık. Ödeyebilecek gücü olan esasen bulup buluşturup ödüyor, ödeyemeyen de mahpus cezası alıyor, ailesi ve çalışanları da mağdur oluyor. Yüz binlerce esnaf, Meclis’in tatile girmeden karşılıksız çeki cürüm olmaktan çıkarmasını bekliyor.

FERAHLAMA GETİRECEK

Herkesin kabul ettiği bir üniversal hukuk kuralı var; ekonomik cürümlere ekonomik ceza! Buna karşın mahpus cezası verilen ekonomik hataların başında karşılıksız çek ve vergi kaçakçılığı var. Benim görüşüm karşılıksız çekin hata olmaktan çıkarılması olsa da, şimdilik, acil beklenti, karşılıksız çek hatasına verilen hem isimli para cezaları, hem de mahpus cezaları bakımından bir af çıkarılması.

VUK 359 mağdurları da unutulmamalı. Böylelikle VUK 359 değişse bile, mahpus cezası alanların mahkemeleri ve Yargıtay’ı meşgul etmelerinin de önüne geçilir. Ekonomik hatalara getirilecek bir af, toplumsal bir yansıdan çok ferahlama getirecektir.